આપણે માનવ શરીરના ઘણા રસપ્રદ પાસાઓ વિશે પહેલાથી જ જાણીએ છીએ, તેમ છતાં આપણે ઘણી વાર કંઈક નવી વસ્તુઓનો સામનો કરીએ છીએ જે આપણને આશ્ચર્યચકિત કરે છે, અને આપણે વધુ જાણવાની ઈચ્છા રાખીએ છીએ જેમ કે, જ્યારે આવી અન્ય નજીવી બાબતો મળી, અને તેને અહીં શેર કરવાનું વિચાર્યું. શું શીખ્યા? તે ઇયરવેક્સ, કાનમાં જોવા મળતું મીણ જેવું પદાર્થ, વાસ્તવમાં એક પ્રકારનો પરસેવો હોઈ શકે છે. પણ શું એમાં કોઈ સત્ય છે?
ઇયરવેક્સ, જેને સેરુમેન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે કાનની નહેરમાં ગ્રંથીઓ દ્વારા સ્ત્રાવ થાય છે. જેથી ઘણીવાર અકળામણ થાય છે. તે કાનને નુકસાન અને ચેપથી બચાવવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે, એમ ડૉ. અમિતાભ મલિક, મુખ્ય ENT, પારસ હેલ્થ, ગુરુગ્રામે જણાવ્યું હતું. ઉમેર્યું કે જ્યારે કેટલાક લોકો ધારે છે કે ઇયરવેક્સ એક પ્રકારનો પરસેવો છે, તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે “વાસ્તવમાં એવું નથી.” તેમણે indianexpress.com ને કહ્યું હતું કે, “જ્યારે ઇયરવેક્સ અને પરસેવો અમુક રીતે સમાન લાગે છે, તે વાસ્તવમાં તદ્દન અલગ છે.”
આ પણ વાંચો: Summer Health Tips : શું રાત્રે દહીંનું સેવન કરવું જોઈએ કે નહિ?
તેથી, ઇયરવેક્સ શું છે અને તે પરસેવોથી કેવી રીતે અલગ છે?
ડૉ. મલિકના જણાવ્યા મુજબ, ઇયરવેક્સ એ કાનની નહેરમાં બે પ્રકારની ગ્રંથીઓમાંથી સ્ત્રાવનું મિશ્રણ છે – સેર્યુમિનસ ગ્રંથીઓ અને સેબેસીયસ ગ્રંથીઓ. ડૉ મલિકે કહ્યું હતું કે, “સેર્યુમિનસ ગ્રંથીઓ એ વિશિષ્ટ પરસેવો ગ્રંથીઓ છે જે જાડા, મીણ જેવું પદાર્થ ઉત્પન્ન કરે છે જે ફેટી એસિડ્સ અને કોલેસ્ટ્રોલથી સમૃદ્ધ છે. બીજી બાજુ, સેબેસીયસ ગ્રંથીઓ એક તૈલી પદાર્થ ઉત્પન્ન કરે છે જે ત્વચાને લુબ્રિકેટ કરવામાં મદદ કરે છે. આ બે સ્ત્રાવ એકસાથે ભેગા થઈને ઈયરવેક્સ બનાવે છે જેનાથી આપણે પરિચિત છીએ.”
ડૉ. મલિકે શેર કર્યું હતું કે, ”ઇયરવેક્સની આવશ્યક ક્ષમતા કાનના જળમાર્ગને નુકસાન અને દૂષણથી સુરક્ષિત રાખવાની છે. મીણ એક સીમા બનાવે છે જે માટી, ધૂળ અને અન્ય અજાણ્યા કણોને ફસાવે છે, તેમને કાનની ખાઈમાં પ્રવેશતા અટકાવે છે. તેમાં એન્ટીબેક્ટેરિયલ નિષ્ણાતો પણ છે જે કાનમાં પ્રવેશી શકે તેવા વિનાશક સુક્ષ્મજીવોને મારવામાં મદદ કરે છે. વધુમાં, મીણ કાનની નળીને ગ્રીસ કરવામાં, શુષ્કતા અને ખલેલને રોકવામાં મદદ કરે છે.”
આ પણ વાંચો: Health Update : સ્મોકિંગ માત્ર ફેફસાંને જ અસર કરતું નથી, તે કરોડરજ્જુના સ્વાસ્થ્ય પર પણ અસર કરે છે
બીજી તરફ, પરસેવો એ આખા શરીરમાં પરસેવાની ગ્રંથીઓ દ્વારા સ્ત્રાવ થતો પ્રવાહી છે. તે મુખ્યત્વે પાણી, ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ અને અન્ય પદાર્થોની ટ્રેસ માત્રાથી બનેલું છે. ડૉ મલિકે જણાવ્યું હતું કે, “શરીરના તાપમાનને નિયંત્રિત કરવામાં અને ત્વચાને હાઇડ્રેટેડ રાખવામાં પરસેવો મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. તે શરીરમાંથી નકામા ઉત્પાદનોને દૂર કરવામાં પણ મદદ કરે છે.”
કાનની મીણ નિયમિતપણે સાફ કરવી જોઈએ?
મોટાભાગે, કાનની મીણ દૂર કરવી બિનજરૂરી હોય છે, એમ ડૉ. શીતલ રાડિયા, ઇએનટી અને હેડ નેક સર્જન, વોકહાર્ટ હોસ્પિટલ્સ, મીરા રોડે જણાવ્યું હતું. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, “તમારા કાન સ્વ-સ્વચ્છ છે, અને તમારું શરીર તેને નિયમિતપણે દૂર કરે છે. અમેરિકન એકેડેમી ઓફ ઓટોલેરીંગોલોજી હેડ એન્ડ નેક સર્જરી ફાઉન્ડેશન અનુસાર, વાસ્તવમાં, જો તમારા કાન યોગ્ય રીતે કામ કરી રહ્યા હોય, તો તમારે તમારા ઈયરવેક્સને બીજજરુરી ન કાઢવો જોઈએ.”
ડૉ. મલિકે ચેતવણી આપી હતી કે, ”ઇયરવેક્સ હાર્મફુલ હોય છે, તે અસરગ્રસ્ત થઈ શકે છે, જે તકલીફ, સાંભળવાની ચિંતા અને દૂષણનું કારણ બની શકે છે.”
ડૉ મલિકે જણાવ્યું હતું કે, “પ્રભાવિત ઈયરવેક્સમાં જે પરિબળો ઉમેરી શકે છે તેમાં કાન સાફ કરવા, હેડફોન પહેરવા અથવા સાંભળવાના ડિવાઇસને વધુ સમય સુધી રાખવા અને પ્રતિબંધિત, વિવિધ વસ્તુઓનો ઉપયોગ શામેલ છે. જ્યારે ઇયરવેક્સ પ્રભાવિત થાય છે, ત્યારે તે ક્લિનિકલ નિષ્ણાત દ્વારા બહાર કાઢવામાં આવી શકે છે.”
જો તમે ઇયરવેક્સ રિમૂવલ કીટ અજમાવવા માંગતા હો, તો એવી એક શોધો જેમાં ટીપાં અને ઇયર બલ્બ સિરીંજ શામેલ હોય, એમ ડૉ. રાડિયાએ જણાવ્યું હતું. ડો રાડિયાએ જણાવ્યું હતું કે, “જો તમારી પાસે ભૂતકાળમાં કાનના ઓપરેશન અથવા ટ્યુબ હોય, અથવા જો તમારી પાસે તમારા કાનના પડદામાં છિદ્ર હોય, તો તેને ટાળો. તમારા ડોક્ટર પાસેથી ઉત્પાદન ભલામણોની વિનંતી કરો. તમે પ્રસંગોપાત અતિશય ઇયરવેક્સ મેળવી શકો છો. આ ઇજા, ડાઘ પેશી અથવા તો કાનના વધુ પડતા વાળને કારણે થઈ શકે છે. વધુ પડતી ઇયરવેક્સ અસરગ્રસ્ત થઈ શકે છે અને જો સારવાર ન કરવામાં આવે તો અવરોધ પેદા કરી શકે છે.”
Disclaimer : આ આર્ટિકલ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ પરથી અનુવાદીત છે, વધુ માહિતી માટે અહીં ક્લિક કરો,
