International Elephant Day 2025 | આંતરરાષ્ટ્રીય હાથી દિવસ! હાથીને આટલું મહત્વ કેમ? જાણો સાચું કારણ

International Elephant Day 2025 | આંતરરાષ્ટ્રીય હાથી દિવસ (International Elephant Day) દર વર્ષે 12 ઓગસ્ટના રોજ વિશ્વભરમાં ઉજવવામાં આવે છે. આ ખાસ દિવસની ઉજવણીનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય હાથીઓનું સંરક્ષણ, તેમના કુદરતી નિવાસસ્થાનનું રક્ષણ અને માનવ-હાથી સંઘર્ષ ઘટાડવાનો છે.

હાથી : વિશ્વનો સૌથી મોટું ભૂમિ સસ્તન પ્રાણી

હાથીઓ વિશ્વના સૌથી મોટું ભૂમિ સસ્તન પ્રાણીઓ છે. તેની હાજરી ફક્ત વન્યજીવન માટે જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર ઇકોસિસ્ટમ માટે પણ મહત્વપૂર્ણ છે. આફ્રિકાના સવાનામાં હોય કે એશિયાના ઉષ્ણકટિબંધીય જંગલોમાં, હાથીઓ ખોરાક શૃંખલામાં અને છોડના બીજના ફેલાવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

હાથીની વસ્તીમાં ઘટાડો

છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં હાથીઓની વસ્તીમાં ઝડપથી ઘટાડો થયો છે. આના મુખ્ય કારણોમાં હાથીદાંત માટે શિકાર અને હત્યા, વનનાબૂદી અને રહેઠાણનું નુકસાન, માનવ-હાથી સંઘર્ષ અને ગેરકાયદેસર વન્યજીવન વેપારનો સમાવેશ થાય છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રના મતે, દર વર્ષે હજારો હાથીઓને તેમના દાંત માટે મારી નાખવામાં આવે છે.

તેથી ‘સેવ ધ એલિફન્ટ્સ’ એ માત્ર એક ફોર્મ્યુલા નથી, પરંતુ એક આવશ્યકતા છે. વિશ્વભરમાં વિવિધ વન્યજીવ સંગઠનો, જેમ કે વર્લ્ડ વાઇલ્ડલાઇફ ફંડ (WWF), એલિફન્ટ વોઇસ, વાઇલ્ડલાઇફ SOS હાથીઓના રક્ષણ માટે કામ કરી રહ્યા છે.આ ચળવળનો ઉદ્દેશ્ય હાથીઓનો શિકાર અટકાવવા, હાથીઓના રહેઠાણો જાળવવા, લોકલ લોકોમાં હાથીઓના સંરક્ષણ પ્રત્યે જાગૃતિ લાવવા અને હાથીઓની હિલચાલ માટે કોરિડોર બનાવવાનો છે.

તેથી હાથીદાંતના આભૂષણો અથવા વસ્તુઓનો ઉપયોગ ટાળવો, વન્યજીવ સંરક્ષણ સંગઠનોને દાન આપવું, હાથી સંરક્ષણ સંબંધિત ઝુંબેશમાં ભાગ લેવો અને વનનાબૂદી સામે જાગૃતિ ફેલાવવી મહત્વપૂર્ણ છે. 2016 માં 180 થી વધુ દેશોએ CITES (લુપ્તપ્રાય પ્રજાતિઓમાં આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર પર સંમેલન) કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે, જેનાથી હાથીદાંતનો આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર લગભગ સંપૂર્ણપણે બંધ થઈ ગયો છે. જો કે, ગેરકાયદેસર બજારમાં હજુ પણ સક્રિય છે, અને તેને નિયંત્રિત કરવા માટે કાયદા અમલીકરણ અને જાહેર જાગૃતિ જરૂરી છે.

હાથીઓનું સંરક્ષણ ફક્ત એક પ્રજાતિને બચાવવા વિશે નથી, તે સમગ્ર ઇકોસિસ્ટમને બચાવવા વિશે છે. જો હાથીઓ જંગલમાંથી લુપ્ત થઈ જાય, તો તેની અસર અન્ય પ્રાણીઓ અને છોડ પર પણ પડશે.

વંતારા વિશે

અનંત અંબાણીના ડ્રિમ પ્રોજેક્ટ વનતારા હાથી, વાઘથી લઇ લુપ્ત થતા પ્રાણીઓનું આશ્રય સ્થાન બન્યું છે. આ પ્રોજેક્ટ હેઠળ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં 200 થી વધુ હાથીઓ અને હજારો અન્ય પ્રાણીઓ, સરિસૃપો અને પક્ષીઓને બચાવવામાં આવ્યા છે.

3000 એકટરમાં ફેલાયેલા આ જંગલ વિસ્તારમાં હાથી, દીપડા, સહિત દેશ અને વિદેશમાંથી લવાયેલા પશુ- પ્રાણીઓની સારસંભાળ – માવજત કરવામાં આવી રહી છે. અહીં 2000થી વધુ હાથીઓનું ઘર અને એલિફેન્ટ હોસ્પિટલ છે, જે દુનિયામાં હાથીને સમર્પિત સૌથી મોટી હોસ્પિટલ છે.