Putin Modi Talk: યુક્રેન યુદ્ધના પડછાયામાં ભારત રશિયા 2030 રોડમેપ માટે પુતિનની ભારત મુલાકાત (Putin India Visit) ખાસ બની રહેશે. ગુરુવારે સાંજે રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન બે દિવસની મુલાકાતે નવી દિલ્હી આવ્યા હતા. ફેબ્રુઆરી 2022 માં યુક્રેન યુદ્ધ શરૂ થયા પછીની તેમની આ પ્રથમ ભારત મુલાકાત છે, અને આ મુલાકાત એવા સમયે થઈ રહી છે જ્યારે પશ્ચિમી દેશોનું દબાણ ચરમસીમાએ છે.
વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા દિલ્હી એરપોર્ટ પર પુતિનનું વિશેષ સ્વાગત કરવામાં આવ્યું હતું, જે બંને દેશો અને તેમના નેતાઓ વચ્ચેના ગાઢ સંબંધો દર્શાવે છે. એરપોર્ટ પરથી બંને નેતાઓ ખાનગી રાત્રિભોજન માટે પ્રધાનમંત્રીના લોક કલ્યાણ માર્ગ સ્થિત નિવાસસ્થાને મળ્યા હતા. મોદીએ રશિયન ભાષામાં ‘ગીતા’ ની એક નકલ ભેટ આપીને સંબંધોમાં અંગત હૂંફ ઉમેરી હતી.
વૈશ્વિક દબાણ અને અમેરિકન ટેરિફનો પડકાર
પુતિનની આ મુલાકાત વૈશ્વિક મંચ પર મહત્ત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે, કારણ કે અમેરિકાના ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રે રશિયન તેલની ખરીદી પર ભારત પર 25 ટકા ટેરિફ લાદ્યો છે. આ ટેરિફના કારણે ભારતે રશિયાથી તેલની આયાત ઘટાડવી પડી છે. યુરોપિયન દેશો દિલ્હીને સતત વિનંતી કરી રહ્યા છે કે તે યુક્રેન યુદ્ધ સમાપ્ત કરવા માટે રશિયા પર દબાણ લાવે.
જોકે, ભારતીય અધિકારીઓએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે મુલાકાત દરમિયાન વૈશ્વિક સંદર્ભ પર ચર્ચા થશે, પરંતુ તેમનો મુખ્ય હેતુ દ્વિપક્ષીય મુદ્દાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનો છે: વેપાર, સંરક્ષણ, ટેકનોલોજી, અને પરમાણુ ઊર્જા.
શુક્રવારનો વ્યૂહાત્મક એજન્ડા
વડા પ્રધાન મોદી દ્વારા શુક્રવારે આયોજિત વિવિધ કાર્યક્રમો બંને પક્ષોને દ્વિપક્ષીય મુદ્દાઓ પર ઊંડાણપૂર્વક ચર્ચા કરવાની પૂરતી તક પૂરી પાડશે.
- ઔપચારિક સ્વાગત: સવારે રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં ઔપચારિક સ્વાગત બાદ, રાજઘાટ મુલાકાત .
- દ્વિપક્ષીય વાટાઘાટો: હૈદરાબાદ હાઉસ ખાતે મોદી સાથે દ્વિપક્ષીય વાતચીત થશે.
- વ્યાપાર અને RT લોન્ચ: બંને નેતાઓ ભારત-રશિયા બિઝનેસ ફોરમ ને સંબોધવા માટે ભારત મંડપમ જશે. પુતિન ભારતમાં RT ટેલિવિઝન ચેનલના લોન્ચ સમારોહમાં પણ ભાગ લેશે.
સહયોગના પાંચ મુખ્ય ક્ષેત્રો
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, આ મુલાકાત નીચેના વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રો પર પ્રગતિ લાવી શકે છે:
સંરક્ષણ: S-400 હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓ અને સુખોઈ-57 ફાઇટર એરક્રાફ્ટના નવીનતમ સંસ્કરણ સહિત વિવિધ સંરક્ષણ પ્રોજેક્ટ્સ પર ચર્ચા થશે.
નાગરિક પરમાણુ ઊર્જા: રશિયન નાના મોડ્યુલર રિએક્ટર સહિત નાગરિક પરમાણુ સહયોગ પર પ્રગતિની અપેક્ષા છે.
આર્થિક સહયોગ 2030: 2030 સુધી ભારત-રશિયા આર્થિક સહયોગના વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રોના વિકાસ માટેની ઘોષણાપત્રનું અનાવરણ થશે.
વેપાર વૃદ્ધિ અને EAEU: યુરેશિયન આર્થિક સંઘ (EAEU) સાથે મુક્ત વેપાર કરાર (FTA) પર આગળ વધવું અને ભારતની નિકાસ વધારવા (ફળો, શાકભાજી, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ) પર ચર્ચા થશે.
શ્રમ અને આર્કટિક: શ્રમ ગતિશીલતા કરાર પર હસ્તાક્ષર અને આર્કટિક જહાજ નિર્માણ (Arctic Shipbuilding) પર સહયોગના આશાસ્પદ પ્રોજેક્ટ્સ પર કામ થઈ શકે છે.
વેપાર અસંતુલનનો મુદ્દો
નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માં ભારત-રશિયા દ્વિપક્ષીય વેપાર 68.7 અબજ ડોલરના વિક્રમી ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચ્યો હોવા છતાં, તે એકતરફી છે. રશિયાથી આયાત (મુખ્યત્વે તેલ) 63.8 અબજ ડોલર હતી, જ્યારે ભારતની નિકાસ માત્ર 4.9 અબજ ડોલર હતી. ભારત આ વેપાર અસંતુલનને દૂર કરવા રશિયામાં બજારની વધુ ઍક્સેસ મેળવવા આતુર છે.
આ પણ વાંચોઃ- મળને પણ લઇ જાય છે મોસ્કો, રશિયાના રાષ્ટ્રપતિની યાત્રા દરમિયાન કેવી રીતે કરવામાં આવે છે સુરક્ષા? જાણો
અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે આ મુલાકાત પછી, વિવિધ ક્ષેત્રોમાં દ્વિપક્ષીય દસ્તાવેજો પર હસ્તાક્ષર અને સંયુક્ત નિવેદન અપનાવવામાં આવે તેવી શક્યતા છે, જે સંબંધોને ખાસ અને વિશેષાધિકૃત વ્યૂહાત્મક ભાગીદારી ના સ્તરે વધુ મજબૂત કરશે.
