Prudent Electoral Trust BJP Donation, પ્રુડન્ટ ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ: રાજકીય પક્ષોને કોર્પોરેટ જગતની મોટી કંપનીઓ પાસેથી જંગી દાન મળે છે. ભારતના ચૂંટણી પંચે તેની વેબસાઇટ પર સત્તાવાર માહિતી શેર કરીને વર્ષ 2024માં રાજકીય પક્ષોને મળેલા નાણાંનો ડેટા સાર્વજનિક કર્યો છે. આ ડેટા અનુસાર, ભારતીય જનતા પાર્ટીને ગયા વર્ષની સરખામણીમાં વર્ષ 2024માં ત્રણ ગણું વધુ દાન મળ્યું છે.
ચૂંટણી પંચના 2023-24ના યોગદાન અહેવાલમાં ભાજપને પ્રુડન્ટ ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ તરફથી 723.6 કરોડ રૂપિયાનું દાન મળ્યું છે, જે કોંગ્રેસને મળેલા દાન કરતાં લગભગ 5 ગણું છે. આ ટ્રસ્ટે કોંગ્રેસને 156.4 કરોડ રૂપિયા આપ્યા હતા. તમને જણાવી દઈએ કે જો ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ દ્વારા મળેલા ડોનેશનને સામેલ કરવામાં આવે તો ડોનેશનની આ રકમ ઘણી વધારે થઈ જાય છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે પ્રુડન્ટ ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ શું છે? આ ટ્રસ્ટ ક્યારે શરૂ થયું અને તેની વાર્તા શું છે? ચાલો તમને એવા ટ્રસ્ટ વિશે જણાવીએ જે રાજકીય પક્ષોને દાન આપે છે…
ચૂંટણી ટ્રસ્ટ યોજના શું છે?
13 જાન્યુઆરી 2013 ના રોજ શરૂ કરાયેલી ચૂંટણી ટ્રસ્ટ યોજના દ્વારા, કોઈપણ કંપની અથવા વ્યક્તિ રાષ્ટ્રીય અને પ્રાદેશિક રાજકીય પક્ષોને દાન આપી શકે છે. કંપની એક્ટ 1965ની કલમ 25 હેઠળ નોંધાયેલ કંપની દ્વારા ચૂંટણી ટ્રસ્ટની રચના કરી શકાય છે. ખાસ વાત એ છે કે ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ દ્વારા એકત્ર કરાયેલા 95 ટકા પૈસા દર નાણાકીય વર્ષમાં રાજકીય પક્ષોને દાનમાં આપવા પડે છે. ચૂંટણી ટ્રસ્ટનું દર નાણાકીય વર્ષમાં નવીકરણ કરવું પડે છે.
સૌથી ધનિક ચૂંટણી ટ્રસ્ટ
પ્રુડન્ટ ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ દેશનું સૌથી ધનિક ચૂંટણી ટ્રસ્ટ છે. માહિતી અનુસાર, કોર્પોરેટ ગૃહો અને કંપનીઓ તરફથી રાજકીય પક્ષોને મળતા દાનમાંથી લગભગ 90 ટકા દાન આ ચૂંટણી ટ્રસ્ટમાંથી આવે છે. પ્રુડન્ટ નામ મેળવતા પહેલા આ ટ્રસ્ટ સત્ય ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ તરીકે જાણીતું હતું. પ્રુડન્ટ ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ એ એક ખાનગી કંપની છે જેનો પાયો 25 ઓક્ટોબર 2013ના રોજ સત્ય ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ તરીકે નાખવામાં આવ્યો હતો.
આ ટ્રસ્ટની રચના 2014ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા કરવામાં આવી હતી. આ ટ્રસ્ટ અગાઉ ભારતી ગ્રૂપની વસંત કુંજ ઓફિસમાંથી સંચાલિત હતું. શરૂઆતમાં, આ ટ્રસ્ટ સાથે કુલ 33 કંપનીઓ સંકળાયેલી હતી જે સુનીલ મિત્તલની કંપની દ્વારા સંચાલિત હતી. પરંતુ બાદમાં પ્રુડન્ટ ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટનું સરનામું બદલીને રાજધાની દિલ્હીમાં બહાદુર શાહ ઝફર માર્ગ પર હંસ ભવન કરવામાં આવ્યું હતું. જો કે, ભારતી ગ્રૂપ સમયાંતરે કહે છે કે આ ટ્રસ્ટ માત્ર તેની ગ્રૂપ કંપનીઓ દ્વારા ચલાવવામાં આવી રહ્યું નથી પરંતુ હીરો મોટોક્રોપ, નેશનલ એન્જિનિયરિંગ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ, જીએમએમસીઓ, જુબિલન્ટ ફૂડવર્કસ, ઓરિએન્ટ સિમેન્ટ, જેકે ટાયર્સ, ડીએલપી પણ સામેલ છે.
તે એક બિન-સરકારી કંપની છે અને રજિસ્ટ્રાર ઓફ કંપનીઝ, દિલ્હીમાં નોંધાયેલ છે. જો કે, હવે આ ટ્રસ્ટના વર્તમાન બોર્ડ સભ્યો અને નિર્દેશકો મુકુલ ગોયલ અને ગણેશ વેકંથાચલમ છે.
ત્રીજી વખત સરકાર બનાવનાર ભારતીય જનતા પાર્ટી છેલ્લા 10 વર્ષથી સત્તામાં છે અને પ્રુડન્ટ ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ એ એવું ટ્રસ્ટ છે જેણે 2013-14થી ભાજપને સૌથી વધુ ફંડ આપ્યું છે. છેલ્લા 10 વર્ષમાં કોંગ્રેસને પ્રુડન્ટ તરફથી મળતા ડોનેશનમાં સતત ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે. વર્ષ 2024માં ભાજપને 723.6 કરોડ રૂપિયાનું દાન મળ્યું હતું, જ્યારે કોંગ્રેસને 156.4 કરોડ રૂપિયાનું દાન મળ્યું હતું. ટ્રસ્ટ તરફથી બંને પક્ષોને મળતા દાનમાં મોટો તફાવત છે.
નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં પ્રુડન્ટ ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ દ્વારા મળેલા યોગદાનમાં ટોચની કંપનીઓ વિશે વાત કરતાં, RPSG વેન્ચર્સ લિમિટેડ, WAISL લિમિટેડ, KMC કન્સ્ટ્રક્શન્સ Ld, Haldia Energy Ltd, Special Engineering Services Ltd, Bapuna Alcobrew Pvt Ltd, Megha Engineering & Infrastructures. લિમિટેડ અને વેસ્ટર્ન યુપી પાવર ટ્રાન્સમિશન CO લિ.માં સામેલ હતી.
2022-23ની વાત કરીએ તો, પ્રુડન્ટને દાન આપનારી કંપનીઓમાં ભારતી એરટેલ, સીરમ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયા, આર્સેલર મિત્તલ ગ્રુપ, મેઘા એન્જિનિયરિંગ એન્ડ ઇન્ફ્રા લિમિટેડ, સીરમ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયા, ફ્યુચર ગેમિંગ એન્ડ હોટેલ સર્વિસ અને ફિલિપ્સ કાર્બન બ્લેક જેવા નામો સામેલ છે.
તમને જણાવી દઈએ કે વર્ષ 2018માં શરૂ થયેલી વિવાદાસ્પદ ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ સ્કીમ કદાચ હવે બંધ થઈ ગઈ છે. પરંતુ ઈલેક્ટોરલ બોન્ડની રજૂઆત પહેલા દેશમાં રાજકીય પક્ષો ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ દ્વારા જ ડોનેશન મેળવતા હતા. આ યોજના વર્ષ 2013 માં યુપીએ 2.0 સરકાર દ્વારા લાગુ કરવામાં આવી હતી.
ચૂંટણી ટ્રસ્ટના અહેવાલો કુલ 11 ચૂંટણી ટ્રસ્ટોએ 2023-2024 માટે તેમના અહેવાલો બહાર પાડ્યા છે. આ તમામ ચૂંટણી અહેવાલોની યાદી જુઓ:
- પ્રુડન્ટ ઇલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ
- ટ્રાયમ્ફ ઇલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ
- પ્રગતિશીલ ચૂંટણી ટ્રસ્ટ
- પરિવર્તન ચૂંટણી ટ્રસ્ટ
- જયહિંદ ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ
- Einzigarting ઇલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ
- ન્યુ ડેમોક્રેટિક ઈલેક્ટોરલ ટ્રસ્ટ
- જયભારથ ચૂંટણી ટ્રસ્ટ
- જનપ્રગતિ ચૂંટણી ટ્રસ્ટ
- જનકલ્યાણ ચૂંટણી ટ્રસ્ટ
- સ્વદેશી ચૂંટણી ટ્રસ્ટ
આ પણ વાંચોઃ- 2025 Generation Beta: 2025 થી જનરેશન બીટા શરૂ, નવી પેઢી Gen આલ્ફા અને ઝેડ થી વધુ સ્માર્ટ અને હોંશિયાર હશે
તમને જણાવી દઈએ કે ચૂંટણી પંચ દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલા ડેટા અનુસાર રાજકીય પક્ષોને ચૂંટણી ટ્રસ્ટ, બોન્ડ અને કોર્પોરેટ હાઉસ અને સામાન્ય લોકો પાસેથી કુલ 20 હજાર કરોડ રૂપિયાનું દાન મળ્યું છે. જ્યારે ભાજપને કુલ 2244 કરોડ રૂપિયાનું દાન મળ્યું છે. જ્યારે કોંગ્રેસને નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં આ માર્ગ દ્વારા કુલ રૂ. 288.9 કરોડનું દાન મળ્યું હતું. ગયા વર્ષે કોંગ્રેસને કુલ 79.9 કરોડ રૂપિયાનું દાન મળ્યું હતું.
