શું આંતરડાના કેટલાક બેક્ટેરિયા ડાયાબિટીસનું કારણ બની શકે છે? શું પ્રોબાયોટીક્સ તેમને કંટ્રોલ કરવામાં મદદ કરી શકે છે?

Express News Service : શું તમારા આંતરડાના બેક્ટેરિયા આંતરડાનું સ્વાસ્થ્ય એ સૂચક છે કે તમને ડાયાબિટીસ થશે કે નહીં? સીડાર્સ-સિનાઈ મેડિકલ સેન્ટર, યુ.એસ.ના સંશોધકોની આગેવાની હેઠળના અભ્યાસ મુજબ, આંતરડામાં જોવા મળતા એક પ્રકારના બેક્ટેરિયા ટાઈપ 2 ડાયાબિટીસના વૃદ્ધિમાં ફાળો આપી શકે છે જ્યારે બીજો પ્રકાર રોગ સામે રક્ષણ આપી શકે છે.

માઇક્રોબાયોમ અને ઇન્સ્યુલિન લોન્ગીટ્યુડીનલ ઇવેલ્યુએશન સ્ટડી (MILES) નામનો અભ્યાસ પીઅર-સમીક્ષા જર્નલ ડાયાબિટીસમાં પ્રકાશિત થયો હતો. તેમાં જાણવા મળ્યું છે કે કોપ્રોકોકસ નામના બેક્ટેરિયમના ઉચ્ચ સ્તરવાળા લોકોમાં ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતા વધુ હોય છે, જ્યારે ફ્લેવોનિફ્રેક્ટર બેક્ટેરિયમનું ઉચ્ચ સ્તર ધરાવતા લોકોમાં ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતા ઓછી હોય છે.

આ પણ વાંચો: ફિઝિકલ હેલ્થ સાથે મેન્ટલ હેલ્થ પણ ચાલવાથી રહે તંદુરસ્ત, જાણો એક્સપર્ટસ શું કહે છે?

મોહન ડાયાબિટીસ સ્પેશિયાલિટી સેન્ટર, ચેન્નાઈના ચેરમેન ડૉ. વી મોહન કહે છે, “આ એક રસપ્રદ અભ્યાસ છે, પરંતુ હજુ શરૂઆતના દિવસો છે.” આ ઉપરાંત, ઘણા અભ્યાસોએ ડાયાબિટીસ અને આંતરડાના માઇક્રોબાયોમ અથવા પાચનતંત્રમાં રહેતી ફૂગ, બેક્ટેરિયા અને વાયરસ વચ્ચેની કડીને મજબૂત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. ઘણા સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે જે લોકો ઇન્સ્યુલિનની યોગ્ય રીતે પ્રક્રિયા કરતા નથી તેઓમાં ચોક્કસ પ્રકારના બેક્ટેરિયાનું સ્તર નીચું હોય છે જે બ્યુટીરેટ નામના ફેટી એસિડનું ઉત્પાદન કરે છે. “અમે જાતે ઇન્સ્યુલિન સંવેદનશીલતા પર આંતરડાના માઇક્રોબાયોટાની અસર પર બાયોટેકનોલોજી વિભાગ દ્વારા સમર્થિત એક વિશાળ ઇન્ડો-ડેનિશ અભ્યાસનું સંચાલન કર્યું છે.”

ડૉ મોહન કહે છે કે, “અમે ત્રણ કેટેગરીના લોકોમાં આંતરડાના સૂક્ષ્મજીવાણુઓનું મૂલ્યાંકન કર્યું છે, જેઓને ડાયાબિટીસ નથી, જેઓને પ્રિ-ડાયાબિટીસ અને ડાયાબિટીસ છે. અમને ભારતીયો અને ડેન્સના આંતરડાના માઇક્રોબાયોટા વચ્ચે ઘણો તફાવત જોવા મળ્યો હતો. તે એટલા માટે હતું કારણ કે આપણા ખોરાકની પેટર્ન અલગ છે, આપણે વધારે કાર્બ ખાનારા લોકો છીએ. તે વંશીય તફાવત હતો. પરંતુ તે જ જાતિમાં, સામાન્ય અને પ્રિ -ડાયાબિટીસ અને ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકો વચ્ચે આંતરડાના માઇક્રોબાયોટામાં તફાવત શ્રેષ્ઠ રીતે નજીવો હતો અને પૂરતો ધ્યાનપાત્ર નહોતો. અભ્યાસ જૂથોમાં એક અથવા બે બેક્ટેરિયા વધુ કે ઓછા હતા પરંતુ તેમની હાજરી અથવા ગેરહાજરી માઇક્રોબાયોટાના આધારે અલગ નિદાન કરવા માટે પૂરતી ન હતી. આ અભ્યાસ પણ પ્રારંભિક અવલોકનો પર આધારિત છે અને પેટર્નને ઓળખવા માટે વિગતવાર સંશોધનની જરૂર છે.”

ડૉ મોહન કહે છે કે, શ્રેષ્ઠ રીતે, તેઓ બળતરા માર્કર્સને દબાવવા માટે સારા છે.પ્રોબાયોટીક્સ ડાયાબિટીસના દર્દીઓને મદદ કરે છે તેવા સિદ્ધાંતની વાત કરીએ તો, કોઈ અભ્યાસે નિર્ણાયક પુરાવા દર્શાવ્યા નથી, તે ભારપૂર્વક કહે છે. “પ્રોબાયોટિક્સ કબજિયાતવાળા વૃદ્ધોમાં આંતરડાની સરળ કામગીરી માટે ઉપયોગી છે. જ્યારે પણ તમારી પાસે એન્ટિબાયોટિક્સ હોય ત્યારે તમારે તેમની જરૂર હોય છે. પરંતુ ડાયાબિટીસમાં તેમની ભૂમિકા સાબિત થઈ નથી અને ચોક્કસપણે ભારતીયોને લાગુ પડતી નથી.

આ ઉપરાંત, બીજી મૂંઝવણ છે. માર્ક ગુડાર્ઝી, એમડી, પીએચડી, સેડર્સ-સિનાઈ ખાતેની એન્ડોક્રાઈન જિનેટિક્સ લેબોરેટરીના ડિરેક્ટરે કહ્યું હતું કે, “આપણે જે મોટો પ્રશ્ન ઉકેલવાની આશા છે તે : શું માઇક્રોબાયોમનો તફાવત ડાયાબિટીસનું કારણ બને છે અથવા ડાયાબિટીસના કારણે માઇક્રોબાયોમનો તફાવત જોવા મળે છે?”

MILES માં સંકળાયેલા ઇન્વેસ્ટીગેટોર્સ વર્ષ 2018 થી 40 થી 80 વર્ષની વય વચ્ચેના કાળા અને બિન-હિસ્પેનિક શ્વેત પુખ્ત વયના લોકો પાસેથી માહિતી એકત્રિત કરી રહ્યા છે. MILES ટ્રાયલના અગાઉના સમૂહ અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે સિઝેરિયન વિભાગ દ્વારા જન્મ પૂર્વ-ડાયાબિટીસ અને ડાયાબિટીસ વિકસાવવા માટેના ઊંચા જોખમ સાથે સંકળાયેલ છે.

આ પણ વાંચો: Side effect of Apple Cider Vinegar: આ 5 બીમારીઓમાં એપલ સાઇડર વિનેગર હાનિકારક સાબિત થઇ શકે, જાણો અહીં

આ વખતે ઇન્વેસ્ટીગેટર્સ ડાયાબિટીસ વગરના 352 લોકોના ડેટાનું વિશ્લેષણ કર્યું હતું, અભ્યાસના સહભાગીઓને ત્રણ ક્લિનિકની મુલાકાત લેવા અને તેઓ સ્થળ પર પહોંચતા પહેલા સ્ટૂલના નમૂનાઓ એકત્રિત કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું. તપાસકર્તાઓએ ખાસ કરીને બેક્ટેરિયાને શોધવા માટે સ્ટૂલ સેમ્પલ પર આનુવંશિક ક્રમાંકન કર્યું જે અગાઉના અભ્યાસમાં ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર સાથે સંકળાયેલા હોવાનું જાણવા મળ્યું હતું.

સંશોધન ટીમે સ્ટૂલના નમૂનાઓમાં જોવા મળતા 36 બ્યુટરેટ-ઉત્પાદક બેક્ટેરિયા અને ઇન્સ્યુલિનના સામાન્ય સ્તરને જાળવી રાખવાની વ્યક્તિની ક્ષમતા વચ્ચેના જોડાણનું વિશ્લેષણ કર્યું હતું. તારણો અનુસાર, “કોપ્રોકોકસ અને સંબંધિત બેક્ટેરિયાએ ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતા પર ફાયદાકારક અસરો સાથે બેક્ટેરિયાનું નેટવર્ક બનાવ્યું હતું, બ્યુટીરેટના ઉત્પાદક હોવા છતાં, ફ્લેવોનિફ્રેક્ટર ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર સાથે સંકળાયેલું હતું, અન્ય લોકો દ્વારા અગાઉના કામમાં ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકોના મળમાં ફ્લેવોનિફ્રેક્ટરનું ઉચ્ચ સ્તર જોવા મળ્યું છે.”

સંશોધકો કહે છે, “અમને ડાયાબિટીસને રોકવા અથવા સારવાર માટે મોડ્યુલેટ કરવાની જરૂર હોય તેવા ચોક્કસ બેક્ટેરિયાને ઓળખવા માટે વધુ સંશોધનની જરૂર છે, પરંતુ કદાચ આગામી પાંચથી 10 વર્ષમાં તે આવી જશે.”