New Labour Code Explainer: મોદી સરકારે દેશમાં ચાર નવા શ્રમ સંહિતા લાગુ કરી છે. નિષ્ણાતો આને એક મોટા સુધારા તરીકે જોઈ રહ્યા છે, પરંતુ સામાન્ય લોકો પાસે ફક્ત એક જ પ્રશ્ન છે: આ નવા શ્રમ સંહિતાથી તેમને શું લાભ મળશે? આ સમજવા માટે, ચાલો આ કોડ્સને સરળ ભાષામાં સમજીએ.
નવા શ્રમ સંહિતા શા માટે જરૂરી હતા?
સરકારના મતે નવા શ્રમ સંહિતાનો હેતુ કામદાર સમુદાયને સીધો લાભ આપવાનો હતો. સરકાર કહે છે કે હવે કોઈપણ કામદાર, પછી ભલે તે ફેક્ટરીમાં કામ કરે કે કેબ સેવા કે ફૂડ ડિલિવરી જેવી એપ્લિકેશન-આધારિત કંપનીમાં, પગાર, સામાજિક સુરક્ષા અને આરોગ્ય સંભાળના સંદર્ભમાં આ કોડ્સનો લાભ મેળવશે.
સરકાર એ વાત પર પણ ભાર મૂકી રહી છે કે ફિક્સ્ડ-ટર્મ કર્મચારીઓને ફક્ત એક વર્ષની સેવા પછી ગ્રેચ્યુઇટી મળશે, જ્યારે અગાઉ પાંચ વર્ષની સેવા ફરજિયાત હતી. આ કોડ્સમાં મહિલાઓ માટે પણ ખાસ જોગવાઈઓ છે, જેમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ ફેરફાર સમાન કામ માટે સમાન પગાર છે.
પહેલા કેટલા શ્રમ સંહિતા હતા અને હવે કેટલા ઉમેરવામાં આવ્યા છે?
અત્યાર સુધી, દેશમાં 29 શ્રમ કાયદા હતા, જેને સમજવા અને અમલમાં મૂકવા માટે જટિલ હતા. મોદી સરકારે આ 29 કાયદાઓને ફક્ત ચાર વ્યાપક શ્રમ સંહિતા – વેજ કોડ 2019, ઔદ્યોગિક સંબંધો કોડ 2020, સામાજિક સુરક્ષા કોડ 2020 અને વ્યવસાયિક સલામતી, આરોગ્ય અને કાર્યકારી પરિસ્થિતિઓ કોડ 2020 – માં એકીકૃત કર્યા છે. સરકારનો દાવો છે કે આનાથી માત્ર કામદારોને ફાયદો થશે નહીં પરંતુ ઉદ્યોગ માટે નિયમો વધુ સ્પષ્ટ અને સરળ બનશે.
ફિક્સ્ડ ટર્મ કર્મચારીઓને કયા લાભો મળશે?
ફિક્સ્ડ ટર્મ કર્મચારીઓ, જેને ફિક્સ્ડ ટર્મ કર્મચારીઓ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, હવે કાયમી કર્મચારીઓ જેવા જ ઘણા લાભો મેળવવા માટે હકદાર બનશે. નવા શ્રમ સંહિતા સાથે, તેમને રજા, તબીબી લાભો અને સામાજિક સુરક્ષાનો સંપૂર્ણ અવકાશ મળશે. સૌથી મોટી રાહત એ છે કે આ કર્મચારીઓ હવે જૂના નિયમો હેઠળ પાંચ વર્ષની જરૂરિયાતની તુલનામાં તેમના કાર્યકાળના માત્ર એક વર્ષ પૂર્ણ કર્યા પછી ગ્રેચ્યુઇટી માટે પાત્ર બનશે. આ ફેરફાર ફિક્સ્ડ ટર્મ કર્મચારીઓની નાણાકીય સુરક્ષાને વધુ મજબૂત બનાવશે.
ગિગ અને પ્લેટફોર્મ કામદારોને કયા લાભો મળશે?
નવા શ્રમ સંહિતાની એક મુખ્ય વિશેષતા એ છે કે, પહેલીવાર, સરકારે ગિગ વર્કર્સ અને પ્લેટફોર્મ વર્કર્સને સ્પષ્ટ રીતે વ્યાખ્યાયિત કર્યા છે. આનો અર્થ એ છે કે એપ્લિકેશન-આધારિત કાર્યમાં રોકાયેલા લોકો – જેમ કે કેબ ડ્રાઇવરો અથવા ફૂડ ડિલિવરી ભાગીદારો – હવે ઔપચારિક રીતે કર્મચારીઓની શ્રેણીમાં આવશે. પહેલાં, આ કામદારોને કર્મચારી ગણવામાં આવતા ન હતા, અને તેથી તેમને પેન્શન, પેન્શન લાભો, ESI, તબીબી લાભો અથવા અન્ય કોઈપણ સામાજિક સુરક્ષા લાભો મળતા ન હતા.
એપ્લિકેશન-આધારિત કંપનીઓને હવે તેમની કમાણીનો એક થી બે ટકા ગિગ વર્કર્સ માટે કલ્યાણકારી યોજનાઓ પર ખર્ચ કરવાનો આદેશ આપવામાં આવશે. આ કામદારોને ટૂંક સમયમાં આધાર સાથે લિંક કરવામાં આવશે અને તેમને એક યુનિવર્સલ એકાઉન્ટ નંબર આપવામાં આવશે, જેનાથી તેઓ તેમના સ્થાનને ધ્યાનમાં લીધા વિના સરકારી યોજનાઓમાંથી લાભ મેળવતા રહી શકશે.
મહિલા કર્મચારીઓને કયા લાભો મળશે?
નવા શ્રમ સંહિતામાં મહિલાઓ માટે ઘણી મહત્વપૂર્ણ જોગવાઈઓ શામેલ છે. આમાંની સૌથી મહત્વપૂર્ણ સમાન કામ માટે સમાન પગારની જોગવાઈ છે, જે પુરુષો અને સ્ત્રીઓ વચ્ચે લાંબા સમયથી ચાલતી વેતન અસમાનતાને ઘટાડશે. વધુમાં, મહિલાઓ હવે રાત્રિ શિફ્ટમાં કામ કરી શકશે અને ખાણો અને ભારે મશીનરી ક્ષેત્રોમાં નોકરી કરી શકશે, જો પૂરતા સલામતી પગલાં અમલમાં મૂકવામાં આવે. મહિલાઓ માટે સામાજિક સુરક્ષાનો વ્યાપ પણ વિસ્તૃત કરવામાં આવ્યો છે, જેમાં તેમના માતા-પિતા અને સાસરિયાંના આશ્રિતોનો સમાવેશ થાય છે.
કોન્ટ્રાક્ટ કામદારોને કયા લાભો મળશે?
કોન્ટ્રાક્ટ કામદારોને પણ નવા શ્રમ સંહિતા હેઠળ નોંધપાત્ર રાહત આપવામાં આવી છે. તેમને હવે કાયમી કર્મચારીઓની જેમ તબીબી સંભાળ, સામાજિક સુરક્ષા અને નિયમિત આરોગ્ય તપાસ મળશે. અગાઉ, કોન્ટ્રાક્ટ કામદારોને આ લાભો નકારવામાં આવતા હતા, અને તેમના અધિકારો અસ્પષ્ટ હતા. નવો કોડ તેમના અધિકારોને મજબૂત બનાવે છે અને વિવિધ પ્રકારની મનસ્વીતા અને શોષણને રોકવાનો પ્રયાસ કરે છે.
યુવાન કામદારોને કયા લાભો મળશે?
નવી નોકરીઓ શરૂ કરતા યુવા કામદારોને પણ આ કોડ્સનો લાભ મળશે. તેમને હવે ગેરંટીકૃત લઘુત્તમ વેતન મળશે, અને કંપનીઓ માટે નિમણૂક પત્રો આપવાનું ફરજિયાત રહેશે. આ નોકરીની પરિસ્થિતિઓને સ્પષ્ટ કરશે અને કોઈપણ મનસ્વીતાને કાબુમાં લેશે. વધુમાં, કામ કરેલા કલાકોની સંખ્યાના આધારે વેતન ફરજિયાત રહેશે. જો ઓવરટાઇમ જરૂરી હોય, તો કર્મચારીને બમણું વેતન મળશે.
આ પણ વાંચોઃ- Tejas Crash News: યુટ્યુબ પર એર શોનો વીડિયો સર્ચ કરી રહ્યા હતા પિતા, ત્યારે જ મળ્યા તેજસ ક્રેશના દર્દનાક સમાચાર
શું પત્રકારોને પણ કોઈ લાભ મળશે?
નવા શ્રમ સંહિતામાં પત્રકારો અને ઇલેક્ટ્રોનિક મીડિયા કામદારો, જેમ કે ડબિંગ કલાકારો અને અવાજ કલાકારો માટે સામાજિક સુરક્ષા કવરેજ શામેલ છે. સ્પષ્ટપણે જણાવવામાં આવ્યું છે કે આવા કર્મચારીઓને નિમણૂક પત્ર આપવાનું હવે ફરજિયાત રહેશે. આનાથી વેતન, અધિકારો અને રોજગાર અંગે પારદર્શિતા વધશે અને તેમના વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલી ઘણી અનિશ્ચિતતાઓ ઓછી થશે.
