રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજીત ડોભાલ રવિવારે યુએસ, સાઉદી અરેબિયા અને સંયુક્ત આરબ અમીરાતના તેમના સમકક્ષોને મળ્યા હતા અને વ્હાઇટ હાઉસ દ્વારા પશ્ચિમ એશિયાના દેશોને રેલ દ્વારા ભારતીય કુશળતાનો ઉપયોગ કરીને અને આ ક્ષેત્રને દક્ષિણ એશિયા સાથે જોડવા માટે દબાણ કરવામાં આવી રહેલા મહત્વાકાંક્ષી પ્રસ્તાવ પર ચર્ચા કરી હતી.
નવી દિલ્હીના સૂત્રોએ જણાવ્યું કે ડોભાલ રવિવારની બેઠક માટે સાઉદી અરેબિયા ગયા છે. સહભાગીઓ વિશાળ પ્રદેશમાં રેલ્વે, દરિયાઈ અને રોડ કનેક્ટિવિટી બનાવવા માટેના વિશાળ સંયુક્ત પ્રોજેક્ટના વ્યાપક રૂપરેખા પર ચર્ચા કરે તેવી અપેક્ષા છે, જે દક્ષિણ એશિયામાં ભારતીય ઉપખંડને પશ્ચિમ એશિયા સાથે જોડે છે – જેને યુએસ મધ્ય પૂર્વ કહે છે.
આ વિકાસની જાણ યુએસ ન્યૂઝ વેબસાઈટ એક્સિઓસ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વ્હાઇટ હાઉસ મધ્ય પૂર્વમાં ચીનના પ્રભાવમાં વધારો કરવા માંગે છે તે મુખ્ય પહેલોમાંની આ એક છે. મધ્ય પૂર્વ ચીનના બેલ્ટ એન્ડ રોડ વિઝનનો મુખ્ય ભાગ છે.
એક્સિઓસે અહેવાલ આપ્યો: “યુએસ, સાઉદી, અમીરાતી અને ભારતીય રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકારો રવિવારે ગલ્ફ અને આરબ દેશોને રેલ્વેના નેટવર્ક દ્વારા જોડવા માટેના સંભવિત મોટા સંયુક્ત માળખાગત પ્રોજેક્ટ પર ચર્ચા કરે તેવી અપેક્ષા છે જે બંદરોથી શિપિંગ લેન દ્વારા ભારત સાથે પણ જોડાશે.”
દિલ્હીના સૂત્રોએ સમજાવ્યું કે ભારતીય પક્ષ આ પ્રોજેક્ટમાં ભાગ લેવા આતુર છે કારણ કે તે ત્રણ વ્યૂહાત્મક ઉદ્દેશ્યો પૂરા કરે છે. સૌપ્રથમ, બેઇજિંગે પશ્ચિમ એશિયાના પ્રદેશમાં તેના રાજકીય પ્રભાવના ક્ષેત્રને વિસ્તૃત કર્યું છે જેને દિલ્હી “મિશન ક્રિપ” તરીકે જુએ છે. આનાથી પશ્ચિમ એશિયામાં ભારતના હિતો માટે સંભવિત અસરો છે, જે ઊર્જા સુરક્ષા પ્રદાન કરે છે. આવી કનેક્ટિવિટી ક્રૂડની ઝડપી હિલચાલને મંજૂરી આપશે અને લાંબા ગાળે ભારતના ખર્ચમાં ઘટાડો કરશે. કનેક્ટિવિટી બુસ્ટ ભારતના 80 લાખ નાગરિકોને પણ મદદ કરશે જેઓ ગલ્ફ પ્રદેશમાં રહે છે અને કામ કરે છે.
બીજું – આ પ્રોજેક્ટ ભારતને રેલવે સેક્ટરમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર બિલ્ડર તરીકે બ્રાન્ડ બનાવવામાં મદદ કરશે. ઘરઆંગણે મજબૂત રેલ નેટવર્કની બડાઈ મારતા અને શ્રીલંકામાં આ પ્રકારની ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર બનાવવાની સફળતાથી ઉત્સાહિત, ભારત વિદેશમાં તે કરવા માટે આત્મવિશ્વાસ ધરાવે છે. તે ઇચ્છે છે કે ખાનગી કંપનીઓ તેમજ જાહેર ક્ષેત્રના સાહસો આ પ્રદેશમાં સંભવિત આર્થિક અને માળખાકીય તકોનું અન્વેષણ કરે. આનાથી ચાઈનીઝ બેલ્ટ એન્ડ રોડ પ્રોજેક્ટનો સામનો કરવાની પણ અસર થશે. જેણે આ ક્ષેત્રના ઘણા દેશો પર મર્યાદિત ઉપયોગિતા ધરાવતા ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો બોજ નાખ્યો છે. અમેરિકા જેણે બ્લુ ડોટ નેટવર્કનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો, તે કનેક્ટિવિટી પ્રોજેક્ટના નિર્માણના ઘટકોમાંનું એક છે જે નાણાકીય રીતે ટકાઉ અને સધ્ધર હશે.
ત્રીજું – સરકારને લાગે છે કે પાકિસ્તાન દ્વારા ઓવરલેન્ડ ટ્રાન્ઝિટ રૂટને અવરોધિત કરવાથી તેના પશ્ચિમી પડોશીઓ સાથે ભારતની કનેક્ટિવિટી લાંબા સમયથી મર્યાદિત છે. તેથી, દિલ્હી પશ્ચિમ એશિયાના બંદરો સુધી પહોંચવા માટે શિપિંગ રૂટનો ઉપયોગ કરવા માંગે છે. તેમાં ચાબહાર અને બંદર-એ-અબ્બાસ (ઈરાન), દુકમ (ઓમાન), દુબઈ (યુએઈ), જેદ્દાહ (સાઉદી અરેબિયા) અને કુવૈત સિટીનો સમાવેશ થાય છે. અખાત અને આરબ દેશોને પાર કરતા કનેક્ટિવિટી પ્રોજેક્ટ્સ, ભારતીય હિસ્સો સાથે, વેપારની તકો ખોલે છે.
એક્સિઓસના અહેવાલ મુજબ નવી પહેલનો વિચાર I2U2 નામના ફોરમમાં છેલ્લા 18 મહિનામાં યોજાયેલી વાટાઘાટો દરમિયાન આવ્યો હતો, જેમાં યુએસ, ઇઝરાયેલ, UAE અને ભારતનો સમાવેશ થાય છે. પશ્ચિમ એશિયામાં વ્યૂહાત્મક ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સની ચર્ચા કરવા માટે 2021ના અંતમાં ફોરમની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી.
ચીનને ધ્યાનમાં રાખીને, ઇઝરાયેલે છેલ્લા વર્ષમાં I2U2 બેઠકો દરમિયાન પ્રદેશને રેલવે દ્વારા જોડવાનો વિચાર રજૂ કર્યો હતો. આ વિચારનો એક ભાગ આવા મોટા ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સ પર ભારતની કુશળતાનો ઉપયોગ કરવાનો હતો, એક ભૂતપૂર્વ ઇઝરાયેલી અધિકારીએ એક્સિઓસ દ્વારા જણાવ્યું હતું.
તાજેતરના મહિનાઓમાં બિડેન વહીવટીતંત્રે સાઉદી અરેબિયાની ભાગીદારીનો સમાવેશ કરવાના વિચાર પર વિસ્તરણ કર્યું. આ પહેલમાં લેવન્ટ અને ગલ્ફના આરબ દેશોને રેલવેના નેટવર્ક દ્વારા જોડવાનો સમાવેશ થશે જે ગલ્ફમાં બંદરો દ્વારા ભારત સાથે પણ જોડાશે, એમ સૂત્રોએ યુએસ ન્યૂઝ આઉટલેટને જણાવ્યું હતું.
તેમણે કહ્યું કે NSA જેક સુલિવને ગુરુવારે વોશિંગ્ટન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર નીયર ઇસ્ટ પોલિસીમાં તેમના ભાષણ દરમિયાન આ પહેલનો સંકેત આપ્યો હતો. “જો તમને મારા ભાષણમાંથી બીજું કંઈ યાદ નથી, તો I2U2 યાદ રાખો, કારણ કે જેમ જેમ આપણે આગળ વધીશું તેમ તમે તેના વિશે વધુ સાંભળશો,”
સુલિવાને જણાવ્યું હતું કે મૂળભૂત યોજના દક્ષિણ એશિયા, મધ્ય પૂર્વ અને યુએસને “આપણી આર્થિક ટેક્નોલોજી અને મુત્સદ્દીગીરીને આગળ ધપાવે તે રીતે” જોડવાની છે. તેમણે કહ્યું હતું કે “અમે આવનારા મહિનાઓમાં હાથ ધરવા માટે આતુર છીએ” કેટલાક નવા ઉત્તેજક પગલાઓ સાથે, સંખ્યાબંધ પ્રોજેક્ટ્સ પહેલેથી જ ચાલુ છે. યુએસ NSAએ તેમના ભાષણમાં કહ્યું કે મધ્ય પૂર્વમાં બિડેન વહીવટીતંત્રની વ્યૂહરચનાનો એક સ્તંભ પ્રાદેશિક એકીકરણ છે.
તેમણે કહ્યું કે “વધુ સંકલિત, પરસ્પર જોડાયેલું મધ્ય પૂર્વ આપણા સાથી અને ભાગીદારોને સશક્ત બનાવે છે, પ્રાદેશિક શાંતિ અને સમૃદ્ધિને આગળ ધપાવે છે અને લાંબા ગાળા માટે આ ક્ષેત્રમાં યુ.એસ. પર સંસાધનની માંગમાં ઘટાડો કરે છે અને અમારા મૂળભૂત હિતો અથવા આ ક્ષેત્રમાં અમારી સંડોવણીને બલિદાન આપે છે,”
એક્સિઓસના અહેવાલ મુજબ ઇઝરાયેલ હાલમાં આ પહેલનો ભાગ નથી, પરંતુ જો આ ક્ષેત્રમાં સંબંધોને સામાન્ય બનાવવાના પ્રયાસો આગળ વધે તો ભવિષ્યમાં તેમાં ઉમેરવામાં આવી શકે છે.
