સ્માર્ટ વોચ, સ્માર્ટ બેન્ડનો ઉપયોગ દિવસેને દિવસે વધી રહ્યો છે. લગભગ દરેક વ્યક્તિ સ્માર્ટ ઘડિયાળનો ઉપયોગ કરવાનું પસંદ કરે છે. આજે બજારમાં વિવિધ બ્રાન્ડની ઘડિયાળો ઉપલબ્ધ છે. વિવિધ ફીચર્સ સાથે આવતી આ ઘડિયાળો લોકોને આકર્ષી રહી છે. પરંતુ એક નવા અભ્યાસમાં ચોંકાવનારી માહિતી સામે આવી છે. એવું જાણવા મળ્યું છે કે 15 બ્રાન્ડની સ્માર્ટ ઘડિયાળોના ઉપયોગથી કેન્સર થઈ શકે છે. નવા અભ્યાસમાં બરાબર શું જાણવા મળ્યું? શું સ્માર્ટ ઘડિયાળનો ઉપયોગ ખરેખર જોખમી છે? ચાલો તેના વિશે જાણીએ.
નવો અભ્યાસ શું કહે છે?
એક નવા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે 15 બ્રાન્ડની સ્માર્ટવોચમાં જોવા મળતું ‘ફોરએવર કેમિકલ’ હોર્મોન્સમાં વિક્ષેપ પાડે છે. આ સ્માર્ટવોચ લોકપ્રિયતામાં વધી રહી છે અને બજારમાં તેની ભારે માંગ છે, ખાસ કરીને તેમની આરોગ્ય સુવિધાઓને કારણે. યુનિવર્સિટી ઓફ નોટ્રે ડેમના સંશોધકો દ્વારા હાથ ધરાયેલા અભ્યાસમાં 22 બ્રાન્ડની તપાસ કરવામાં આવી હતી અને 15 બ્રાન્ડેડ ઘડિયાળોમાં ‘ફોરએવર કેમિકલ’ મળી આવ્યું હતું. ઘણા સ્માર્ટ અને ફિટનેસ બેન્ડમાં ફ્લોરોઈલાસ્ટોમર્સનો ઉપયોગ કરીને બનાવેલ સિન્થેટિક રબર હોવાનું કહેવાય છે.
“આ અભ્યાસમાં વિવિધ કંપનીઓના 22 ઘડિયાળના બેન્ડનો અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો. આ બેન્ડની સપાટી પર PFSA કેમિકલ મળી આવ્યું છે. 22 બ્રાંડના બેલ્ટમાંથી 15માં કેમિકલ મળી આવ્યું છે. તે ખૂબ જ જોખમી રસાયણ છે, જેના સંપર્કમાં આવવાથી ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. આ અભ્યાસ બહાર આવતાની સાથે જ એપલ કંપની વિરુદ્ધ કેસ દાખલ કરવામાં આવ્યો હતો. આ અભ્યાસે યુઝર્સમાં પણ મૂંઝવણ ઊભી કરી છે.
અભ્યાસમાં જોખમી રસાયણો ધરાવતી 15 ઘડિયાળોમાંથી મોટાભાગની એપલ દ્વારા બનાવવામાં આવી હતી. એપલનું બેન્ડ સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન આપતા ઉપકરણ તરીકે ઓળખાય છે. તેમાં હાર્ટ રેટ, સ્લીપ હેલ્થ, સ્ટેપ્સ જેવી વિવિધ સુવિધાઓ છે. જોકે હવે સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક ગણાતા આ ઉપકરણો સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી બની રહ્યા છે? તેવો સવાલ ઉઠી રહ્યો છે.
કઈ બ્રાન્ડની સ્માર્ટ ઘડિયાળોમાં ખતરનાક રસાયણો હોય છે?
“અભ્યાસમાં એ નથી જણાવાયું કે કઈ બ્રાન્ડ્સે ‘PFAS’ માટે સકારાત્મક પરીક્ષણ કર્યું છે, પરંતુ તેમાં નાઈકી, એપલ, ફિટબિટ અને ગૂગલની ઘડિયાળોનું પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું છે,” ધ ગાર્ડિયનને એક અહેવાલ આપ્યો છે, “અભ્યાસમાં વ્યક્તિગત PFAS સંયોજનોની તપાસ કરવામાં આવી અને જાણવા મળ્યું કે ‘PFHxA’ સૌથી વધુ વિપુલ પ્રમાણમાં છે. તે એક કૃત્રિમ રસાયણ છે, જે PFAS જૂથનો ભાગ છે. આ કેમિકલ 40 ટકા બેન્ડમાં જોવા મળે છે.
આ પણ વાંચો: સગર્ભા મહિલાના પેટમાં બાળક અને… બાળકના પેટમાં પણ ‘બાળક’
આ કેમિકલનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે કપડાં, કાર્પેટ, કાગળ અને જંતુનાશકો પર થાય છે. આ ખતરનાક રસાયણ પ્રજનન સમસ્યાઓ, લીવર સંબંધિત રોગો, કેન્સર જેવી ગંભીર આરોગ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે, તેથી આ અભ્યાસના તારણો વધુ ચિંતાઓ વધારી રહ્યા છે. યુરોપિયન યુનિયને ઘડિયાળ બેન્ડ જેવા ગ્રાહક ઉત્પાદનોમાં ‘PFHxA’ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. અભ્યાસના તારણો ઇકોટોક્સિકોલોજી એન્ડ એન્વાયર્નમેન્ટલ સેફ્ટી જર્નલમાં પ્રકાશિત થયા છે.
‘ફોરએવર કેમિકલ્સ’ શું છે?
ફોરએવર કેમિકલ્સ પોલીફ્લોરોઆલ્કિલ સબ્સ્ટન્સ (PFAS) 1940 માં રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા અને આજે મોટા ભાગના ઉત્પાદનોમાં જોવા મળે છે. તે પર્યાવરણમાંથી સરળતાથી પસાર થતું નથી અને તે પ્રતિકૂળ સ્વાસ્થ્ય પરિસ્થિતિઓ જેમ કે કેન્સર, પ્રજનનક્ષમતામાં ઘટાડો અને રોગપ્રતિકારક શક્તિ સાથે જોડાયેલી છે.
કાર્બન-ફ્લોરાઇડ બોન્ડને રસાયણશાસ્ત્રમાં સૌથી મજબૂત ગણવામાં આવે છે, તેથી પીએફએસનો નાશ કરવો એ એક પડકારજનક પ્રક્રિયા માનવામાં આવે છે. સેન્ટર્સ ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ એન્ડ પ્રિવેન્શન (CDC) દ્વારા સમીક્ષા PFAS એક્સપોઝર સાથે સંકળાયેલા સ્વાસ્થ્ય જોખમોની રૂપરેખા આપે છે. તેમાં કેન્સર, લીવરને નુકસાન, પ્રજનન ક્ષમતામાં ઘટાડો, અસ્થમા અને થાઇરોઇડ સંબંધિત રોગોનો સમાવેશ થાય છે.
આ પણ વાંચો: ઘઉં કરતા વધું શક્તિશાળી છે આ અનાજનો લોટ, શરીરને થશે 5 ફાયદા, એક્સપર્ટ પાસે જાણો કેવી રીતે
આ રસાયણો કયામાં જોવા મળે છે?
ટેફલોન-કોટેડ પેન, ગ્રીસ-પ્રતિરોધક કાગળ, ફાસ્ટ-ફૂડ રેપર્સ, માઇક્રોવેવ પોપકોર્ન બેગ્સ, કાર્પેટ, અગ્નિશામક ફીણ, સૌંદર્ય પ્રસાધનો અને ઇલેક્ટ્રોનિક્સ જેમ કે ફાઉન્ડેશન અને મસ્કરા, PFAS અથવા ફોરએવર કેમિકલ્સ રોજિંદા વસ્તુઓ જેમ કે તબીબી ઉપકરણોમાં જોવા મળે છે.
PFAS દૂષિત પાણી દ્વારા આપણા શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે. આ રસાયણો દૂષિત ખોરાકના વપરાશ દ્વારા, ખાસ કરીને PFAED સામગ્રીથી ભરેલા ખોરાક અને નોન-સ્ટીક અને કોટેડ કુકવેરના વધુ પડતા ઉપયોગ દ્વારા શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે. પીએફએએસના વ્યાપક ઉપયોગથી વિશ્વભરમાં માટી, પાણી, હવા અને માનવીઓ અને પ્રાણીઓના લોહીમાં તેમની હાજરી જોવા મળી છે.
