Apurva Vishwanath : 2018 માં સમલૈંગિકતાને અપરાધ ગણાવતી ભારતીય દંડ સંહિતાની કલમ 377 ને હટાવતા, સુપ્રીમ કોર્ટે સરકારને LGBTQ સમુદાય સામે “કલંક આખરે દૂર કરવા” પગલાં લેવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.
હવે, લગભગ પાંચ વર્ષ પછી, ઓછામાં ઓછા ત્રણ મંત્રાલયો નકારે છે કે ગે, લેસ્બિયન અને બાયસેક્સ્યુઅલ વ્યક્તિઓનું કલ્યાણ તેમના કાર્યક્ષેત્રમાં આવે છે.
ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસે માહિતી અધિકાર અધિનિયમ હેઠળ ગૃહ મંત્રાલય, કાયદા અને ન્યાય મંત્રાલય અને માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયના જવાબો મેળવ્યા હતા, જેમાં મંત્રાલયોએ જણાવ્યું હતું કે આ વિષય તેના કાર્યક્ષેત્ર હેઠળ આવતો નથી. કલમ 377ને પડકારનાર અરજદારોમાંથી એક અખિલેશ ગોડી દ્વારા આરટીઆઈ દાખલ કરવામાં આવી હતી.
સુપ્રીમ કોર્ટે તેના આદેશમાં કહ્યું હતું કે, “અમે એ પણ અભિપ્રાય ધરાવીએ છીએ કે ભારતીય સંઘ એ સુનિશ્ચિત કરવા માટે તમામ પગલાં લેશે કે આ ચુકાદાને પબ્લિક મીડિયા દ્વારા પબ્લિસિટી આપવામાં આવે, જેમાં ટેલિવિઝન, રેડિયો, પ્રિન્ટ અને ઓનલાઈન મીડિયાનો સમાવેશ થાય છે નિયમિત અંતરાલમાં, અને ઘટાડવા માટે કાર્યક્રમો શરૂ કરશે. આખરે આવી વ્યક્તિઓ સાથે સંકળાયેલ કલંક દૂર કરો. સૌથી ઉપર, આ ચુકાદામાં સમાવિષ્ટ અવલોકનોના પ્રકાશમાં, તમામ સરકારી અધિકારીઓ, જેમાં અને ખાસ કરીને પોલીસ અધિકારીઓ અને ભારત સંઘ અને રાજ્યોના અન્ય અધિકારીઓને સમયાંતરે આવા વ્યક્તિઓની દુર્દશા અંગે સંવેદના અને જાગૃતિ અંગે તાલીમ આપવામાં આવે છે.”
આ પણ વાંચો: Today News Live Updates: સીરિયામાં અમેરિકી હેલીકોપ્ટરથી હુમલો, ઇસ્લામિક સ્ટેટના નેતાનું મોત
જવાબમાં જણાવાયું હતું કે, “પ્રસાર ભારતીને દેખીતી રીતે કાનૂની બાબતોના વિભાગ તરફથી કોઈ સૂચના મળી નથી. તદુપરાંત, આ નિર્દેશ કાયદા અને ન્યાય મંત્રાલયમાં ભારત સંઘને છે. ટેલિવિઝન રેડિયો, પ્રિન્ટ અને ઓનલાઈન મીડિયા સહિતના સાર્વજનિક માધ્યમો દ્વારા પ્રચાર સહિત કોર્ટના નિર્દેશોને અમલમાં મૂકવાનું તે મંત્રાલય છે. તેથી, પ્રસાર ભારતીમાં કોઈ માહિતી ઉપલબ્ધ નથી.”
ભારત સરકાર (બિઝનેસની ફાળવણી) નિયમો, 1961 મુજબ, 2016 થી “ટ્રાન્સજેન્ડર વ્યક્તિઓના કલ્યાણ” માટે નોડલ મંત્રાલય સામાજિક ન્યાય અને સશક્તિકરણ મંત્રાલય છે. પરંતુ ગે, લેસ્બિયન, બાયસેક્સ્યુઅલ વ્યક્તિઓનો મુદ્દો નિયમોમાં જોવા મળતો નથી.
એપ્રિલ 2021 માં, RTI પ્રશ્નનો જવાબ આપતા, માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયે કહ્યું કે તેણે આ મુદ્દાને જાહેર કરવા માટે કોઈ પગલાં લીધાં નથી.
કલમ 377 કેસમાં, સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતા કેન્દ્ર તરફથી હાજર થયા હતા અને દલીલ કરી હતી કે સરકાર આ મુદ્દાને “કોર્ટ” પર છોડી દેશે. ગૃહ મંત્રાલય દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી એફિડેવિટમાં, કેન્દ્રએ સમલૈંગિકતાને અપરાધ ગણાવતી દંડની જોગવાઈની બંધારણીય માન્યતાનો બચાવ કર્યો નથી.
આ પણ વાંચો: સુદાનમાં હિંસા ફાટી નીકળતાં કર્ણાટકના 31 લોકો ફસાયા, ખાવાની અને પીવાના પાણીની સુવિધા નથી
જો કે, જુલાઈ 2021 માં, ગૃહ મંત્રાલયે તેના જવાબમાં કહ્યું હતું કે સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્દેશોના અમલીકરણ માટે રાજ્યો જવાબદાર રહેશે. મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે, “આ સંદર્ભમાં, તે જાણ કરવામાં આવે છે કે ફોજદારી કાયદા ભારતના બંધારણની સમવર્તી સૂચિમાં છે અને રાજ્યો દ્વારા લાગુ કરવામાં આવે છે.”
આકસ્મિક રીતે, કાયદા મંત્રાલય, જે 2018 ના નવતેજ સિંહ જોહર વિરુદ્ધ કાયદા અને ન્યાય મંત્રાલય નામના કેસમાં પ્રતિવાદી હતા, તેણે તેના જવાબમાં કહ્યું કે તેનો આ કેસ સાથે કોઈ સંબંધ નથી.
કાયદા મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે, “ઉપરોક્ત કેસમાં સર્વોચ્ચ અદાલત સમક્ષનો મામલો આ મંત્રાલયની સીધી ચિંતા હોય તેવું લાગતું નથી, પરંતુ, આ કેસનું ટાઇટલ મંત્રાલયને અન્ય રિસ્પોન્ડટમાં મુખ્ય રિસ્પોન્ડન્ટ તરીકે દર્શાવે છે. સંભવ છે કે કોઈ અન્ય મંત્રાલયે આ કેસનો બચાવ કર્યો હશે પરંતુ ટાઈટલમાં ભૂલથી આ મંત્રાલયનું નામ લખવામાં આવ્યું છે.”
