Israel Hamas War : ઇઝરાયેલના વડાપ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહૂએ શનિવારે દાવો કર્યો હતો કે દેશની સેનાએ હમાસ સામે લડવાનો બીજો રાઉન્ડ શરૂ કરી દીધો છે. તેમણે કહ્યું કે ભૂમિદળો હવે ગાઝામાં આવી પહોંચ્યા છે અને જમીન, હવા અને સમુદ્ર એમ ત્રણેય સ્તરે લડાઈ શરૂ કરી દીધી છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રના દબાણ અને નાગરિકોના વધતા જતા મૃત્યુ છતાં યુદ્ધવિરામની કોઇ શક્યતા જણાતી નથી.
યુએસ પ્રમુખ જો બાઇડેને ગયા અઠવાડિયે આ ક્ષેત્રની તેમની એક દિવસીય મુલાકાત દરમિયાન 1,300થી નાગરિકોના હત્યાકાંડ પછી ઇઝરાયેલની પરિસ્થિતિને 9/11ની વોશિંગ્ટનની દુર્દશા સાથે સરખાવી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે તેમના દેશે ન્યાય માંગ્યો હતો અને મેળવ્યો હતો પરંતુ ભૂલો પણ કરી હતી.
બાઇડેનના આ નિવેદન પાછળ તાત્કાલિક બે કારણો હોઈ શકે છે. પહેલું કારણ એ હતું કે તે સમયે તેલ અવીવ પર દબાણ લાવવાની તાતી જરૂરિયાત હતી કે 10 દિવસથી વધુ સમય પછી ખોરાક, પાણી અને તબીબી પુરવઠો પહોંચાડવા માટે ઇજિપ્ત-ગાઝા સરહદ ખોલવા માટે. બીજું ગાઝા પટ્ટીમાં માનવતાવાદી કટોકટી અને ઇઝરાયેલને તેના પ્રતિસાદને સંતુલિત કરવા દબાણ કરવું. એ જોતા કે સતત બૉમ્બમારો અને નાગરિકોની જાનહાનિમાં વધારો અરબ દેશોને એક સાથે લાવવા અને મોટા વિસ્તારમાં સંઘર્ષ ફેલાવવાની સ્થિતિ હતી.
હાલના તણાવ વચ્ચે જે સવાલનો જવાબ હજુ પણ જરૂર છે તે એ છે કે જો ઇઝરાયેલ તેના શબ્દને અનુસરે છે અને હમાસને ખતમ કરે છે તો ગાઝામાં શું થશે. આ કટ્ટરપંથી ઈસ્લામિક સંગઠન લોકપ્રિય જનાદેશ મેળવ્યા બાદ ગાઝામાં સત્તા પર આવ્યું હતું. તેની હરીફ ફતાહ પાર્ટી (પેલેસ્ટાઇનના રાજકારણમાં અન્ય મુખ્ય રાજકીય દળ કે જે કેટલાક ભાગોના વહીવટનો હવાલો સંભાળે છે)ની સરખામણીમાં પેલેસ્ટાઇન પ્રશાસિત ક્ષેત્રોની અંદર ઘણી વધારે કાયદેસરતા દેખાય છે.
આ પણ વાંચો – ગાઝા યુદ્ધ પર UNGA માં મતદાન, … અને ભારત શા માટે ગેરહાજર રહ્યું?
શું ગાઝામાં હમાસ પછીના દૃશ્યને ધ્યાનમાં લેવામાં આવ્યું છે? દેખીતી રીતે જ, ના! બે વર્ષ અગાઉ તત્કાલીન વડાપ્રધાન એરિયલ શેરોન દ્વારા પ્રસ્તાવિત અને ફેબ્રુઆરી 2005માં ઇઝરાયેલી નેસેટ દ્વારા મંજૂર કરવામાં આવેલા બિનલશ્કરીકરણ યોજનાના અમલીકરણના કાયદાને અનુરૂપ ઇઝરાયેલ ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર 2005માં ગાઝામાંથી બહાર નીકળી ગયું હતું. વિશ્લેષકોનું કહેવું છે કે તેલ અવીવ એ પ્રાંતમાં વહીવટી ભૂમિકા પર પાછા ફરવા માંગે તેવી શક્યતા ઓછી છે. જ્યાં હાલનો સંઘર્ષ સમાપ્ત થાય તે પહેલાં 2.2 મિલિયન પેલેસ્ટીનીઓને 360 ચોરસ કિ.મી.ના વિસ્તારમાં રાખવામાં આવ્યા છે.
સંઘર્ષમાં વધારો વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થાને વધુ ખરાબ સ્થિતિમાં મૂકશે. તે પહેલેથી જ યુક્રેનમાં યુદ્ધ અને મહામારીથી ફુગાવાના દુષ્પ્રભાવોનો સામનો કરવા માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યું છે. એવા સમયે જ્યારે ભારત સહિત વિશ્વભરની કેન્દ્રીય બેન્કો ફુગાવા ઘટાડવાની વ્યૂહરચના સામે ઝઝૂમી રહી છે, ત્યારે તેલના ઊંચા ભાવોની સંભાવના નીતિઘડવૈયાઓ માટે વૃદ્ધિ-ફુગાવાની ગતિશીલતાને સંપૂર્ણપણે ઉલટાવી શકે છે. વિશ્લેષકો સ્પષ્ટ છે કે હમાસ-ઇઝરાયેલ સંઘર્ષમાં વૃદ્ધિની અસર અગાઉના આરબ-ઇઝરાયેલ યુદ્ધ અને ત્યારબાદના તેલ પ્રતિબંધ જેટલી તીવ્ર નહીં હોય. કારણ કે આ ક્ષણે આરબ વિશ્વ સ્પષ્ટપણે વિભાજિત છે અને આ ક્ષેત્રના મોટા દેશો પર અમેરિકાનો નોંધપાત્ર પ્રભાવ છે.
જોકે જો યુદ્ધ લાંબા સમય સુધી ચાલે અને પેલેસ્ટાઇન તરફની માનવતાવાદી કટોકટી વધે તો પરિસ્થિતિ વધુ વણસી શકે છે. 1973માં એક તરફ ઇઝરાયેલ અને બીજી તરફ ઇજિપ્ત અને સીરિયા વચ્ચે યોમ કિપ્પુર યુદ્ધ દરમિયાન આરબ રાષ્ટ્રો પશ્ચિમને મળતા તેલનો પુરવઠો બંધ કરવાના તેમના સંકલ્પમાં એક થયા હતા. ભારત સહિત પશ્ચિમી જૂથની બહારના દેશોએ પણ તેલના ભાવોમાં ઉછાળાને પગલે સંઘર્ષ કર્યો હતો.
