Supreme Court Judgement ON Stray Dogs : રખડતા કૂતરાઓને લઈને સુપ્રીમ કોર્ટે શુક્રવારે મોટો નિર્ણય આપ્યો છે. અદાલતે કહ્યું છે કે, શેલ્ટર હોમમાં મોકલવામાં આવેલા કૂતરાઓને મુક્ત કરવામાં આવશે. શેલ્ટર હોમમાં માત્ર બીમાર અને આક્રમક કૂતરાઓને જ રાખવામાં આવશે. નસબંધી બાદ કૂતરાઓને છોડવામાં આવશે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે, આ નિર્ણય દિલ્હી-એનસીઆર સહિત સમગ્ર દેશમાં લાગુ થશે. જસ્ટિસ વિક્રમ નાથની અધ્યક્ષતાવાળી ત્રણ જજોની બેન્ચે આ નિર્ણય સંભળાવ્યો હતો. આ સાથે કોર્ટે તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને પણ નોટિસ ફટકારી છે.
સર્વોચ્ચ અદાલતે કહ્યું છે કે જે કૂતરા પકડાયા હતા. ટૂંક સમયમાં જ તેમને મુક્ત કરવામાં આવશે. નસબંધી બાદ કૂતરાઓને છોડવામાં આવશે. શેલ્ટર હોમમાં માત્ર બીમાર અને આક્રમક કૂતરાઓને જ રાખવામાં આવશે. દરેક મ્યુનિસિપલ બ્લોકમાં રખડતા કૂતરાઓને ખવડાવવા માટે અલગ જગ્યાઓ રાખવામાં આવશે. નક્કી કરેલી જગ્યાએ જ કૂતરાઓને ભોજન આપવામાં આવશે. જાહેર સ્થળોએ રખડતા કૂતરાઓને ખવડાવવામાં આવશે નહીં. જો આમ નહીં કરવામાં આવે તો કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.
દેશની રાજધાનીમાં રખડતા કૂતરાઓ સાથે સંબંધિત મુદ્દો છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયાથી સમાચારોમાં છે કારણ કે, 11 ઓગસ્ટે ન્યાયાધીશ જે.બી. રામચંદ્રન પારડીવાલા અને જસ્ટિસ આર મહાદેવનની ડિવિઝન બેંચે દિલ્હીના મ્યુનિસિપલ સત્તાવાળાઓને આદેશ આપ્યો હતો કે તેઓ તમામ વિસ્તારોમાંથી રખડતા કૂતરાઓને પકડવાનું કરવાનું શરૂ કરે, સંવેદનશીલ વિસ્તારોને પ્રાધાન્ય આપે અને આઠ સપ્તાહની અંદર ઓછામાં ઓછા 5000 કુતરાની પ્રારંભિક ક્ષમતાવાળા આશ્રયસ્થાનો ઊભા કરે.
આ આદેશમાં શેરીઓમાં કૂતરાઓને ફરીથી ત્યજી દેવા પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો, નસબંધી, રસીકરણ અને કૃમિનાશક દવાને ફરજિયાત બનાવવામાં આવી હતી, અને આશ્રયસ્થાનોમાં સીસીટીવી, પૂરતો સ્ટાફ, ખોરાક અને તબીબી સંભાળ પૂરી પાડવાની હાકલ કરવામાં આવી હતી.
આ ઉપરાંત કૂતરાના કરડવાની જાણ કરવા, ફરિયાદના ચાર કલાકની અંદર આક્રમક કૂતરાઓને પકડવા અને માસિક હડકવાની રસી અને સારવારના આંકડા પ્રકાશિત કરવા માટે એક અઠવાડિયાની અંદર એક હેલ્પલાઇન બનાવવાની જરૂર હતી. પ્રાણી અધિકાર કાર્યકરો દ્વારા વ્યવહારમાં કોઈપણ અવરોધ એ કોર્ટના તિરસ્કાર સમાન હશે.
અદાલતે એક સુઓ મોટુ કેસમાં 11 ઓગસ્ટે આ આદેશ આપ્યો હતો. સર્વોચ્ચ અદાલતે જણાવ્યું હતું કે, કૂતરા કરડવાના જોખમે કલમ 19 (1) (ડી) અને 21 હેઠળના નાગરિકોના મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરે છે. કોર્ટે એમ પણ કહ્યું હતું કે 2024માં દિલ્હીમાં આવા 25 હજારથી વધુ કેસ અને માત્ર જાન્યુઆરી 2025માં જ 3 હજારથી વધુ કેસ નોંધવામાં આવ્યા છે.
પોતાના આદેશમાં કોર્ટે પશુ કાર્યકરોની પણ ટીકા કરી હતી અને સમસ્યાના મૂળ કારણની અવગણના કરતા પ્રાણીપ્રેમીઓ સામે ચેતવણી આપી હતી. આ હુકમને પગલે પ્રાણી અધિકાર કાર્યકરો દ્વારા વ્યાપક વિરોધ કરવામાં આવ્યો હતો.
બાદમાં, આ મામલો ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ (સીજેઆઈ) બી.આર. ગવઈ સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં જણાવાયું હતું કે રખડતા કૂતરાઓ પર સુપ્રીમ કોર્ટની વિવિધ ખંડપીઠ સમક્ષ કાર્યવાહી એકબીજા સાથે ઓવરલેપ થઈ રહી છે, જેના કારણે વિરોધાભાસી નિર્દેશોની સંભાવના વધી ગઈ છે. મુખ્ય ન્યાયાધીશે ખાતરી આપી હતી કે આ મુદ્દાની તપાસ કરવામાં આવશે, અને નિર્દેશ આપ્યો હતો કે આ મામલાને ત્રણ ન્યાયાધીશોની નવી બેંચ સમક્ષ સૂચિબદ્ધ કરવામાં આવે.
