Jobner Jwala Mata Temple: ચૈત્ર નવરાત્રીનો તહેવાર આવતાની સાથે જ જોબનેરનું પ્રખ્યાત જ્વાલા માતા મંદિર ભક્તિમય વાતાવરણથી ગુંજી ઉઠે છે. રાજસ્થાનના આ પ્રાચીન શક્તિપીઠમાં, દેવી સતીના ઘૂંટણની પૂજા કરવામાં આવે છે, જે ભક્તોની અપાર શ્રદ્ધાનું કેન્દ્ર છે. અહીં કોઈ મૂર્તિની પૂજા થતી નથી પરંતુ ગુફામાં પ્રગટ થયેલા કુદરતી સ્વરૂપની પૂજા થાય છે. નવરાત્રિ દરમિયાન અહીં લાખો ભક્તો દર્શન કરવા માટે ઉમટી પડે છે. અખંડ જ્યોત (શાશ્વત જ્યોત) પ્રજ્વલિત રહે છે અને ચાંદીના વાસણોમાં ભવ્ય આરતી કરવામાં આવે છે. શ્રદ્ધા, પરંપરા અને ભક્તિના આ સંગમમાં દરેક ભક્ત દૈવી ઊર્જાનો અનુભવ કરે છે.
માતા સતીના ઘૂંટણની થાય છે પૂજા
ચૈત્ર નવરાત્રી શરૂ થતાં જ જયપુર જિલ્લાના જોબનેર શહેરમાં સ્થિત પ્રાચીન જ્વાલા માતા મંદિરમાં ભક્તોની ભારે ભીડ ઉમટી પડી હતી. આ મંદિર ખૂબ જ ખાસ છે કારણ કે તેને શક્તિપીઠ માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યારે ભગવાન શિવ માતા સતીના શરીર સાથે તાંડવ કરી રહ્યા હતા ત્યારે તેમના શરીરના વિવિધ ભાગો પૃથ્વી પર પડ્યા હતા. માતા સતીનો ઘૂંટણ જોબનેરમાં પડયા હતા તેથી અહીં જ્વાલા માતા મંદિર બનાવવામાં આવ્યું હતું. આ મંદિરની સૌથી અનોખી વાત એ છે કે અહીં કોઈ મૂર્તિ નથી. તેના બદલે માતા દેવીના ઘૂંટણનો આકાર મંદિરની ગુફામાં જ કોતરવામાં આવ્યો છે, જેને ભક્તો ભક્તિભાવથી પૂજે છે.
ચાંદીના વાસણોમાં અખંડ જ્યોત અને આરતી
મંદિરની સૌથી અનોખી પરંપરા શાશ્વત જ્યોત અને ચાંદીના વાસણોમાં કરવામાં આવતી આરતી છે. મંદિરના ગર્ભગૃહમાં ઘણા વર્ષોથી શાશ્વત જ્યોત પ્રજ્વલિત થાય છે, જેને ભક્તો તેમની શ્રદ્ધાનું પ્રતીક માને છે. ખાસ કરીને દેવી માતાના શણગારમાં દોઢ મીટરની ચુન્ની અને પાંચ મીટર કાપડથી બનેલા લહેંગાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત મંદિરમાં 200 વર્ષ જૂનું નૌબત (મોટો ઢોલ) છે જે આરતી દરમિયાન વગાડવામાં આવે છે. નવરાત્રી દરમિયાન લાખો ભક્તો આ મંદિરમાં દર્શન માટે પહોંચે છે જેના કારણે અહીંનું વાતાવરણ સંપૂર્ણપણે ભક્તિમય બની જાય છે.
આ પણ વાંચો: આ ભક્તિ ભર્યા સંદેશાઓ પોતાના સ્વજનોને મોકલો, ચૈત્ર નવરાત્રીના પાઠવો શુભેચ્છા સંદેશ
લક્ષ્મી મેળાનો ઇતિહાસ અને મહત્વ
ઇતિહાસ મુજબ આ મંદિર 1296 માં ચૌહાણ સમયગાળા દરમિયાન બનાવવામાં આવ્યું હતું અને 1600 ની આસપાસ જોબનેરના શાસક ખાંગરના પુત્ર જગમલે તેનો વધુ વિકાસ કર્યો હતો. ખાંગરોટ રાજપૂતોના પરિવારના દેવતા હોવાને કારણે, આ મંદિર તેમના માટે વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે. નવરાત્રિ નિમિત્તે અહીં વાર્ષિક લક્ષ્મી મેળો યોજવામાં આવે છે, જેમાં માત્ર રાજસ્થાન જ નહીં પરંતુ અન્ય રાજ્યોમાંથી પણ ભક્તો આવે છે. નવપરિણીત યુગલો માતાના દર્શન કરવા અને તેમના આશીર્વાદ મેળવવા માટે આવે છે જ્યારે ઘણા પરિવારો તેમના બાળકોના ‘મુંડન સંસ્કાર’ પણ અહીં કરાવે છે.
બ્રહ્મા અને રુદ્રના રૂપમાં પૂજા કરવામાં આવે છે
મંદિરમાં દેવીની પૂજા બે સ્વરૂપોમાં થાય છે બ્રહ્મા (સાત્વિક) અને રુદ્ર (તાંત્રિક). સાત્વિક પૂજામાં ખીર, પુરી, ચોખા અને નારિયેળ પ્રસાદ તરીકે ચઢાવવામાં આવે છે જ્યારે તાંત્રિક પૂજામાં માંસ અને દારૂ ચઢાવવાની પરંપરા છે. હિમાચલ પ્રદેશના જ્વાલા માતા મંદિરમાં ન પહોંચી શકતા ભક્તો પણ જોબનરના આ મંદિરમાં આવે છે અને પોતાની ઈચ્છાઓ પૂર્ણ થાય તે માટે પ્રાર્થના કરે છે. આ મંદિર માત્ર ધાર્મિક દૃષ્ટિકોણથી જ મહત્વપૂર્ણ નથી, પરંતુ રાજસ્થાનના સાંસ્કૃતિક વારસા અને શક્તિ સાધનાનું એક મુખ્ય કેન્દ્ર પણ છે, જ્યાં નવરાત્રી દરમિયાન ભવ્ય કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે.
