Udit Misra : 8 ફેબ્રુઆરીના રોજ, વિપક્ષની ટીકાનો જવાબ આપતા, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ભારતીયો વિશે કંઈક ખૂબ જ સમજદારીપૂર્વક કહ્યું હતું.
પીએમ મોદીએ આપેલ ભાષણમાં ભાષણમાં કહ્યું હતું કે,“હું ભારતમાં સમાજના દરેક ભાગની ભાવનાઓથી પરિચિત છું. અને હું મારા અનુભવના આધારે અને પૂરા વિશ્વાસ સાથે કહી શકું છું કે ભારતનો સામાન્ય માણસ સકારાત્મકતાથી ભરેલો છે. પોઝિટિવિટી તેમના સ્વભાવ અને તેમની સંસ્કૃતિનો એક ભાગ છે. ભારતીય સમાજ નકારાત્મકતાને સહન કરે છે, પણ સ્વીકારતો નથી,તે તેનો સ્વભાવ નથી. ભારતીય સમુદાયનો સ્વભાવ ખુશખુશાલ છે, એક સ્વપ્નશીલ સમાજ છે.”
સામાન્ય રીતે આવા દાવાને ચકાસવું અઘરું હોય છે, ભારતીયો નકારાત્મકતાને સહન કરે છે પરંતુ ભવિષ્ય વિશે ખુશખુશાલ રહે છે ,પરંતુ તે જ દિવસે, લગભગ જાણે કે સંકેત પર, ભારતીય રિઝર્વ બેંકે ઉપભોક્તાનો નકશો બનાવતા સર્વેક્ષણનો તેની લેટેસ્ટ ઈસ્ટોલમેન્ટ જાહેર કરી હતી.આ સર્વેના તારણો પીએમએ ભારતીયો વિશે શું કહ્યું તે રેખાંકિત કરે છે (જુઓ ચાર્ટ 1).
અધિકૃત રીતે સર્વેને કન્ઝ્યુમર કોન્ફિડન્સ સર્વે (CCS) કહેવામાં આવે છે. CCS 19 શહેરોના લોકોને તેમની વર્તમાન ધારણાઓ વિશે પૂછે છે (એક વર્ષ પહેલાંની સરખામણીમાં) અને સામાન્ય આર્થિક પરિસ્થિતિ, રોજગારની સ્થિતિ, એકંદર કિંમતની સ્થિતિ અને પોતાની આવક અને ખર્ચ અંગે એક વર્ષ આગળની અપેક્ષાઓ. સર્વેનો લેટેસ્ટ રાઉન્ડ જાન્યુઆરી 02 થી 11, 2023 દરમિયાન હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો અને તેમાં 6,047 ઉત્તરદાતાઓને આવરી લેવામાં આવ્યા હતા.
આ પણ વાંચો: Bank Statement Check: દર મહિને બેન્ક સ્ટેટમેન્ટ કેમ ચેક કરવું જોઇએ? 5 પોઇન્ટમાં જાણો તેનું મહત્વ
ચાર્ટ 1 CCS ના તારણોનો સારાંશ આપે છે. તે બે ઈન્ડેક્ષ બનાવે છે. પ્રથમ એક છે વર્તમાન પરિસ્થિતિ સૂચકાંક (CSI=current situation index ) અથવા એક વર્ષ પહેલા ગ્રાહકોને કેવી રીતે અનુભવાય છે. બીજો છે ભાવિ અપેક્ષા સૂચકાંક (FEI= future expectations index ), અથવા ગ્રાહકો એક વર્ષ આગળની વસ્તુઓની અપેક્ષા કેવી રીતે રાખે છે.
CSI અને FEI નીચેના ચલો પર “ચોખ્ખા પ્રતિભાવો” ના આધારે સંકલિત કરવામાં આવે છે: સામાન્ય આર્થિક પરિસ્થિતિ, આવક સ્તર, ખર્ચ સ્તર, રોજગાર પરિસ્થિતિ અને વર્તમાન સમયગાળા માટે કિંમત લેવલ (એક વર્ષ પહેલાંની સરખામણીમાં) અને એક વર્ષ આગળ, જેમ કે,
સરળ સૂત્રના સંદર્ભમાં:
CSI અથવા FEI = 100 + ઉપરોક્ત પરિમાણોના નેટ પ્રતિભાવોની સરેરાશ.
ઉદાહરણ તરીકે, ભારતીયો હાલમાં ભાવ સ્તરને કેવી રીતે જુએ છે તે સમજવાના પ્રયાસમાં, રીસ્પોન્ડેન્ટને પૂછવામાં આવે છે કે શું કિંમતનું સ્તર એક વર્ષ પહેલાથી વધ્યું છે અથવા ઘટ્યું છે અથવા તે જ રહ્યું છે.
આ પણ વાંચો: જ્યારે આર્મી કમાન્ડર ધિલ્લોનનો રાત્રે 2 વાગ્યે ફોન આવ્યો, સવારે 7 વાગ્યે અમિત શાહ સાથે મુલાકાત અને 40 દિવસ પછી ઈતિહાસ રચાયો
ધારો કે, 50% રીસ્પોન્ડેન્ટ કહે છે કે તે સમાન છે, 30% કહે છે કે તે વધ્યું છે અને બાકીના 20% કહે છે કે તે ઘટ્યું છે તો “નેટ રિસ્પોન્સ” માઈનસ 10% છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, પરિસ્થિતિમાં સુધારો થયો હોવાનું કહેનારા રિસ્પોન્ડટની ટકાવારી અને પરિસ્થિતિ બગડી હોવાનું કહેનારા રિસ્પોન્ડટની ટકાવારી વચ્ચેના તફાવતને લઈને ચોખ્ખો પ્રતિસાદ પ્રાપ્ત થાય છે.
જેમ કે, 100 ની નીચેનું મૂલ્ય નકારાત્મક ગ્રાહક વિશ્વાસ દર્શાવે છે.
તેથી ચાર્ટ 1 જે દર્શાવે છે તે એ છે કે 2015ની શરૂઆતથી મોટા ભાગ માટે, ભારતીય ઉપભોક્તાનો વિશ્વાસ નકારાત્મક રહ્યો છે, તેમ છતાં દરેક સમયે ભવિષ્યની અપેક્ષા હકારાત્મક રહી છે.
ખાતરીપૂર્વક કહીએ તો, ડિસેમ્બર 2016ના રાઉન્ડ પછી વર્તમાન ઉપભોક્તાનો વિશ્વાસ, 2019ની લોકસભાની ચૂંટણી પહેલા, એક પ્રસંગને બાદ કરતાં ક્યારેય સકારાત્મક રહ્યો નથી. તેનાથી તદ્દન વિપરીત, બે પ્રસંગોને બાદ કરતાં, ભારતીય ગ્રાહકોની ભાવિ અપેક્ષાઓ એ જ સમયગાળા દરમિયાન હંમેશા હકારાત્મક રહી છે. આ પીએમ મોદીએ કરેલા મુદ્દાને ખૂબ નજીકથી અનુસરે છે.
ગ્રાહકનો વિશ્વાસ આટલો ઓછો થવાનું કારણ શું છે?
પાંચ મુખ્ય વેરીબલ છે ,સામાન્ય આર્થિક પરિસ્થિતિ, રોજગારનું દૃશ્ય, ભાવ સ્તર, ઘરની આવક અને એકંદર ખર્ચ, જે એકંદર CSI ઇન્ડેક્સ મૂલ્ય નક્કી કરે છે.
અહીં જાણો, ગ્રાહકોએ આ દરેક વેરીબલનો કેવી રીતે જવાબ આપ્યો.
1: સામાન્ય આર્થિક પરિસ્થિતિ પર ગ્રાહક સેન્ટિમેન્ટ
ચાર્ટ 2 દર્શાવે છે કે ગ્રાહકોએ 2012 ના અંતથી સામાન્ય આર્થિક પરિસ્થિતિ કેવી રીતે જોઈ હતી. ફરીથી, ડિસેમ્બર 2014 અને ડિસેમ્બર 2016 વચ્ચેના બે વર્ષના સમયગાળાને બાદ કરતાં, ભારતીય ગ્રાહકો મોટાભાગે નકારાત્મક રીતે અનુભવાયા છે. એક માત્ર અન્ય અપવાદ, ખૂબ જ સંક્ષિપ્ત હોવા છતાં, 2019ની સામાન્ય ચૂંટણી પહેલાનો સમય છે. જોકે, એ નોંધવું જરૂરી છે કે જાન્યુઆરી 2023માં ગ્રાહકો છેલ્લા ત્રણ વર્ષની સરખામણીમાં ઓછા નકારાત્મક અનુભવ કરી રહ્યા છે.
2: ભાવ સ્તર પર ગ્રાહક સેન્ટિમેન્ટ
ચાર્ટ 3 આને બદલે ઊંડે ઊંડે નકારાત્મક પરિણામ દર્શાવે છે. એક માટે, આ સર્વેક્ષણો 2012 માં શરૂ થયા પછી ક્યારેય એવો સમય નથી આવ્યો જ્યારે ગ્રાહકોને લાગ્યું કે કિંમતનું સ્તર એક વર્ષ પહેલાં કરતાં ઓછું છે. એક જબરજસ્ત ટકાવારી લોકોએ એમ કહીને જવાબ આપ્યો કે કિંમતો એક વર્ષ પહેલાં કરતાં વધુ હતી.
3: રોજગારની પરિસ્થિતિ પર ગ્રાહકના સેન્ટીમેન્ટ
ચાર્ટ 4 બતાવે છે કે જ્યારે કન્ઝ્યુમરના ભાવનું સ્તર બગડતું જણાઈ રહ્યું હતું, ત્યારે તેઓએ તેમના માટે રોજગારની સ્થિતિ પણ બગડતી જોઈ હતી. વાસ્તવમાં, કોવિડ-19 પેંડેમીકને પગલે નોકરીઓ પરનું સેન્ટિમેન્ટ એકસાથે ડૂબી ગયું તે પહેલાંના વર્ષોમાં સતત બગડ્યું છે.
4: આવક પર ગ્રાહક સેન્ટિમેન્ટ
ચાર્ટ 5 બતાવે છે કે ગ્રાહકોએ દાવો કરીને કેવી રીતે પ્રતિભાવ આપ્યો કે તેમની આવક એક વર્ષ પહેલા કરતા ઓછી છે અને આ નેગેટિવ ટ્રેન્ડ કોવિડ-19 પેંડેમીક પહેલા પણ પ્રસ્થાપિત થયું હતું. આ ભાવનાની પુનઃપ્રાપ્તિ, જો કે, ઓછી નોંધપાત્ર રહી નથી પરંતુ તે હજી પણ નકારાત્મક ક્ષેત્રમાં રહે છે.
5: ખર્ચ પર કન્ઝ્યુમર સેન્ટીમેટ
જ્યારે ઓવરઓલ ઇન્ડેક્સ (CSI) એકંદર ખર્ચને જુએ છે, ત્યારે ચાર્ટ 6 અહીં બિન-આવશ્યક વસ્તુઓ પરના ખર્ચની સરખામણીમાં ગ્રાહક સેન્ટિમેન્ટને ટ્રૅક કરે છે. લેઝર ટ્રાવેલ અને આઉટ આઉટ જેવી આ વસ્તુઓ ભારતીય ઉપભોક્તાનું સેન્ટિમેન્ટ કેવું છે તે દર્શાવે છે.
ચાર્ટ 6 બતાવે છે તેમ, 2018ની શરૂઆતથી ગ્રાહકો બિન-આવશ્યક ખર્ચ વિશે ઓછા અને ઓછા હકારાત્મક બનવા લાગ્યા હતા. 2019ના મધ્ય સુધીમાં, સેન્ટિમેન્ટ નકારાત્મક થઈ ગયું હતું. આ તે સમય હતો જ્યારે ઓટો/કારના વેચાણમાં મંદી ફ્રન્ટ પેજના સમાચાર બનવા લાગી હતી.
ત્યારથી કોવિડ રોગચાળાને પગલે પરિસ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ છે. પરંતુ હજુ પણ, પ્રથમ લોકડાઉનની જાહેરાત થયાના લગભગ ત્રણ વર્ષ પછી, બિન-આવશ્યક વસ્તુઓ પર ઉપભોક્તાનો સેન્ટિમેન્ટ નકારાત્મક રહે છે.
તે યાદ રાખવું યોગ્ય છે કે ભલે તે તમામ ચાર્ટમાં દર્શાવવામાં આવ્યું ન હોય, ભાવ સ્તરને બાદ કરતાં તમામ ચલોમાં ગ્રાહકોની ભાવિ અપેક્ષા સકારાત્મક રહે છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, જ્યારે એ વાત સાચી છે કે વર્ષોના અંત સુધી, ભારતીયો સતત શોધી રહ્યા છે કે તેમની વર્તમાન પરિસ્થિતિ એક વર્ષ પહેલાં હતી તેના કરતા ઘણી ખરાબ છે, તેઓ એવી અપેક્ષા પણ રાખે છે કે એક વર્ષમાં બધું સારું થઈ જશે.
