Harish Damodaran , Sanath Prasad: ડેરી પ્રોડક્ટ વેચનાર ગુજરાત કો-ઓપરેટિવ મિલ્ક માર્કેટિંગ ફેડરેશન (GCMMF) નું પોપ્યુલર બ્રાન્ડ અમૂલ કર્ણાટકમાં એન્ટ્રી કરવા માટે તૈયાર છે. પરંતુ અમુલની એન્ટ્રીને લઇને કર્ણાટકમાં માહોલ ગરમાયો છે. અમૂલને કર્ણાટકમાં એન્ટ્રીને પગલે સ્થાનિક લોકો સાથે વિપક્ષી નેતાઓના પ્રતિરોધનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. ઉલ્લેખનીય છે કે, અમૂલે 5 એપ્રિલના રોજ ટ્વીટ કરીને જાહેરાત કરી હતી કે, તે બેંગલુરૂમાં તાજા દૂધ અને અન્ય ડેરી પ્રોડક્ટસની જરૂરિયાતને સંતોષશે. અમૂલે વધુમાં લખ્યું હતું કે, બેંગલૂરુમાં દૂધ અને દહી સાથે તાજગીની એક નવી લહેર આવી રહી છે. વધુ જાણકારી ટૂંક સમયમાં મળશે. આ જાહેરાત પછી કર્ણાટકની લોકલ બ્રાન્ડ KMF જે નંદિની તરીકે પ્રખ્યાત છે. તે ઘણા વર્ષોથી આ રાજ્યમાં લોકોની દૂધ અને છાશની માંગને સંતોષી રહ્યા છે. પરંતુ જ્યારથી અમૂલે તેની એન્ટ્રીની જાહેરાત કરી છે ત્યારથી કર્ણાટકની આ લોકલ બ્રાન્ડમાં ખલબલી મચે તે સ્વાભાવિક છે. જો કે અમૂલ નંદિનીને હરાવી શક્શે નહીં. જાણો તેની પાછળના તારણો અંગે…
મહત્વનું છે કે, અમૂલની ઘોષણા બાદ ટ્વિટર પર #savenandini અને #Gobakamul જેવા હેશટેગ ટ્રેન્ડ કરી રહ્યા છે. મીડિયા અહેવાલમાં એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે, KMF દેશમાં દૂધ ખરીદકર્તામાં બીજા ક્રમાંક પર છે. ત્યારે અમૂલ દૂધના વિરોધમાં બેંગલુરૂની તમામ હોટલ સર્વસંમિતિથી સ્થાનિય કિસાનોના સમર્થન કરવા માટે માત્ર નંદિનીના ઉત્પાદકોનો ઉપયોગ કરવાનો નિર્ણય કર્યો છે. બીજી તરફ અમૂલની કર્ણાટકમાં એન્ટ્રી મામલે રાજકારણ પર અસર જોવા મળી છે. બેંગલૂરુના બજારમાં અમૂલની એન્ટ્રીને પગલે કોંગ્રેસ અને ભાજપ સામ-સામે આવી ગઇ છે. કોંગ્રેસે સત્તારૂઢ બીજેપી પર લોકલ ડેરી બ્રાન્ડ નંદિનીનું નામો નિશાન ભૂંસી નાંખાવાનો આક્ષેપ લગાવ્યો છે.
નંદિની દૂધ ભારતમાં સૌથી સસ્તું છે. બેંગલૂરુમાં ઉપભોક્તા હાલમાં 3 ટકા ફેટ અને 8.5 ટકા SNF (Solid Not Fat) દૂધ સાથે નંદિની ટોન્ડ દૂધ માટે માત્ર રૂપિયા 39 ચૂકવે છે. તેની સરખામણીએ દિલ્હીમાં લોકો અમૂલ દૂધના પ્રતિ લિટર રૂપિયા 54 અને ગુજરાતમાં રૂપિયા 52 પ્રતિ લિટર ચૂકવે છે.
આ વાત 6 ટકા ફેટ અને 9 ટકા SNF ધરાવતા ફુલ ક્રીમ દૂધ માટે લાગુ પડે છે, જ્યાં GCMMF રાષ્ટ્રીય રાજધાની ક્ષેત્રમાં પ્રતિ લિટર રૂ. 66 અને ગુજરાતમાં રૂ. 64 પ્રતિ લિટર વસૂલે છે. માર્ચની શરૂઆતમાં નંદિનીનું આ દૂધ એક લિટરના માત્ર 50 રૂપિયા અને 500 મિલી માટે 24 રૂપિયામાં છૂટક વેચાણ કરતું હતું. જો કે KMFએ અનુક્રમે 900 ml અને 450 ml ના નાના પેક માટે ચાર્જ કરીને આડકતરી રીતે કિંમતમાં વધારો કર્યો છે. પરંતુ અમૂલ કરતા તો આ કિંમત ઘણી ઓછી છે. નંદિની દહીંની એમઆરપી પણ માત્ર રૂ. 47 પ્રતિ કિલો છે, જ્યારે અમૂલના 450 ગ્રામ પાઉચ (રૂ. 66-67/કિલો) માટે તે રૂ. 30 છે.
સૂત્રએ જણાવ્યું હતું કે, નંદિની કર્ણાટકમાં પોતાની કિંમતને લઇને આભાસી વર્ચ્યુઅલ એકાધિકારની બાંયધરી આપે છે. અહીંયા એ સવાલ સ્વભાવિકપણ થાય કે,
નંદિની દૂધની કિંમત આટલી ઓછી કેવી રીતે છે કે અન્ય કોઈ પણ ખેલાડી, પછી ભલે તે સહકારી હોય કે ખાનગી, તે સ્પર્ધા કરવાનું અશક્ય બનાવે છે? આનો સંબંધ ભૂતપૂર્વ મુખ્યમંત્રી બી.એસ.યેદીયુરપ્પાના સંતાન સાથ છે.
આ એક યોજના સાથે સંબંધિત છે જે ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન બીએસ યેદિયુરપ્પાના મગજની ઉપજ હતી. સપ્ટેમ્બર 2008 માં, તેમની હેઠળની ભાજપ સરકારે KMF સાથે સંકળાયેલા જિલ્લા યુનિયનોને દૂધ સપ્લાય કરતા ખેડૂતોને ખરીદ કિંમત કરતાં વધુ 2 રૂપિયા પ્રતિ લિટર પ્રોત્સાહન આપવાનું શરૂ કર્યું. પાંચ વર્ષ પછી મે 2013માં, સિદ્ધારમૈયાની આગેવાની હેઠળની કોંગ્રેસ સરકારે પ્રોત્સાહન બમણું કર્યું અને નવેમ્બર 2016માં તેને વધારીને 5 ટકા કર્યું. નવેમ્બર 2019 માં, જ્યારે યેદિયુરપ્પા સીએમ તરીકે પાછા ફર્યા, ત્યારે તેને ફરીથી વધારીને 6 રૂપિયા પ્રતિ લિટર કરવામાં આવ્યો હતો. આમ વાર્ષિક ધોરણે કર્ણાટક સરકાર દૂધ ઉત્પાદકોને આશરે રૂ. 1,200 કરોડનું પ્રોત્સાહન આપે છે.
રવિવારે બપોરે એક ટ્વિટમાં સિદ્ધારમૈયાએ કહ્યું કે, ‘તમે પહેલા જ અમારી પાસેથી કન્નડિગા, બેંકો, બંદર અને એરપોર્ટની છીનવી લીધા છે. શું હવે તમે નંદિનીને પણ અમારી પાસેથી ચોરી લેવાની કોશિશ કરી રહ્યા છે. તેમજ યુવાનોએ નોકરી પણ ગુમાવી છે. હવે @BJP4 કર્ણાટક AMULને KMF આપીને અમારા ખેડૂતોને નુકસાન પહોંચાડવા માંગે છે’.
સમગ્ર મામલે બોમ્મઇએ કહ્યું હતું કે, ‘રાજ્યમાં અમૂલની એન્ટ્રીને લઇને કોઇ રાજનીત થવી ન જોઇએ. નંદિનીના ઉત્પાદનો અન્ય રાજ્યોમાં પણ વેચાય છે. નંદિનીને ખુલ્લા બજારમાં અમૂલ સાથે સ્પર્ધાત્મક બનાવવા સરકાર પગલાં લેશે. જો કે, અમે અમૂલની એન્ટ્રી અટકાવીશું નહીં’.
જીસીએમએમએફના મેનેજિંગ ડાયરેક્ટર જયન મહેતાએ ધ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે, ‘અમે ભારતમાં ક્યાંય પણ ડેરી સહકારીને નબળો પાડીશું નહીં. ઉપરાંત, GCMMF પ્રથમ વખત કર્ણાટકમાં પ્રવેશ કરી રહ્યું નથી’. વધુમાં જયન મેહતાએ કહ્યું કે, ‘અમે 2015 થી બેલગામ અને હુબલી-ધારવાડ જેવા ઉત્તર કર્ણાટકના બજારોમાં અમૂલ દૂધ વેચીએ છીએ અને હવે બેંગલુરુ શહેરમાં પ્રવેશ કરી રહ્યા છીએ. પરંતુ અમે ફક્ત ઈ-કોમર્સ અને ક્વિક-કોમર્સ પ્લેટફોર્મ દ્વારા જ વેચાણ કરીશું. નંદિની સાથે સ્પર્ધા કરવાનો કોઈ પ્રશ્ન જ નથી’.
સૌપ્રથમ સૌપ્રથમ, તેણે કર્ણાટકમાં ડેરી ઉદ્યોગને મોટું પ્રોત્સાહન આપ્યું છે, KMF યુનિયનો દ્વારા પ્રાપ્તિ 2007-08માં સરેરાશ 30.25 લાખ કિલોગ્રામ પ્રતિ દિવસ (LKPD) થી વધીને 2014-15 માં 58.61 LKPD અને 81.66 LKPDમાં 22 છે. વર્ષ 2021-22માં KMFનું દૂધ પ્રાપ્તિ GCMMFના 263.66 LKPD પછી બીજા ક્રમે હતું. ભારતની તમામ ડેરી સહકારી સંસ્થાઓ દ્વારા આ બંને પ્રાપ્તિમાં લગભગ 60 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે.
આ પણ વાંચો: શરદ પવાર : શું કોઈની શૈક્ષણિક ડિગ્રી રાજકીય મુદ્દો બનવો જોઈએ?
બીજું,કિંમત પ્રોત્સાહનોએ KMFને ગ્રાહકો પાસેથી ઓછો ચાર્જ લેવામાં સક્ષમ બનાવ્યું છે. શરૂઆતમાં ખેડૂતોને લાભ આપવાનો હેતુ હતો. તે ભારતની IT મૂડીમાં સોફ્ટવેર એન્જિનિયરોને સબસિડી આપવાનું બંધ કરી દીધું છે. તેણે બજારને એટલું બગાડ્યું છે કે અમૂલ પણ નંદિનીને કર્ણાટકમાં પડકારી શકે તેમ નથી.
