જર્મની અને બ્રિટનમાં ભારત કરતાં અમીર અને ગરીબ વચ્ચેનું અંતર ઓછું, અમીરોના પૈસાથી ગરીબોને કેટલો ફાયદો થઈ શકે?

Economic Inequality in India and The World : દેશમાં સંપત્તિના પુન: વિતરણની ચર્ચા ચાલી રહી છે. સૈદ્ધાંતિક રીતે, સંપત્તિના પુનઃવિતરણને આર્થિક અસમાનતા ઘટાડવાનો એક માર્ગ માનવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયામાં, ધનિકો પર વધુ કર લાદવામાં આવે છે, જમીન સુધારણા હાથ ધરવામાં આવે છે, લોક કલ્યાણની યોજનાઓ ચલાવવામાં આવે છે. આ પ્રયાસોનો ઉદ્દેશ્ય યોગ્ય માત્રામાં આવક અને સંપત્તિ અમીરમાંથી ગરીબોમાં ટ્રાન્સફર કરવાનો છે.

ચર્ચામાં સંપત્તિનું પુનઃ વિતરણ શા માટે?

કોંગ્રેસે તેના ચૂંટણી ઢંઢેરામાં સમાજમાં અસમાનતાને દૂર કરવા માટે હકારાત્મક પગલાંને યોગ્ય રીતે લાગુ કરવાનું વચન આપ્યું છે. કોંગ્રેસે વચન આપ્યું છે કે, તે આ માટે દેશવ્યાપી સામાજિક-આર્થિક અને જાતિની વસ્તી ગણતરી કરશે. જો કે કોંગ્રેસ પાર્ટીએ સંપત્તિના પુનઃ વિતરણ અંગે કોઈ વાત કરી નથી. તેમજ પાર્ટીના કોઈપણ નેતાએ આ અંગે સ્પષ્ટ કંઈ કહ્યું નથી.

સર્વેક્ષણ પછી, રાહુલ ગાંધીએ “ભારતની સંપત્તિ, નોકરીઓ અને અન્ય કલ્યાણકારી યોજનાઓ” માં દરેકની ભાગીદારી સુનિશ્ચિત કરવાની વાત કરી છે. પરંતુ બીજેપી અલગ રીતે તેનો પ્રચાર કરી રહી છે. પીએમ મોદી પોતે ચૂંટણી સભાઓમાં કહી રહ્યા છે કે, કોંગ્રેસ લોકોના ઘર, પૈસા, ઘરેણાં વગેરે લઈને લઘુમતીઓમાં વહેંચવાની યોજના પર કામ કરી રહી છે.

સંપત્તિ પુનઃવિતરણની ચર્ચા ક્યારે થાય છે?

જ્યારે સમાજમાં આર્થિક અસમાનતા નોંધપાત્ર રીતે વધે, ત્યારે સંપત્તિનું પુનઃવિતરણ ઘણીવાર ચર્ચાનો વિષય બની જાય છે. હાલમાં પણ આવી જ સ્થિતિ છે. ઓર્ગેનાઈઝેશન ફોર ઈકોનોમિક કો-ઓપરેશન એન્ડ ડેવલપમેન્ટનો અભ્યાસ દર્શાવે છે કે, 38 દેશોમાં સૌથી ધનિક 10% પરિવારો કુલ સંપત્તિના 52% ધરાવે છે, જ્યારે સૌથી ઓછા ધનવાન 60% લોકો પાસે માત્ર 12% સંપત્તિ છે. આ વિકટ પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને થોમસ પિકેટી જેવા અર્થશાસ્ત્રીઓએ સંપત્તિના વધુ પુનઃવિતરણની માંગ કરી છે.

‘વેલ્થ રિ-ડિસ્ટ્રિબ્યુશન’ એ કોઈ નવી ફોર્મ્યુલા નથી

આર્થિક અસમાનતાને દૂર કરવા માટે, સંપત્તિના પુનઃવિતરણની પદ્ધતિ અપનાવવામાં આવી છે. વધુ કમાણી કરનારાઓ વધુ કર ચૂકવે છે, જેનો ઉપયોગ કલ્યાણકારી યોજનાઓ ચલાવવા, સબસિડી પ્રદાન કરવા અને કેટલીકવાર સીધી રોકડ ટ્રાન્સફર કરવા માટે થાય છે. સરકારો મિલકત પર પણ ટેક્સ લાદે છે. અગાઉ ભારતમાં પણ વેલ્થ ડ્યુટી (હેરિટન્સ ટેક્સ જેવો જ ટેક્સ) વસૂલવામાં આવતો હતો. આ સિવાય દેશમાં વેલ્થ ટેક્સ અને ગિફ્ટ ટેક્સ પણ લગાવવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ સમય જતાં તેઓને નાબૂદ કરવામાં આવ્યા કારણ કે સરકાર માનતી હતી કે, તે કરમાંથી થતી આવક તેમની કામગીરી પર થતા ખર્ચ કરતાં ઓછી છે.

શું ભારતમાં આર્થિક અસમાનતાનું અંતર વધારે છે?

ભારતમાં આર્થિક અસમાનતાનું અંતર જર્મની અને બ્રિટન કરતા વધારે છે. વિશ્વ અસમાનતા લેબનો અભ્યાસ દર્શાવે છે કે, ભારતના 10 ટકા લોકો દેશની 64.6 ટકા સંપત્તિ ધરાવે છે. જર્મની અને બ્રિટન માટે આ આંકડો અનુક્રમે 57.6 ટકા અને 57 ટકા છે. તમે નીચેના ચાર્ટમાં અન્ય દેશોની સ્થિતિ જોઈ શકો છો:

શું દેશમાં સંપત્તિના પુનઃવિતરણની જરૂર છે?

ભારતમાં તાજેતરના વર્ષોમાં આર્થિક અસમાનતામાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. સંપત્તિનું અંતર ઘણું વધી ગયું છે. વિશ્વ અસમાનતા લેબ અભ્યાસ દર્શાવે છે કે, સૌથી ધનિક 1% ભારતીયો પાસે હવે દેશની 40% સંપત્તિ છે. અભ્યાસ હાથ ધરનારા સંશોધકોનું કહેવું છે કે, આ ગેપ પોતાની મેળે અદૃશ્ય થઈ જશે નહીં અને આ માટે અબજોપતિઓ અને કરોડપતિઓ પર સુપર ટેક્સ લાદવાની નીતિ અપનાવવાની જરૂર છે.

સંશોધકોનું માનવું છે કે, આવક સિવાય અમીરોની સંપત્તિ પર પણ ટેક્સ લાગવો જોઈએ. તેમના મતે, આ જરૂરી છે કારણ કે શ્રીમંત લોકો ટેક્સનો તેમનો યોગ્ય હિસ્સો ચૂકવતા નથી.

આવી જ દલીલ જેએનયુ (જવાહરલાલ નેહરુ યુનિવર્સિટી) ના પૂર્વ પ્રોફેસર અને અર્થશાસ્ત્રી અરુણ કુમારે કરી છે. ઈન્કમ ટેક્સનો ઉલ્લેખ કરતા કુમાર જણાવે છે કે, કેવી રીતે દેશના સૌથી ધનિક લોકો તેટલો ટેક્સ નથી ચૂકવતા જેટલું તેઓ કમાઈ રહ્યા છે.

ધ વાયરમાં પ્રકાશિત એક લેખમાં અરુણ કુમારે લખ્યું છે કે, 2020-21 માં 6.6% વસ્તીએ ટેક્સ રિટર્ન ફાઈલ કર્યું છે. પરંતુ માત્ર 0.68% વસ્તી અસરકારક કરદાતા હતી, જેણે મોટી માત્રામાં આવકવેરો ચૂકવ્યો હતો.

શ્રીમંત (રૂ. 1 કરોડથી વધુની આવક જાહેર કરતા) કુલ વસ્તીના 0.016% હતા. તેમણે કુલ કરપાત્ર આવકના 38.6% જાહેર કર્યા. આનો અર્થ એ છે કે, આવક જેટલી વધારે તેટલી વધુ બચત અને સંપત્તિનું સંચય.

દેશની મોટાભાગની સંપત્તિ આ 0.016% વસ્તી પાસે છે. તેથી, જો કોઈ સંપત્તિનું પુન:વિતરણ કરવું હોય, તો તે 0.016% લોકોથી લઈને નીચેના 90% લોકો જેઓ ગરીબી રેખાની નજીક છે.

ઈ-શ્રમ પોર્ટલ પર 300 મિલિયન અસંગઠિત ક્ષેત્રના કામદારો નોંધાયેલા છે. તેમાંથી 90% લોકો દર મહિને 10,000 રૂપિયાથી ઓછી કમાણી કરે છે. આ દર્શાવે છે કે, લોકો 0.16% અથવા 0.68% લોકોમાં સંપત્તિના પુનઃવિતરણ સામે અને દેશના નીચેના 90% લોકો સામે બચાવ કરી રહ્યા છે.

સંપત્તિ પુનઃવિતરણના ટીકાકારો શું કહે છે?

ધ મિન્ટમાં પ્રકાશિત. માધવન અહેવાલ આપે છે કે, સંપત્તિના પુનઃવિતરણના ટીકાકારો દલીલ કરે છે કે, સંપત્તિના પુનઃવિતરણથી નવીનતા અને ઉત્પાદકતાને અસર થશે, આખરે અર્થતંત્ર ધીમુ પડી જશે.

તેમનું માનવું છે કે, વિકસતી અર્થવ્યવસ્થામાં અસમાનતા જોવા મળે છે કારણ કે, મૂડીધારકો નફો મહત્તમ કરે છે. જેઓ વધુ સંપત્તિ બનાવે છે, સાથે આર્થિક સમૃદ્ધિમાં ફાળો આપે છે અને તેમને સજા થવી જોઈએ નહીં.

આ ઉપરાંત, એવી દલીલ કરવામાં આવી રહી છે કે, જ્યાં સુધી લોકોનું જીવન સુધરતુ રહેશે ત્યાં સુધી અસમાનતા મુખ્ય ચિંતાનો વિષય નથી. ઝિમ્બાબ્વે અને વેનેઝુએલાએ મોટા પાયે પુનઃવિતરણનો પ્રયાસ કર્યો અને નિષ્ફળ ગયા. તેઓ કહે છે કે, એક સમયે ભારતમાં આવકવેરાનો દર 97.75% હતો અને સંપત્તિ વેરો પણ હતો, પરંતુ તેનાથી ગરીબીનો અંત આવ્યો ન હતો.

આ પણ વાંચો – શું સરકાર લોકોની સંપત્તિ લઈ ગરીબોમાં વહેંચી શકે છે? સમજો 5 મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્નોના જવાબો

શું સરકાર લોકોની સંપત્તિ લઈ ગરીબોમાં વહેંચી શકે છે?

શું સરકાર ખાનગી માલિકીની મિલકતો હસ્તગત અને પુનઃવિતરણ કરી શકે છે? બંધારણની કલમ 39(B) સરકારને ‘સામાન્ય સારા’ માટે ભૌતિક સંસાધનોનું નિયંત્રણ અને વિતરણ કરવાની જવાબદારી આપે છે. સરકાર આવું કરતી હોવાના ઘણા ઉદાહરણો છે. જો કે, આ લેખનું પહેલા પણ સુપ્રીમ કોર્ટમાં અર્થઘટન કરવામાં આવ્યું છે અને હજુ પણ અર્થઘટન કરવામાં આવી રહ્યું છે.