મુકેશ ભારદ્વાજઃ 2020માં જ્યારે આખું વિશ્વ કોરોનાના ગભરાટથી એકલતાનું જીવન જીવી રહ્યું હતું, ત્યારે ડિરેક્ટર બોંગ જૂન-હોની ફિલ્મ ‘પેરાસાઇટ’ ચાર ઓસ્કાર એવોર્ડ જીતી ચૂકી હતી. ‘પેરાસાઇટ’ બે પરિવારો વચ્ચેની વાર્તા છે. એક સમૃદ્ધ કુટુંબ બીજા કુટુંબની સેવાઓ પર નિર્ભર છે, તો બીજું કુટુંબ તેના અસ્તિત્વ માટે ધનિકો પર નિર્ભર છે. નોકર પરિવાર ટકી રહેવા માટે શ્રીમંત પરિવારની આસપાસ બીજા કોઈને આવવા દેતો નથી. આ માટે સતત અનેક જુઠ્ઠાણાનો સહારો લેવામાં આવે છે. પોતાને જીવિત રાખવાની કોશિશમાં પોતાના જુઠ્ઠાણાને બચાવી રાખવા વચ્ચેની જે વિડંબના ઊભી થાય છે તે જ પેરાસાઈડની કહાની છે.
પરોપજીવી એટલે કે જેને પોતાના જીવનના અસ્તિત્વ માટે બીજાના શરીર, જમીન અથવા મિલકતની જરૂર હોય છે. 2014થી ભારતીય રાજનીતિમાં વૈકલ્પિક બનવાના સૂત્રને પરોપજીવીતામાં કેવી રીતે ઘટાડી દેવામાં આવ્યું છે. તેની વિશેષતા તાજેતરમાં દિલ્હી કેબિનેટમાંથી આમ આદમી પાર્ટીના ધારાસભ્ય રાજેન્દ્ર પાલ ગૌતમના રાજીનામામાં જોવા મળે છે.
રાષ્ટ્રીય રાજધાનીના આંબેડકર ભવનમાં આયોજિત એક કાર્યક્રમમાં રાજેન્દ્ર પાલ ગૌતમે હિન્દુ ધર્મ પર વાંધાજનક નિવેદન આપ્યા બાદ અરવિંદ કેજરીવાલ નારાજ થયા હતા. ગુજરાત વિધાનસભા ચૂંટણી પ્રચારમાં પોતાની ઊર્જા રેડી રહેલા કેજરીવાલ પર હિન્દુ વિરોધી હોવાનો આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો. કેજરીવાલની છબી બચાવવા રાજેન્દ્ર પાલ ગૌતમે રાજીનામું આપવું પડ્યું.
ગૌતમના રાજીનામા બાદ દિલ્હી પ્રદેશ કોંગ્રેસે કહ્યું હતું કે તેના સમાજ કલ્યાણ મંત્રી રાજેન્દ્ર પાલ ગૌતમનું વાલ્મીકિ જયંતિના દિવસે દબાણ કરીને રાજીનામું આપવું કેજરીવાલના દલિત વિરોધી વલણને છતી કરે છે, જ્યારે નાયબ મુખ્યમંત્રી મનીષ સિસોદિયા અને સત્યેન્દ્ર જેવા ભ્રષ્ટ મંત્રીઓના રાજીનામાનો પર્દાફાશ થાય છે.
આમ આદમી પાર્ટી તેના વૈચારિક મુદ્દાઓને કારણે સ્કેનર હેઠળ છે. દિલ્હીમાં બૌદ્ધ સંમેલન પર થયેલા વિવાદ પછી અરવિંદ કેજરીવાલને લાગ્યું કે તે તેમની લોકપ્રિયતા માટે ઘાતક સાબિત થઈ શકે છે. ગુજરાતમાં જો તમારે હિંદુ ભાવનાઓ પર મત આપવો હોય તો તમારી જાતને કૃષ્ણનો અવતાર જાહેર કરો.
અયોધ્યામાં મંદિરમાં તીર્થયાત્રા કરાવવાનું વચન આપવામાં આવ્યું હતું. ગુજરાતની રેલીમાં કેજરીવાલે કહ્યું કે કોંગ્રેસને વોટ આપવો નકામો છે, આમ આદમી પાર્ટીને આપો. પરંતુ, કેજરીવાલે આજ સુધી કહ્યું નથી કે બીજેપીને વોટ આપવો નકામો છે. એટલા માટે લોકો ઘણા સમય પહેલા આમ આદમી પાર્ટીને ભાજપની ‘બી’ ટીમ કહેવા લાગ્યા હતા.
ભાજપે લાંબા સમયથી હિન્દુત્વનું પ્લેટફોર્મ બનાવ્યું છે, જેના દ્વારા સૌથી પહેલા બિનસાંપ્રદાયિકતાને નકારી કાઢવામાં આવી હતી. ધર્મનિરપેક્ષતાનો અર્થ હવે તુષ્ટિકરણ થાય છે. બિનસાંપ્રદાયિકતા એટલે કે મુસ્લિમ તુષ્ટિકરણ કોંગ્રેસીઓ અને ડાબેરીઓ સાથે જોડાયેલું હતું. આઝાદી પછી કોંગ્રેસની રાજનીતિની સમાંતર હિંદુત્વની એટલી વિશાળ ઇમારત ઊભી થઈ કે કોંગ્રેસનું અસ્તિત્વ જ જોખમમાં આવી ગયું.
બીજેપીના આ જ મંચનો અણ્ણા આંદોલને પણ ઉપયોગ કર્યો અને ભ્રષ્ટાચારને કેન્દ્રીય મુદ્દો બનાવીને મનમોહન સિંહ થકી જે કોંગ્રેસ બચી ગઈ હતી તેને પણ ખતમ કરી નાખી. કેન્દ્રીય દ્રશ્યમાંથી કોંગ્રેસ ગાયબ થતાં જ એક તરફ બીજેપી અને બીજી તરફ અરવિંદ કેજરીવાલ આવી જાય છે. બીજેપી અને આમ આદમી પાર્ટી બંને ધર્મનિરપેક્ષતા અને ભ્રષ્ટાચાર મુક્ત રાજનીતિનું વચન આપીને આગળ વધ્યા.
દિલ્હીમાં ચૂંટણી જીત્યા પછી કેજરીવાલે પ્રશાંત ભૂષણ અને યોગેન્દ્ર યાદવ જેવા ચહેરાઓને ટાળ્યા જેઓ ડાબેરી, સમાજવાદી, લિબરલ જૂથની મહોર ધરાવતા હતા. બીજી વખત મોટી જીત બાદ તેમણે રામલીલા મેદાનમાં રામની કૃપા કહીને શપથ લીધા. ભારતીય રાજનીતિમાં માત્ર કોંગ્રેસનો જ અંત નથી આવ્યો, પરંતુ બિનસાંપ્રદાયિક રાજનીતિનો પાયો પણ ખતમ થઈ ગયો હતો.
કેજરીવાલ સમજી ગયા કે ભાજપ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલા રાજકીય મેદાનમાં બિનસાંપ્રદાયિકતા માટે કોઈ સ્થાન નથી. મુશ્કેલી એ છે કે આમ આદમી પાર્ટીએ તેના માટે કોઈ મેદાન તૈયાર કર્યું નથી. જેમ જેમ ચોક્કસ રાજ્યની ભૂગોળ બદલાય છે તેમ તેમ તેમનું રાજકારણ પણ બદલાય છે. આમ આદમી પાર્ટીએ JNUથી લઈને કલમ 370 નાબૂદ કરવા, દિલ્હીના રમખાણોથી લઈને ખેડૂતોના આંદોલન સુધીના મુદ્દાઓ પર એકદમ સીધી રીતે મૌન ધારણ કર્યું છે.
તે કંઇક કહે તો પણ તેણે એવી જલેબી બનાવી કે જે ધર્મના શરબતમાં જ પલાળેલી હશે. કોંગ્રેસ વિરુદ્ધ એકત્ર થયેલી આમ આદમી પાર્ટીની સેના પાસે ચૂંટણી મેદાનમાં લડવા માટે પોતાનું કોઈ સાધન નથી. તેથી, માત્ર કોંગ્રેસ જ જમીન પર ખાડો કરી શકે છે. રાજકીય વિચારધારાની વાત કરીએ તો, આમ આદમી પાર્ટી લેખની શરૂઆતમાં ઉલ્લેખિત પરજીવી જેવી છે. ક્યારેક સંઘના આધારે તો ક્યારેક કોંગ્રેસના આધાર પર ઊભા રહીને પોતાની જમીન બનાવે છે.
ગુજરાતમાં આમ આદમી પાર્ટીને ધાર્મિક લાગણીથી રાજકીય ઉર્જા મળશે!તેથી આમ આદમી પાર્ટીના નેતાઓ એક સાથે અનેક ભાષાઓ બોલે છે. હાલમાં, સંસ્થાનવાદી ગુલામી સામે લડનારા સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓને આમ આદમી પાર્ટીમાંથી સ્વૈચ્છિક નિવૃત્તિ લઈને કૃષ્ણાવતારમાં લાવવામાં આવ્યા છે. ગુજરાતની ચૂંટણી આમ આદમી પાર્ટી માટે વૈચારિક ટાપુ છે જ્યાં ગાંધી, આંબેડકરથી લઈને ભગતસિંહ સુધી કોઈ પહોંચી શક્યું નથી. ગુજરાતમાં આમ આદમી પાર્ટી તેની તમામ રાજકીય ઉર્જા હિંદુ ધાર્મિક લાગણીઓથી ખેંચશે, કારણ કે ગૌતમના રાજીનામાથી તેની પુષ્ટિ થઈ હતી.
દિલ્હીમાં રાજેન્દ્ર પાલ ગૌતમના રાજીનામાને લઈને ગુજરાતમાં ગોપાલ ઈટાલિયાના વિવાદ પર સંપૂર્ણ પાણી ફરી વળ્યું છે. ગુજરાતમાં આમ આદમી પાર્ટીના પ્રદેશ પ્રમુખ ગોપાલ ઈટાલિયાના જુના નિવેદનોનું ખોદકામ શરૂ થયું છે તેમ ગુજરાત માટે આમ આદમી પાર્ટીનો નવો હિંદુ ચહેરો તેના કાટમાળમાં ધૂળ ખાતો થઈ ગયો છે.
ગોપાલ ઈટાલિયાની આગેવાની હેઠળની આમ આદમી પાર્ટીએ સુરત મહાનગરપાલિકામાં 27 બેઠકો પર ઉમેદવારી નોંધાવી હતી. ઇટાલિયા એક યુવા અને મહેનતુ નેતા છે. એકવાર તેઓ સ્પોટલાઇટમાં હતા.
