lok Sabha Election 2024, લોકસભા ચૂંટણી : ભારતના પ્રથમ વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુ (Jawaharlal Nehru) ઉત્તર પ્રદેશની ફુલપુર લોકસભા (UP lok sabha election) બેઠક પરથી ત્રણ વખત લોકસભા ચૂંટણી જીત્યા હતા. સ્વતંત્રતા સેનાની અને રાજનેતા વિજયલક્ષ્મી પંડિત પણ અહીંથી કોંગ્રેસની ટિકિટ પર બે વખત સંસદમાં પહોંચવામાં સફળ રહ્યા હતા. પરંતુ આશ્ચર્યની વાત એ છે કે જે સીટ પર કોંગ્રેસ 1952 થી 1967 સુધી ક્યારેય ચૂંટણી હાર્યું ન હતું, તે 1989 થી આજદિન સુધી ચૂંટણી જીતી શકી નથી.
2014માં ભાજપે પ્રથમ વખત જીત મેળવી હતી
જ્યારે કેશવ પ્રસાદ મૌર્ય 2014ની લોકસભાની ચૂંટણીમાં જીત્યા ત્યારે પહેલીવાર ફુલપુરમાં ભાજપની જીત થઈ હતી, પરંતુ 2017માં જ્યારે ઉત્તર પ્રદેશમાં ભાજપની સરકાર બની ત્યારે કેશવ પ્રસાદ મૌર્ય રાજ્ય સરકારમાં નાયબ મુખ્યપ્રધાન બન્યા હતા. ત્યારબાદ આ સીટ પર થયેલી પેટાચૂંટણીમાં સપાએ ભાજપને હરાવ્યું હતું. પરંતુ 2019માં બીજેપીએ ફરીથી આ સીટ કબજે કરી હતી. અતીક અહેમદ 2004માં પણ આ બેઠક પરથી ચૂંટણી જીત્યા હતા.
ઉમેદવારો કોણ છે?
2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપના ઉમેદવાર કેસરી દેવી પટેલે સપાના ઉમેદવાર પંઢરી યાદવને 1.70 લાખથી વધુ મતોથી હરાવ્યા હતા. આ વખતે ભાજપે કેસરી દેવી પટેલની ટિકિટ રદ કરીને ફુલપુરના ધારાસભ્ય પ્રવીણ પટેલને આપી છે.
પ્રવીણ પટેલના પિતા મહેન્દ્ર પ્રતાપ પટેલ પણ અનેક વખત ધારાસભ્ય રહી ચૂક્યા છે. તેમના પિતાએ કોંગ્રેસની ટિકિટ પર 1984, 1989 અને 1991માં ઝુંસી વિધાનસભા ક્ષેત્રમાંથી ધારાસભ્યની ચૂંટણી જીતી હતી. પ્રવીણ પટેલ 2007માં BSPની ટિકિટ પર ફૂલપુરથી ધારાસભ્ય બન્યા હતા. બાદમાં તેમણે ભાજપની ટિકિટ પર 2017 અને 2022ની વિધાનસભા ચૂંટણી જીતી હતી.
સપાએ ઉત્તર પ્રદેશના ફૂલપુરથી પાર્ટીના સચિવ અમરનાથ મૌર્યને ટિકિટ આપી છે. અમરનાથ મૌર્ય લાંબા સમય સુધી બસપામાં હતા અને ત્યાર બાદ તેઓ ભાજપમાં પણ હતા. બસપાએ અહીંથી વરિષ્ઠ નેતા જગન્નાથ પાલને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. જગન્નાથ પાલ બીએસપીમાં ઘણા પદો પર રહી ચૂક્યા છે. AIMIM ચીફ અસદુદ્દીન ઓવૈસીની પાર્ટી સાથે ગઠબંધન કરનાર પલ્લવી પટેલે અહીંથી મહિમા પટેલને ટિકિટ આપી છે.
પટેલ ઉમેદવારોનું વર્ચસ્વ
1977માં કમલ બહુગુણા ચૂંટણી જીત્યા ત્યારથી અહીં પછાત જાતિના ઉમેદવારોનું વર્ચસ્વ છે. 1977 પછી, 2004માં અતીક અહેમદ અને 2009માં કપિલ મુનિ કારવરિયા સિવાય અહીંથી માત્ર પછાત જાતિના ઉમેદવારો જ જીત્યા છે. તેમાંથી પટેલ સમાજના ઉમેદવારો આઠ વખત ચૂંટણી જીત્યા છે.
ફુલપુર સીટ પણ સપાનો ગઢ છે
1996 થી 2004 સુધી અહીં સમાજવાદી પાર્ટી સતત જીતતી રહી. સમાજવાદી પાર્ટીની જીતનો દોર 2009માં બસપાના ઉમેદવાર કપિલ મુનિ કારવરિયાએ તોડ્યો હતો. 2009 માં, કારવરિયાએ SP ઉમેદવાર શ્યામા ચરણ ગુપ્તાને 15,000 મતોના પાતળા માર્જિનથી હરાવ્યા હતા.
કાંશીરામ પણ ચૂંટણી લડ્યા પણ હારી ગયા
BSPનો પાયો નાખનાર કાંશીરામે 1996માં BSPની ટિકિટ પર ફૂલપુર લોકસભા બેઠક પરથી ચૂંટણી પણ લડી હતી પરંતુ તેઓ બીજા ક્રમે રહ્યા હતા. 2009માં બસપાએ અહીંથી ચૂંટણી જીતી હતી પરંતુ 2014ની ચૂંટણીમાં તે ત્રીજા ક્રમે આવી હતી.
ફુલપુર જાતિ સમીકરણ: ફુલપુરનું જાતિ સમીકરણ
ફુલપુર લોકસભા મતવિસ્તારના જ્ઞાતિ સમીકરણો પર નજર કરીએ તો રાજકીય પક્ષો પાસેથી મળેલા આંકડા મુજબ અહીં કુલ મતદારોની સંખ્યા 20 લાખની આસપાસ છે. તેમની વચ્ચે 3 લાખથી વધુ કુર્મી મતદારો છે. મુસ્લિમ અને દલિત સમુદાયના મતદારો 2.5-2.5 લાખ છે. યાદવ મતદારોની સંખ્યા 2 લાખ છે. આ ઉપરાંત બ્રાહ્મણ અને કાયસ્થ જ્ઞાતિના મતદારોની સંખ્યા પણ લગભગ 2 લાખ જેટલી છે.
ફુલપુર લોકસભા મતવિસ્તારમાં પાંચ વિધાનસભા બેઠકો છે. જેમાંથી 2022ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ભાજપે ચાર સીટ જીતી હતી જ્યારે એક સીટ સપાના ફાળે ગઈ હતી. આ બેઠકોના નામ છે ફાફામૌ, સોરાઓં (SC), ફૂલપુર, અલ્હાબાદ પશ્ચિમ અને અલ્હાબાદ ઉત્તર.
