Union Budget 2025: સંસદમાં નાણા પ્રધાન નિર્મલા સિતારમણ પોતાનું આઠનું બજેટ રજૂ કરી રહ્યા છે. નાણા મંત્રાલયની સમગ્ર ટીમ, તમામ વરિષ્ઠ અધિકારીઓ અને મંત્રીઓએ બજેટ તૈયાર કરવામાં ઘણી મહેનત કરી હતી. જેમાં બજેટ દ્વારા લોકોને કેવી રાહત આપવી તેની કાળજી લેવામાં આવી છે. બજેટ બનાવવાની આખી યોજના સંપૂર્ણપણે ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે પરંતુ શું તમે જાણો છો કે કેન્દ્રીય બજેટ બે વખત લીક થયું છે.
હા, તમે બરાબર વાંચ્યું છે કે કેન્દ્રીય બજેટ બે વાર લીક થયું છે. આ સમાચારમાં અમે તમને જણાવીએ છીએ કે કેન્દ્રીય બજેટ ક્યારે લીક થાય છે, તેને બનાવવાની આખી પ્રક્રિયા કેમ ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે અને જો કેન્દ્રીય બજેટ લીક થાય છે, તો સજાની શું જોગવાઈઓ છે.
બજેટ બનાવવાની પ્રક્રિયા કેમ ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે?
કેન્દ્રીય બજેટ ખૂબ જ સંવેદનશીલ દસ્તાવેજ છે. તેમાં દેશની આર્થિક નીતિઓ, કરવેરા, સરકારી ખર્ચ અને વિકાસ યોજનાઓ વિશેની માહિતી છે. જો બજેટની માહિતી અગાઉથી જાહેર કરવામાં આવે તો તે શેરબજારમાં ભારે વધઘટનું કારણ બની શકે છે. રોકાણકારો અને ઉદ્યોગપતિઓ કર, સબસિડી અથવા સરકારી ખર્ચમાં ફેરફાર વિશે અકાળે માહિતીનો લાભ લઈ શકે છે.
જો કોઈપણ આઈટમ પર ટેક્સમાં ઘટાડો કે વધારાની માહિતી અગાઉથી મળી જાય તો વેપારીઓ અગાઉથી જ ભાવમાં વધારો કરી શકે છે, જેના કારણે સરકાર દ્વારા લેવામાં આવેલા પગલાંની કોઈ અસર નહીં થાય.
બજેટ ક્યારે લીક થયું?
આઝાદી પછી પહેલું બજેટ 26 નવેમ્બર, 1947ના રોજ રજૂ થવાનું હતું. દેશના પ્રથમ વડા પ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુએ સર આર કે સન્મુખમ ચેટ્ટીને બજેટ રજૂ કરવાની જવાબદારી સોંપી હતી. આ બજેટમાં 15 ઓગસ્ટ, 1947 થી 31 માર્ચ, 1948 સુધીની ભારતની સાડા સાત મહિનાની યોજનાઓની માહિતી હતી.
ચેટ્ટી બજેટ રજૂ કરે તે પહેલા તે મીડિયામાં લીક થઈ ગયું હતું. તે દરમિયાન, બજેટ દસ્તાવેજો બ્રિટિશ સરકાર સાથે પરામર્શ માટે બ્રિટન મોકલવામાં આવ્યા હતા. પરંતુ બ્રિટિશ નાણા મંત્રી હ્યુજ ડાલ્ટને મીડિયાને ટેક્સ પોલિસીની માહિતી આપી હતી, જેના કારણે આ સમાચાર ઝડપથી ફેલાઈ ગયા. આ ઘટનાને કારણે બ્રિટિશ નાણામંત્રીએ તેમના પદ પરથી રાજીનામું આપવું પડ્યું હતું.
1950માં બીજી વખત બજેટ લીક થયું હતું
બજેટ લીક થવાની બીજી ઘટના 1950માં બની હતી. ત્યારે જોન મથાઈ નાણામંત્રી હતા. તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન કેટલાક બજેટ દસ્તાવેજો પ્રિન્ટિંગ દરમિયાન લીક થયા હતા. જ્હોન મથાઈ પર પક્ષપાતનો આરોપ લાગ્યો હતો અને તેમણે નાણામંત્રી પદ પરથી રાજીનામું આપ્યું હતું. આ ઘટના બાદ બજેટની સુરક્ષા કડક કરવામાં આવી હતી.
આ પછી, બજેટની ગુપ્તતા જાળવવા માટે ઘણા મોટા પગલા લેવામાં આવ્યા હતા
કેન્દ્રીય ઔદ્યોગિક સુરક્ષા દળ (CISF) અને ગુપ્તચર એજન્સીઓ બજેટ તૈયારી પ્રક્રિયા દરમિયાન તૈનાત છે. બજેટને લગતા અધિકારીઓના ફોન ટ્રેક કરવામાં આવે છે અને તેઓ ઓફિસ સુધી સીમિત હોય છે. તેને તેના પરિવારને મળવાની પણ મંજૂરી નથી.
- બજેટ 2025ની તમામ વિગતો જાણવા માટે અહીં ક્લિક કરો
બજેટના પ્રિન્ટિંગ દરમિયાન સુરક્ષા વધુ કડક કરવામાં આવી છે. માત્ર નાણામંત્રીને જ અધિકારીઓને મળવા દેવામાં આવે છે. બજેટ પ્રિન્ટીંગનું કામ નોર્થ બ્લોકના ભોંયરામાં કરવામાં આવે છે અને તેને છેલ્લી ઘડી સુધી ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે.
બજેટ લીક કરનારને શું થશે સજા?
બજેટની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે સરકારે કડક નિયમો બનાવ્યા છે. જો કોઈ વ્યક્તિ બજેટ સાથે જોડાયેલી સંવેદનશીલ માહિતી લીક કરે છે તો તેની સામે ગંભીર કાયદાકીય કાર્યવાહી થઈ શકે છે. જો ઓફિશિયલ સિક્રેટ એક્ટ, 1923 હેઠળ દોષિત સાબિત થાય છે, તો દોષિત વ્યક્તિને ગંભીર સજા થઈ શકે છે. આમાં જેલની સજાની જોગવાઈ છે.
