વિકાસ પાઠક : લોકસભાની ચૂંટણીને એક મહિનાથી પણ ઓછો સમય બાકી રહેતા દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલની ધરપકડ બાદ ચર્ચા વધુ તેજ થઈ ગઈ છે. તેમની ધરપકડને લઈને વિપક્ષ પણ સક્રિય થઈ ગયો છે. હવે આનો ફાયદો આગામી લોકસભા ચૂંટણીમાં થશે કે કેમ તે મોટો પ્રશ્ન ઉભો થયો છે.
AAP નું શું થશે?
જો કેજરીવાલને જલ્દી કોર્ટમાંથી રાહત નહીં મળે તો, AAP ને અસ્તિત્વના સંકટનો સામનો કરવો પડી શકે છે. તે એવા નેતાની ખોટ કરશે, જેની જનતા વચ્ચે અપીલની દ્રષ્ટિએ કોઈ સમાન નથી. આ પાર્ટી માટે ગંભીર પડકાર ઉભો કરે તેવી શક્યતા છે અને પંજાબ જેવા રાજ્યમાં તે મતદારોને કોંગ્રેસ તરફ વધુ ઝુકાવી શકે છે.
આ સિવાય AAP ના વડા કેજરીવાલ, ઝારખંડના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી હેમંત સોરેન અને ભારત રાષ્ટ્ર સમિતિ (BRS) ના કે. કવિતાની તાજેતરની ધરપકડ સાથે, આ પક્ષોના વધુ નેતાઓ ભાજપમાં જોડાઈ શકે છે.
શું AAP દિલ્હીમાં અજાયબી કરી શકે છે?
છેલ્લા 10 વર્ષથી દિલ્હીની રાજનીતિમાં મતદારો અલગ-અલગ ચૂંટણીઓ માટે અલગ-અલગ વિકલ્પો પસંદ કરી રહ્યા છે. તેમણે વિધાનસભા ચૂંટણીમાં અરવિંદ કેજરીવાલને ટેકો આપ્યો હતો, તેમના કલ્યાણકારી રાજકારણને ટેકો આપ્યો હતો, જેમાં સરકારી શાળાઓ અને આરોગ્યસંભાળ પ્રણાલીમાં સુધારો કરવાનો સમાવેશ થાય છે.
આંકડા દર્શાવે છે કે, વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં AAP ને મત આપનારા લોકોએ લોકસભા ચૂંટણીમાં નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વવાળી ભાજપને પસંદ કરી હતી, જે દિલ્હીમાં સ્થાનિક મુદ્દાઓ પર નહીં પરંતુ રાષ્ટ્રીય મુદ્દાઓ પર લડવામાં આવી હતી. 2014 ની લોકસભા ચૂંટણીમાં, ભાજપે દિલ્હીની તમામ બેઠકો જીતી હતી અને 46.6% મત મેળવ્યા હતા, જ્યારે AAPએ 33% મતો મેળવ્યા હતા અને ખાતું પણ ખોલી શક્યું ન હતું. કોંગ્રેસનો વોટ શેર 15% હતો. થોડા મહિનાઓ પછીની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં, AAP એ 54.5% મતો મેળવ્યા અને 70 માંથી 67 બેઠકો જીતી, જ્યારે ભાજપે 32.3% મતો સાથે માત્ર ત્રણ બેઠકો જીતી.
પાંચ વર્ષ પછી પણ આ જ પેટર્ન યથાવત છે. 2019 ની લોકસભા ચૂંટણીમાં, ભાજપે લગભગ 57% વોટ શેર સાથે તમામ સાત સીટો જીતી હતી અને કોંગ્રેસ અને AAP અનુક્રમે 22.5% અને 18.1% વોટ શેર સાથે એક પણ સીટ જીતી શક્યા નથી. પછીના વર્ષે યોજાયેલી વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં, AAPએ 53% મતો સાથે 70 માંથી 62 બેઠકો જીતી અને ભાજપે 38% મતો સાથે આઠ બેઠકો જીતી.
એવી શક્યતા છે કે, કેજરીવાલની હાઈ-પ્રોફાઈલ ધરપકડ AAP ને આ પેટર્ન તોડવામાં મદદ કરશે. હવે દિલ્હીમાં લોકસભાની ચૂંટણીમાં માત્ર રાષ્ટ્રીય મુદ્દાઓ જ નહીં પરંતુ વર્તમાન મુખ્યમંત્રીની ધરપકડથી ઉભા થયેલા પ્રશ્નો પણ તેમાં સામેલ થશે. મુખ્ય બાબત એ છે કે, કેજરીવાલની લોકશાહીની રાજનીતિના લાભાર્થી રહેલા ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહેતા હિન્દુ મતદારો વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને મત આપશે કે અમુક અંશે AAP તરફ આગળ વધશે? જો તેઓ આમ કરે છે, તો દિલ્હીમાં આ વખતે કેટલીક લોકસભા સીટ પર લડાઈ રસાકસીની જોવા મળી શકે છે અને કોંગ્રેસ-આપ ગઠબંધન ચૂંટણીમાં પોતાનું ખાતું ખોલી શકે છે.
શું AAP પંજાબમાં ફાયદો ઉઠાવી શકે છે?
એક રાજ્ય જ્યાં કેજરીવાલ માટે સંભવિત સહાનુભૂતિ સૌથી વધુ સંભવિત અસર કરી શકે છે તે પંજાબ છે, જેમાં 13 બેઠકો છે. પંજાબમાં ભાજપ નબળી છે. પંજાબમાં મુકાબલો દિલ્હી, ગોવા, ગુજરાત અને હરિયાણામાં એકબીજાના સાથી એવા AAP અને કોંગ્રેસ વચ્ચે હોય તેમ લાગે છે, પરંતુ પંજાબમાં સીધી સ્પર્ધા છે. જો પંજાબમાં કેજરીવાલ પ્રત્યે સહાનુભૂતિ રહેશે તો 2019 માં 8 બેઠકો જીતનાર કોંગ્રેસને હારનો ખતરો રહેશે.
શું વિપક્ષ એક થઈ શકશે?
છેલ્લા બે મહિનાની કહાની એનડીએના મજબૂતીકરણ અને વિપક્ષ ઈન્ડિયા ગઠબંધનના વિઘટનની છે. કેજરીવાલની ધરપકડ એ સંકેત આપી રહી છે કે, વિપક્ષ દિલ્હીના સીએમની આસપાસ રેલી કરી રહ્યો છે.
ગુરુવારે રાત્રે દિલ્હીના મુખ્યમંત્રીની ED દ્વારા અટકાયત કરવામાં આવ્યા પછી તરત જ, રાહુલ ગાંધી અને મલ્લિકાર્જુન ખડગેથી લઈને એમકે સ્ટાલિન, પિનરાઈ વિજયન અને અખિલેશ યાદવે વિપક્ષી નેતાઓએ ED ની ટીકા કરી હતી. મમતા બેનર્જીએ એકતા દર્શાવવા માટે કેજરીવાલની પત્ની સુનીતાને પણ ફોન કર્યો હતો.
સવાલ એ છે કે વિપક્ષી પાર્ટીઓ કેટલી હદે એક થશે અને ચૂંટણી નજીક હોવાથી તેઓ શું નક્કર પગલાં લઈ શકશે કારણ કે, કોંગ્રેસ અને મુખ્ય પ્રાદેશિક પક્ષોના હિતોનો સંઘર્ષ પણ એક મોટો મુદ્દો છે.
