World first 3D-Printed Rocket Launch, અનોના દત્ત : ભારતીય સ્પેસ સ્ટાર્ટઅપ અગ્નિકુલ કોસ્મોસે ગુરુવારે વિશ્વનુ પ્રથમ સિંગલ-પીસ 3D-પ્રિન્ટેડ રોકેટ એન્જિન દ્વારા સંચાલિત તેનું પ્રથમ સબ-ઓર્બિટલ પરીક્ષણ એન્જિન સફળતાપૂર્વક લોન્ચ કર્યું, જે અગાઉ ઓછામાં ઓછા ચાર વખત તેનું પ્રક્ષેપણ રદ્દ કરવું પડ્યું હતું.
અગ્નિબાન SOrTeD (સબ-ઓર્બિટલ ટેક્નોલોજી ડેમોન્સ્ટ્રેટર)એ ગુરુવારે સવારે 7.15 વાગ્યે મિશન માટે ઉડાન ભરી હતી. જ્યારે ભારતમાં ખાનગી સ્ટાર્ટઅપ દ્વારા આ બીજું લોન્ચિંગ છે, તે ખાનગી લોન્ચપેડનો ઉપયોગ કરનાર પ્રથમ છે, જે કંપનીએ શ્રીહરિકોટા ખાતે દેશના એકમાત્ર ઓપરેશનલ સ્પેસપોર્ટ પર સેટ કર્યું છે.
ખાનગી અવકાશ ક્ષેત્ર સાથે સંકલન કરવા માટે જવાબદાર IN-SPACEના અધ્યક્ષ ડૉ. પવન ગોએન્કાએ X પર જણાવ્યું હતું કે, @AgnikulCosmos દ્વારા અગ્નિબાન SOrTeD ના સફળ પ્રક્ષેપણ પર ખુશ! ભારતના અવકાશ ક્ષેત્ર માટે એક ઐતિહાસિક ક્ષણ છે. વિશ્વના પ્રથમ સિંગલ પીસ 3D પ્રિન્ટેડ સેમી-ક્રાયોજેનિક એન્જિન દ્વારા સંચાલિત, આ સિદ્ધિ અમારા યુવા સંશોધકોની તેજસ્વીતા દર્શાવે છે.”
ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO) એ પણ X પરની એક પોસ્ટમાં અગ્નિકુલને અભિનંદન આપતાં કહ્યું હતું કે, “એક મુખ્ય સીમાચિહ્નરૂપ છે, કારણ કે એડિટિવ મેન્યુફેક્ચરિંગ દ્વારા અર્ધ-ક્રાયોજેનિક લિક્વિડ એન્જિનની પ્રથમવાર નિયંત્રિત ઉડાન સાકાર થઈ છે”.
સામાન્ય રીતે, એન્જિનના ભાગો અલગથી બનાવવામાં આવે છે અને પછીથી એસેમ્બલ કરવામાં આવે છે. 3D-પ્રિન્ટેડ મેન્યુફેક્ચરિંગ પ્રક્રિયાનો ઉપયોગ કરવાથી લોન્ચિંગની કિંમત ઘટે છે અને વાહનના એસેમ્બલીના સમયમાં પણ ઘટાડો થવાની શક્યતા છે. કંપનીનો હેતુ નાના ઉપગ્રહોને સસ્તું પ્રક્ષેપણ સેવાઓ પ્રદાન કરવાનો છે.
અગ્નિકુલ કોસ્મોસના સ્થાપક સલાહકાર અને નેશનલ સેન્ટર ફોર કમ્બશન રિસર્ચ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ, IIT મદ્રાસના વડા પ્રોફેસર સત્યનારાયણન આર ચક્રવર્તીએ જણાવ્યું હતું કે, “અમને ભારતનું પ્રથમ અર્ધ-ક્રાયો રોકેટ એન્જિન રજૂ કરવામાં ગર્વ છે, જે વિશ્વનું સૌથી સંકલિત સિંગલ શોટ 3D પ્રિન્ટેડ પીસ પણ છે. તે અજોડ રોકેટને ઝડપથી એસેમ્બલ કરવાની ક્ષમતાનો સંકેત આપે છે.”
IIT મદ્રાસ-ઇન્ક્યુબેટેડ સ્ટાર્ટઅપ દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલ લોન્ચ વ્હીકલ, ભારતના પ્રથમ અર્ધ-ક્રાયોજેનિક એન્જિનનું પણ નિદર્શન કરે છે. એન્જીન – જેને અગ્નિલેટ કહેવાય છે – સબ-કૂલ્ડ ઓક્સિજનનો બળતણ તરીકે ઉપયોગ કરે છે. ક્રાયોજેનિક એન્જીન, જેમ કે ભારતના સૌથી ભારે પ્રક્ષેપણ વાહન, LVM3 ના ઉપલા તબક્કામાં ઉપયોગમાં લેવાતા, અત્યંત નીચા તાપમાને લિક્વિફાઇડ ગેસનો ઇંધણ તરીકે ઉપયોગ કરે છે.
લોન્ચ વ્હીકલને તેના મોબાઈલ લોન્ચપેડ, ધનુષ નામના, કોઈપણ સ્થાનથી લોન્ચ કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે. જ્યારે આ સબર્બિટલ લોન્ચ હતું, ત્યારે એન્જિન 30 કિગ્રાથી 300 કિગ્રા સુધીના પેલોડને લઈ ઉડી શકે છે.
આ મિશનને સમુદ્રમાં ઉતરતા પહેલા લગભગ 8 કિલોમીટરની ઊંચાઈ સુધી પહોંચવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું. કંપની તેની પ્રથમ ભ્રમણકક્ષા પ્રક્ષેપણ હાથ ધરવાની આશા રાખે છે, જે નાણાકીય અંત સુધીમાં ઉપગ્રહોને પૃથ્વીની ફરતે ભ્રમણકક્ષામાં લઈ જવામાં સક્ષમ હશે.
આ પણ વાંચો –
તેઓ આગામી કેલેન્ડર વર્ષમાં નિયમિત લોન્ચ થવાની આશા રાખે છે. અન્ય ખાનગી પ્રક્ષેપણ પ્રદાતા સ્કાયરૂટ, જેણે 2022 માં તેનું પ્રથમ સબ-ઓર્બિટલ લોન્ચ હાંસલ કર્યું હતું, તે પણ આ વર્ષે તેનું પ્રથમ ઓર્બિટલ લોન્ચ કરે તેવી શક્યતા છે.
“આ ટીમ દ્વારા 1000 કલાકની સમીક્ષાઓ અને સખત મહેનતની પરાકાષ્ઠા છે. અગ્નિકુલ કોસ્મોસના સહ-સ્થાપક અને સીઈઓ શ્રીનાથ રવિચંદ્રને જણાવ્યું હતું કે, ભારતમાં મૂળ સ્પેસ લાયક હાર્ડવેરને ડિઝાઇન કરવા અને બનાવવા માટે IN-SPACE અને ISROની તક અને સંપૂર્ણ સમર્થન પ્રાપ્ત કરવા બદલ અમને ધન્ય છે.
