ત્રણ રાજ્યોમાં ચૂંટણી જીત્યા બાદ ભાજપે ત્યાંના નવા મુખ્યમંત્રી અને નાયબ મુખ્યમંત્રી પણ નક્કી કરી લીધા છે. નવા મુખ્યમંત્રીઓ અને ડેપ્યુટી સીએમના નામ દર્શાવે છે કે ભાજપ સમાજની નીચલી જાતિઓને પોતાની તરફ આકર્ષવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. કોંગ્રેસ અને તમામ વિપક્ષી દળો દ્વારા જાતિ ગણતરીની માંગ વચ્ચે ભાજપને OBC, SC અને ST વર્ગોને વધુ પ્રતિનિધિત્વ આપવાની તક મળી છે.
ભાજપે કોને પસંદ કર્યા?
છત્તીસગઢને વિષ્ણુદેવ સાંઈના રૂપમાં પ્રથમ આદિવાસી મુખ્યમંત્રી મળવા જઈ રહ્યા છે. રાજ્યની આગામી સરકારમાં ડેપ્યુટી સીએમ બનવા જઈ રહેલા અરુણ સાઓ ઓબીસી તેલી સમુદાયના છે જ્યારે બીજા ડેપ્યુટી સીએમ બનવા જઈ રહેલા વિજય શર્મા બ્રાહ્મણ સમુદાયમાંથી આવે છે. વિજય શર્માએ કોંગ્રેસ પાર્ટીના મોહમ્મદ અકબરને હરાવ્યા.
મધ્યપ્રદેશના આગામી સીએમ મોહન યાદવ ઓબીસી સમુદાયના છે. રાજ્યના ડેપ્યુટી સીએમમાંથી એક જગદીશ દેવરા દલિત અને બીજા રાજેન્દ્ર શુક્લા બ્રાહ્મણ સમુદાયમાંથી આવે છે. રાજસ્થાનમાં ભાજપે ભજનલાલ શર્માને સીએમ તરીકે પસંદ કર્યા છે. પ્રેમચંદ બૈરવા (દલિત ચહેરો) અહીં ડેપ્યુટી સીએમ પદ સંભાળશે. રાજ્યની બીજી ડેપ્યુટી સીએમ દિયા કુમારી રાજપૂત સમુદાયની છે.
ભાજપ શા માટે કોઈ દબાણ સ્વીકારતું નથી?
એમપી અને છત્તીસગઢમાં ભાજપે ટોચના ત્રણમાંથી બે પદ ઓબીસી, એસસી અથવા એસટીને આપ્યા છે. આ કદાચ પ્રથમ વખત છે જ્યારે ભાજપે ઉચ્ચ જાતિને ‘બાજુ’ કરવા માટે બહુ વિચાર કર્યો નથી. આ ત્યારે છે જ્યારે ઉચ્ચ જ્ઞાતિ ભાજપના સમર્થન આધારનો મોટો ભાગ બનાવે છે. આની પાછળની માન્યતા એવી છે કે જ્ઞાતિની વસ્તી ગણતરી સામાન્ય વર્ગ માટે ઉપલબ્ધ સરકારી બેઠકો ઘટાડશે, તેથી જ આ જૂથોએ ભાજપને તેની વ્યૂહરચના બદલવા અને ટોચના રાજકીય સ્તરે હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા જૂથોને વધુ પ્રતિનિધિત્વ આપવા જણાવ્યું છે. .
ભાજપના એક નેતા કહે છે કે રાજકીય પ્રતિનિધિત્વ છે અને સરકારી નોકરીઓમાં પ્રતિનિધિત્વ છે. જ્યાં સુધી તેમના પરિવારોને સીધી અસર ન થાય ત્યાં સુધી ઉચ્ચ જ્ઞાતિને ચિંતા થશે નહીં. જાતિની વસ્તી ગણતરી અને વસ્તી મુજબ પ્રતિનિધિત્વની માંગ તેમને અસર કરે છે. તેઓ પહેલેથી જ કોંગ્રેસથી અલગ થઈ ચૂક્યા છે અને ભાજપને એક એવી પાર્ટી તરીકે જુએ છે જે હાલની અનામતમાં વધુ ફેરફાર કરવાના પક્ષમાં નથી.
તેઓ વધુમાં કહે છે કે ઉચ્ચ જ્ઞાતિ ભાજપની નજીક હોવાથી તે OBC, SC અને STને વધુ પ્રતિનિધિત્વ આપીને વિપક્ષની જાતિના રાજકારણની રમતને બદલી શકે છે. ઓબીસી, એસસી અને એસટી જૂથોને તે ગમશે અને ઉચ્ચ જાતિઓને તેનાથી કોઈ સમસ્યા નહીં હોય. આ રમતમાં કોંગ્રેસ પક્ષને બંને બાજુથી નુકસાન થશે.
કોંગ્રેસ માટે ભૂતકાળ બોજાથી ઓછો નથી
કૉંગ્રેસના એક નેતા કટાક્ષમાં કહે છે, “કોણ કહે છે કે રાહુલ જીની ઓબીસી પિચ કામ કરતી નથી? તે ભાજપની અંદરના ઓબીસી માટે કામ કરી રહી છે.” આ મુદ્દે ભાજપ ખુદ કોંગ્રેસ પર પ્રહારો કરી રહી છે. સંસદમાં અમિત શાહે 1950ના કાકા કાલેલકર કમિશન અને મંડલ કમિશનનો ઉલ્લેખ કરીને અગાઉની કોંગ્રેસ સરકારો પર OBC વિરોધી હોવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો. તેમણે એમ પણ કહ્યું છે કે પૂર્વ પીએમ રાજીવ ગાંધીએ ગૃહમાં મંડલ કમિશનના પ્રસ્તાવના અમલીકરણનો વિરોધ કર્યો હતો.
