Sethu Pradeep : ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ઈસરો) ફરી એકવાર ચંદ્રયાન-3 મિશન સાથે ચંદ્ર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગનો પ્રયાસ કરશે, જે આજે 14 જુલાઈના રોજ બપોરે 2.30 વાગ્યે શ્રીહરિકોટાથી લોન્ચ થવાનું છે.
ચંદ્રયાન-2 મિશન સપ્ટેમ્બર વર્ષ 2019 માં નિષ્ફળ થયું હતું જ્યારે વિક્રમ લેન્ડર ચંદ્રની સપાટી પર તૂટી પડ્યું હતું. તે વર્ષની શરૂઆતમાં, ઇઝરાયેલની આગેવાની હેઠળના બેરેશીટ મિશનનું પણ આવું જ ભવિષ્ય હતું. ઘણા વર્ષો પછી ફાસ્ટ-ફોરવર્ડ અને જાપાનીઝ હાકુટો-આર મિશન પણ આ વર્ષે એપ્રિલમાં ચંદ્ર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ પૂર્ણ કરવામાં નિષ્ફળ ગયું હતું.
અને, આ એવા ઘણા નિષ્ફળ મિશન છે જે ચંદ્રને સ્પર્શવાની આશા રાખતા હતા. 1960 ના દાયકામાં, અવકાશ સ્પર્ધા દરમિયાન, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને સોવિયેત યુનિયનનું એક અવકાશયાનના ક્રેશ થયા પછી તેઓ આખરે એક લેન્ડિંગમાં સફળ થયા હતા. ચાઇના એકમાત્ર અન્ય દેશ છે જેણે ચંદ્ર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ પૂર્ણ કર્યું હતું અને તેણે 2013 માં ચાંગ’ઇ-5 મિશન સાથે તેના પ્રથમ પ્રયાસમાં તે કર્યું હતું.
આ પણ વાંચો: ISRO Chandrayaan 3 Launch LIVE News: ચંદ્રયાન 3 મિશન આજે થશે લોન્ચ, કાઉન્ટ ડાઉન શરુ, પળેપળની અપડેટ્સ
પરંતુ આટલા વર્ષોના અવકાશ સંશોધન પછી પણ લ્યુના આટલું મુશ્કેલ મિશન કેમ બની રહ્યું છે? ચાલો જાણીએ,
ચંદ્ર પર પહોંચવું
તમે ચંદ્ર પર ઉતરવાનું વિચારી શકો તે પહેલાં, તમારે ત્યાં કેવી રીતે પહોંચવું તે શોધવાનું પડે. સરેરાશ, ચંદ્ર આપણા ગ્રહથી લગભગ 3,84,400 કિલોમીટર દૂર છે અને અવકાશયાન દ્વારા લેવામાં આવેલા માર્ગના આધારે, તે અંતર ઘણું વધારે હોઈ શકે છે. આ લાંબી, લાંબી મુસાફરીમાં ગમે ત્યાં નિષ્ફળતા આવી શકે છે.
અને તે મિશન માટે પણ સાચું છે જે ફક્ત ઉતરાણ કર્યા વિના ચંદ્રની મુસાફરી કરવા માંગે છે. નાસાએ લુનર ફ્લેશલાઇટ મિશનને સમાપ્ત કરવું પડ્યું કારણ કે અવકાશયાનની પ્રોપલ્શન સિસ્ટમમાં નિષ્ફળતાનો અર્થ એ થયો કે તે ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં પ્રવેશી શકશે નહીં.
ચંદ્ર પર ધીમું પડવું
આર્ટેમિસ 1 મિશન પછી નાસાના ઓરિઅન જેવા આપણા ગ્રહ પર પાછા ફરતા અવકાશયાન, પૃથ્વીના જાડા વાતાવરણ પર આધાર રાખી શકે છે જે સુરક્ષિત રીતે નીચે સ્પર્શ કરતા પહેલા ધીમું થવા માટે પૂરતું ઘર્ષણ પૂરું પાડે છે. પરંતુ ચંદ્રમાં પ્રવેશતા અવકાશયાન તેના અત્યંત પાતળા વાતાવરણને કારણે તે સરળ નથી.
આવા સંજોગોમાં, એકમાત્ર વસ્તુ જે અવકાશયાનને ધીમું કરી શકે છે તે તેની પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ છે. આનો અર્થ એ છે કે તેણે ઘણું બળતણ વહન કરવું પડશે જેથી તે સુરક્ષિત ઉતરાણ કરવા માટે પૂરતી ઝડપથી પોતાની જાતને ધીમી કરી શકે. પરંતુ વધુ ઇંધણ વહન કરવાનો અર્થ એ છે કે અવકાશયાન ભારે છે, વધુ ઇંધણની જરૂર છે.
ચંદ્ર પર નેવિગેટ કરવું
ચંદ્ર પર કોઈ જીપીએસ નથી. અવકાશયાન ચોક્કસ સ્થાન પર ચોક્કસ રીતે ઉતરવા માટે ઉપગ્રહોના નેટવર્ક પર આધાર રાખી શકતું નથી કારણ કે તે ચંદ્ર પર અસ્તિત્વમાં નથી. આનો અર્થ એ છે કે ઓનબોર્ડ કમ્પ્યુટર્સે ચંદ્ર પર ચોક્કસ રીતે ઉતરવા માટે ઝડપી ગણતરીઓ અને નિર્ણયો લેવા પડશે.
આ ખાસ કરીને જટિલ બની જાય છે જ્યારે અવકાશયાન નિર્ણાયક છેલ્લા કેટલાક કિલોમીટરની અંદર આવે છે, નેચર નામના જર્નલમાં એક અહેવાલ અનુસાર,તે સમયે, બોર્ડ પરના કમ્પ્યુટરોએ છેલ્લી મિનિટની સમસ્યાઓ પર સ્વાયત્ત રીતે ઝડપથી પ્રતિક્રિયા આપવી પડશે. ઉદાહરણ તરીકે, સેન્સર પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ્સ દ્વારા ઉપડેલી મોટી માત્રામાં ધૂળને કારણે મૂંઝવણમાં આવી શકે છે.
આ એ હકીકતને કારણે વધુ મુશ્કેલ બને છે કે ચંદ્રની અસમાન સપાટી ક્રેટર્સ અને બોલ્ડર્સથી ભરેલી છે. બંનેમાંથી કોઈ એક પર લેન્ડિંગ મિશન માટે આપત્તિજનક સાબિત થઈ શકે છે.
