સ્લીપવૉકિંગ, જે સોમ્નામ્બ્યુલિઝમ તરીકે પણ ઓળખાય છે, મેયો ક્લિનિક તેનું વર્ણન “ઊંઘની સ્થિતિમાં હોય ત્યારે ઉઠવું અને આસપાસ ફરવું” તરીકે કરે છે, અને ઉમેરે છે કે જ્યારે ઊંઘમાં ચાલવુંએ ચિંતાનું કારણ ન હોઈ શકે, “વારંવાર ઊંઘમાં ચાલવું એ અંતર્ગત ઊંઘની વિકૃતિ સૂચવી શકે છે.
સંમતિ આપતાં, ડૉ. સચિન ડી, કન્સલ્ટન્ટ ઇન્ટરવેન્શનલ પલ્મોનોલોજી, ક્રિટિકલ કેર એન્ડ સ્લીપ મેડિસિન, ફોર્ટિસ કનિંગહામ રોડ, બેંગલોર, જણાવ્યું હતું કે સ્લીપવોકિંગમાં “પોશાક પહેરવો, ખાવું, સફાઈ કરવી,દોડવું, અયોગ્ય જગ્યાએ પેશાબ કરવો” જેવી જટિલ ક્રિયાઓનો પણ સમાવેશ થઈ શકે છે. તેમણે indianexpress.com ને જણાવ્યું હતું કે, “કેટલાક ઊંઘમાં હોય ત્યારે જાતીય પ્રવૃત્તિ, ડ્રાઇવિંગ અથવા હિંસક પ્રવૃત્તિઓમાં પણ સામેલ થઈ શકે છે. આ એપિસોડ થોડી મિનિટોથી અડધા કલાક સુધી ચાલી શકે છે. વ્યક્તિ પોતે જ સૂઈ શકે છે અથવા જાગતી વખતે મૂંઝવણમાં પડી શકે છે અને કદાચ તેને યાદ પણ ન રહે .”
આ પણ વાંચો: કોવિડ-19ના વધતા જતા કેસો વચ્ચે શું લીવર ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરાવતા લોકોએ સાવચેત રહેવાની જરૂર છે?
તેના પર ભાર મૂકતા, ડૉ. નૂરીએ, કન્સલ્ટન્ટ રેડિયોલોજિસ્ટ ઇન્સ્ટાગ્રામ પર લખ્યું હતું કે, “કેટલાક અભ્યાસો સૂચવે છે કે જે બાળકો સ્લીપવોક કરે છે તેઓ 4 થી 5 વર્ષની વયના હોય ત્યારે સરખું ઊંઘ્યાં ન હોઈ અને 1 વર્ષના હોઈ ત્યારે વધુ વારંવાર જાગતા હોય છે.”
તેમણે નોંધ્યું કે જો તમને સ્લીપવોકિંગનો અનુભવ થયો હોય અથવા મિત્રો અથવા પ્રિયજનો દ્વારા કહેવામાં આવ્યું હોય કે તમે તમારી ઊંઘમાં ઘરની આસપાસ ફરો છો, તો નેશનલ સ્લીપ ફાઉન્ડેશન અનુસાર, અહીં સ્લીપવોકિંગ વિશે મહત્વપૂર્ણ બાબતો છે જે તમારે જાણવાની જરૂર છે.
ઉજાલા સિગ્નસ ગ્રૂપ ઓફ હોસ્પિટલ્સના સ્થાપક અને નિયામક ડૉ શુચિન બજાજે જણાવ્યું હતું કે, “સ્લીપવૉકિંગના ચોક્કસ કારણો સંપૂર્ણપણે સમજી શક્યા નથી, પરંતુ તે ઊંઘની અછત, તણાવ, આલ્કોહોલ અને અમુક દવાઓ જેવા વિવિધ પરિબળોને કારણે થઈ શકે છે. તે સ્લીપ એપનિયા, રેસ્ટલેસ લેગ સિન્ડ્રોમ અને એપીલેપ્સી જેવી અન્ય તબીબી પરિસ્થિતિઓ સાથે પણ સંકળાયેલ હોઈ શકે છે.”
ઊંઘમાં ચાલવા માટેના જોખમી પરિબળો
ડૉ. નૂરીએ નોંધ્યું કે જો કુટુંબમાં સ્લીપવૉકિંગનો ઇતિહાસ હોય, તો તે કરવાની શક્યતા 10 ગણી વધારે છે. તદુપરાંત, જો તમને ઊંઘ ન આવતી હોય તો સ્લીપવૉકિંગ થવાની શક્યતા વધુ છે.
આ પણ વાંચો: સંશોધન : કોવિડ-19 ટાઇપ 2 ડાયાબિટીસનું જોખમ વધારી શકે
તેમણે શેર કર્યું હતું કે, “જો તમે તણાવગ્રસ્ત હો, નશામાં હો અથવા દવાઓ લેતા હોવ જેમ કે શામક-હિપ્નોટિક્સ (જે તમને આરામ કરવામાં અથવા ઊંઘવામાં મદદ કરે છે), ન્યુરોલેપ્ટિક્સ (સાયકોસિસની સારવાર માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે), ઉત્તેજક (જે પ્રવૃત્તિને વેગ આપે છે), અને એન્ટિહિસ્ટેમાઈન્સ (સારવાર માટે વપરાય છે) એલર્જીના લક્ષણો વગેરે.
તો, ઊંઘમાં ચાલવાનું નિદાન કેવી રીતે કરી શકાય?
તમારા ડૉક્ટર તમારા લક્ષણો અને તબીબી ઇતિહાસ વિશે પૂછશે. કોઈ અંતર્ગત તબીબી સ્થિતિ છે કે કેમ તે શોધવા માટે તેમને કેટલાક પરીક્ષણો કરવાની જરૂર પડી શકે છે. આ પરીક્ષણોમાં શામેલ હોઈ શકે છે:
- ફિઝિકલ એક્ઝામ
- સ્લીપ સ્ટડી (પોલિસોમ્નોગ્રાફી). તમે સ્લીપ લેબમાં રાત વિતાવશો, જ્યાં તમે સૂતા હો ત્યારે વર્કર્સ તમારા હૃદયના ધબકારા, મગજના તરંગો અને હલનચલન જેવી વસ્તુઓ રેકોર્ડ કરશે.
- તમારા મગજની પ્રવૃત્તિનો અભ્યાસ કરવા માટે EEG (ભાગ્યેજ).
સારવાર
ડૉ બજાજે જણાવ્યું હતું કે, “સ્લીપવૉકિંગ માટેની સારવારમાં સામાન્ય રીતે જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કરવાનો સમાવેશ થાય છે જેમ કે સ્લીપિંગ ક્વોલિટી સુધારવી, આલ્કોહોલ અને ડ્રગ્સથી દૂર રહેવું, સ્ટ્રેસ ઓછો કરવો અને નિયમિત ઊંઘનું શેડ્યૂલ રાખવું. કેટલાક કિસ્સાઓમાં બેન્ઝોડિયાઝેપાઇન્સ અને એન્ટીડિપ્રેસન્ટ્સ જેવી દવાઓ પણ સૂચવવામાં આવી શકે છે,”
