Anil Sasi : આઈટી કાર, ફોન અથવા તો સાબુ અને ટૂથપેસ્ટ જેવી ઘરગથ્થુ ચીજવસ્તુઓ, પ્રોડક્ટ કેટેગરીમાં પ્રીમિયમ, આ પ્રોડક્ટ સેગમેન્ટમાં ટેપિડ (ઓછી) ડિમાન્ડ અને ખરીદ શક્તિના ઘટાડા સાથે સંઘર્ષ હોવા છતાં પણ સેગમેન્ટમાં વેચાણમાં તેજી આવી છે.
બજારના વલણોનું વિશ્લેષણ કરનારા અને અર્થશાસ્ત્રીઓ સૂચવે છે કે આ વિસ્તરતી અસમાનતાનું સૂચક હોઈ શકે છે જેણે રોગચાળા પછીની પુનઃપ્રાપ્તિ પ્રક્રિયાને ચિહ્નિત કરી છે.
નાની કાર નિર્માતા મારુતિ સુઝુકી માટે, તેની પ્રમાણમાં નવી નેક્સા પ્રીમિયમ વેચાણ ચેનલ ચાલુ નાણાકીય વર્ષ, 2023-24ને સમાપ્ત કરવા માટે પોતાને સ્થાન આપી રહી છે, એકલ ધોરણે દેશની બીજી સૌથી મોટી કાર નિર્માતા તરીકે, પ્રતિ 62 ટકા વધીને 6 લાખ એકમોના લક્ષ્યાંકિત વેચાણ સાથે ગત વર્ષની સરખામણીમાં તેના એન્ટ્રી-લેવલ કાર બિઝનેસનું વેચાણ, કાર નિર્માતા માટે પરંપરાગત વોલ્યુમ સ્પિનર, જોકે, આ વર્ષે ફ્લેટ રહેવાનો અંદાજ છે.
હિન્દુસ્તાન યુનિલિવર લિમિટેડ, ભારતની સૌથી મોટી ઘરગથ્થુ ચીજવસ્તુઓ નિર્માતા કંપનીએ માર્ચ ક્વાર્ટરના નફામાં એકંદરે 10 ટકાનો વધારો નોંધાવ્યો હતો, તેમ છતાં તેણે ગ્રામીણ વિસ્તારો તરીકે ગ્રાહકની માંગને અસર કરતા વધતા ફુગાવાનું સ્વીકાર્યું હતું, જ્યાં વોલ્યુમ 2022-23 દરમિયાન 7 ટકાથી વધુ ઘટ્યું હતું. ઓછી આવક ધરાવતા જૂથોની માંગમાં સ્પષ્ટ ઘટાડો. કંપનીના જણાવ્યા અનુસાર આગામી મહિનાઓમાં વોલ્યુમ ગ્રોથ કોમોડિટીના ભાવમાં નરમાઈ અને ઊંચા ખર્ચને અનુરૂપ વપરાશની ટેવ પર આધારિત છે.
મોબાઇલ ફોન શિપમેન્ટ પણ આ વલણને પ્રતિબિંબિત કરે છે, જેમાં ‘અલ્ટ્રા પ્રીમિયમ’ કેટેગરી (₹ 45,000 અને તેથી વધુની કિંમતના હેન્ડસેટનો સમાવેશ થાય છે) જાન્યુઆરી-માર્ચ સમયગાળામાં 66 ટકા વૃદ્ધિ દર્શાવે છે અને ‘પ્રીમિયમ’ સેગમેન્ટ (₹ 30,000-45,000) એક 60. ટકાની વૃદ્ધિ, જ્યારે ₹ 20,000-30,000ના કૌંસમાં વેચાણમાં વોલ્યુમમાં 33 ટકા, ₹ 10,000-20,000ના કૌંસમાં 34 ટકા અને સંશોધન પેઢી કાઉન્ટરપોઇન્ટ અનુસાર ₹ 10,000થી ઓછી શ્રેણીમાં 9 ટકાનો ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો.
આ પણ વાંચો: ડિફોલ્ટરોને જલસા, થાપણદારોને ડામ – સરકારી બેંકોએ 5 વર્ષમાં 7.34 લાખ કરોડની લોન માંડવાળ કરી
હેન્ડસેટ માર્કેટમાં તકલીફની બીજી નિશાની છેઃ રિફર્બિશ્ડ ફોન્સ માટે ગ્રાહકોની વધતી જતી પસંદગી. કાઉન્ટરપોઈન્ટે નોંધ્યું હતું કે, રૂ. 10,000ની પેટા પ્રાઈસ બેન્ડ, વિસ્તરેલ રિપ્લેસમેન્ટ અવધિ અને ઘટતા ફીચર ફોન-ટુ-સ્માર્ટફોન સ્થાનાંતરણ સહિતના કારણોને લીધે માંગમાં ઘટાડો જોવાનું ચાલુ રાખ્યું છે.
“(ધ) પ્રીમિયમાઇઝેશનનો ટ્રેન્ડ દરેક પસાર થતા ક્વાર્ટર સાથે મજબૂત બની રહ્યો છે. પ્રીમિયમ સેગમેન્ટનો હિસ્સો 2022 ના પ્રથમ ક્વાર્ટરની તુલનામાં 2023 ના પ્રથમ ક્વાર્ટરમાં લગભગ બમણો થઈ ગયો છે, ”કાઉન્ટરપોઇન્ટના વરિષ્ઠ સંશોધન વિશ્લેષક પ્રચિર સિંઘે જણાવ્યું હતું. તેણીએ નોંધ્યું હતું કે પ્રીમિયમ સેગમેન્ટની વૃદ્ધિ મધ્ય-સ્તરનો હિસ્સો ઘટાડી રહી છે, કારણ કે ગ્રાહકો વધુ કિંમતના સ્માર્ટફોનમાં અપગ્રેડ કરી રહ્યા છે.
કારસેલ્સ ટ્રેન્ડસ
કાર માર્કેટમાં પ્રાઇસ બ્રેકેટના ઉપલા છેડા તરફ વળતા વેગ સાથે મૂળભૂત પરિવર્તન જોવા મળ્યું છે: દાખલા તરીકે, પ્રથમ વખતની ખરીદીમાં વધારો જોવા મળ્યો છે – જે અગાઉ 45 ટકા હતો જે મારુતિ સુઝુકી માટે લગભગ 48 ટકા હતો. પરંતુ મિડ-સેગમેન્ટ હેચ અને સેડાન અને એન્ટ્રી-લેવલ એસયુવી (સ્પોર્ટ્સ યુટિલિટી વ્હીકલ) તરફ સ્પષ્ટ શિફ્ટ છે. વધુ મહત્ત્વની વાત એ છે કે, રિપ્લેસમેન્ટ ખરીદી લગભગ 26 ટકાથી ઘટીને લગભગ 18 ટકા થઈ ગઈ છે, કારણ કે વધારાની કારની ખરીદી (બીજી કે ત્રીજી કાર ખરીદનારા ગ્રાહકોની સમૃદ્ધિની નિશાની) કોવિડ પહેલાના લગભગ 30 ટકાથી વધીને લગભગ 18 ટકા થઈ ગઈ છે. લગભગ 36 ટકા, મારુતિ સુઝુકી ઈન્ડિયાના વરિષ્ઠ એક્ઝિક્યુટિવ ઓફિસર (માર્કેટિંગ અને સેલ્સ), શશાંક શ્રીવાસ્તવે જણાવ્યું હતું.
શ્રીવાસ્તવે જણાવ્યું હતું કે પ્રીમિયમ સેગમેન્ટ વોલ્યુમ સ્પિનર બનવાની ધારણા છે, જે તેના પ્રીમિયમ વિભાગ દ્વારા વેચવામાં આવેલા કેટલાક નવા લોન્ચ દ્વારા મદદ કરશે. તેમણે ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે, “નેક્સા (ચેનલ) ખૂબ સારું કરી રહી છે. વાસ્તવમાં, ગયા વર્ષે, નેક્સા દેશની ચોથી સૌથી મોટી ખેલાડી હતી. અને આવતા વર્ષે, અમને આશા છે કે તે (Nexa) મારુતિ સુઝુકી પછી દેશની નંબર બે બ્રાન્ડ હશે,”
26 એપ્રિલના રોજ એક બ્રીફિંગમાં મારુતિ સુઝુકીના ચેરમેન આર સી ભાર્ગવે જણાવ્યું હતું કે નાની કારની માંગ સપાટ છે અને તેમને આ વર્ષે આ સેગમેન્ટમાં કોઈ વૃદ્ધિ જોવા મળી નથી. તેમણે કહ્યું હતું કે, “લોકોને (નાની) કાર પરવડી શકે તે માટે દેશને થોડો વધુ શ્રીમંત બનવો પડશે,” અગ્રણી કાર નિર્માતા કંપનીના પ્રતિનિધિએ જણાવ્યું હતું કે આવકના સ્પેક્ટ્રમના ટીપીડ ડિમાન્ડ અને શહેરોની બહાર લોકોની આવકના સ્તરમાં વૃદ્ધિનો દર કારના સ્ટીકરના ભાવમાં વધારા સાથે માત્ર ગતિ જાળવી શકતો નથી, છેલ્લા 12-15 મહિનામાં ઉંચી ફુગાવો અને કોમોડિટીના વધેલા ભાવ સાથે આ વલણ સતત વણસી ગયું છે.
ફુગાવાની અસર
એફએમસીજી માર્કેટમાં પણ ટ્રેન્ડ જોવા મળી રહ્યો છે, જોકે કંપનીઓને સુધારાની આશા છે. HULના MD અને CEO સંજીવ મહેતાએ જણાવ્યું હતું કે બજારો સુધારાના સંકેતો દર્શાવે છે જે સૂચવે છે કે “નેગેટિવ વોલ્યુમની ઊંડાઈ ઘટી ગઈ છે”, એમ તેમણે કંપનીના માર્ચ ક્વાર્ટરના પરિણામોની જાહેરાત કરતી વખતે જણાવ્યું હતું.
એમ માર્કેટ ઇન્ટેલિજન્સ ફર્મ NielsenIQ અનુસાર, 2022ના છેલ્લા ત્રણ મહિનામાં FMCG સેક્ટરમાં એકંદરે વૃદ્ધિ ધીમી પડી હતી કારણ કે ગ્રામીણ ગ્રાહકોએ કન્ઝ્યુમર ગુડ્સ પર ઓછો ખર્ચ કર્યો હતો,. FMCG કંપનીઓ, ખાસ કરીને જેઓ પર્સનલ કેર પ્રોડક્ટ્સ બનાવે છે, તેઓ સ્પષ્ટપણે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાંથી વેચાણ પેદા કરવા માટે સંઘર્ષ કરી રહી છે. ભારતમાં નિલસેનઆઈક્યુના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર સતીશ પિલ્લાઈએ એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે, નીલસેનઆઈક્યુ અનુસાર “છેલ્લા વર્ષ દરમિયાન, ગ્રાહક ખર્ચને મુખ્યત્વે ફુગાવાના કારણે અસર થઈ હતી, જે ગ્રાહકો દ્વારા નાના પેકમાં શિફ્ટ કરવામાં આવી હતી અને ઉત્પાદકો દ્વારા ગ્રામેજ ઘટાડા દ્વારા કરવામાં આવી હતી.”
ઉત્પાદકો ઓછા ડિસ્કાઉન્ટ ઓફર કરવા સાથે, વોશિંગ પાવડર, ડિટર્જન્ટ બાર અને ટોઇલેટ સાબુ સહિતની બિન-ખાદ્ય વસ્તુઓનો વપરાશ, ગ્રાહક જૂથોમાં ઘટાડો થયો છે. અનિશ્ચિતતા અને ઉચ્ચ ફુગાવાના સમયગાળા દરમિયાન વિવેકાધીન વસ્તુઓ સામાન્ય રીતે હિટ લે છે. ઉપરાંત, ગ્રામીણ-શહેરી સરખામણીઓ વધુ વિસંગતતાઓ ઉભી કરે છે. NielsenIQ મુજબ, શહેરી વિસ્તારોમાં ગ્રાહકોએ વધુ ખરીદી કરી, મોટા ફોર્મેટ સુપરમાર્કેટ અને હાઇપરમાર્કેટ બીજા સીધા ત્રિમાસિક ગાળામાં ડબલ ડિજિટમાં વૃદ્ધિ પામ્યા, જ્યારે ગ્રામીણ વેચાણ સુસ્ત રહ્યું, તેમ છતાં ફુગાવો હળવો થવા અને ખેતીની આવકમાં વધારો થવાની અપેક્ષા છે. ગ્રામીણ બજારોમાં ધીમે ધીમે રિકવરી તરફ દોરી જાય છે.
અર્થશાસ્ત્રીઓના મતે, ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં જે વર્ગને ખરાબ રીતે અસર થઈ છે તે લોકો બિન-ખેતી આવક પર નિર્ભર છે, તેમ છતાં ખેતીની આવક વ્યાજબી રીતે ઉછળતી રહી છે. ઉપરાંત ફુગાવાની અસર સામાન્ય રીતે ઓછી આવક ધરાવતા પરિવારોમાં વધુ સ્પષ્ટ થાય છે, કારણ કે ખોરાક પરનો તેમનો ખર્ચ પ્રમાણસર વધે છે, જે વિવેકાધીન વસ્તુઓ માટે ઓછો ખર્ચ છોડી દે છે.
બજારની નવી વાસ્તવિકતાઓને અનુરૂપ, કાર નિર્માતાઓ બજારની ગતિશીલતામાં બદલાવને સમાયોજિત કરી રહ્યા છે અને નિશ્ચિતપણે મૂલ્ય શૃંખલામાં આગળ વધી રહ્યા છે. દેશના ટોચના ત્રણ પેસેન્જર વાહન ઉત્પાદકો, મારુતિ સુઝુકી, હ્યુન્ડાઈ મોટર્સ અને ટાટા મોટર્સના ડેટા, જે નાણાકીય વર્ષ 2021 માં તમામ કારના વેચાણમાં 70 ટકાથી વધુ હિસ્સો ધરાવે છે, દર્શાવે છે કે તે બધાએ કિંમત બ્રેકેટમાં નિર્ણાયક ફેરફાર કર્યો છે. મારુતિ સુઝુકી માટે,₹ 10 લાખ અને તેથી વધુની કિંમતની કાર (પ્રીમિયમ સેગમેન્ટ), તેના કુલ પોર્ટફોલિયોના મોડલની ટકાવારી તરીકે, FY20માં માત્ર 2.5 ટકાથી વધીને 2022-23 દરમિયાન લગભગ 15 ટકા થઈ ગઈ છે. હ્યુન્ડાઈ માટે, તે જમ્પ લગભગ 20 ટકાથી 40 ટકા છે; અને ટાટા મોટર્સ માટે 20 ટકાથી 28 ટકા.
ઇન્ડસ્ટ્રી લોબી ગ્રૂપ સોસાયટી ઓફ ઇન્ડિયન ઓટોમોબાઇલ મેન્યુફેક્ચરર્સ (SIAM) ના આંકડા દર્શાવે છે કે વેચાણ વૃદ્ધિનું નેતૃત્વ સ્પોર્ટ્સ યુટિલિટી વ્હીકલ્સ દ્વારા થાય છે, જે ₹10 લાખ અને તેનાથી વધુની કિંમતના પેસેન્જર વાહનોનો મોટો હિસ્સો ધરાવે છે. જોકે, મિની અને કોમ્પેક્ટ-કાર સેગમેન્ટે 2018-19ના પીક વર્ષ કરતાં નીચી વૃદ્ધિ નોંધાવી છે.
ઉપરાંત, મોપેડ 2018-19ની ટોચની સરખામણીએ 50 ટકાથી વધુ નીચે છે, મોટરસાઇકલ (110 સીસી એન્જિન ઉપર) 30 ટકાથી વધુ નીચે છે – ઓટો સેગમેન્ટના નીચલા-અંતમાં સતત તકલીફને રેખાંકિત કરે છે, જેની પર કાસ્કેડિંગ અસર પડે છે. એન્ટ્રી-લેવલ કાર માર્કેટ આ સેગમેન્ટમાં ગ્રેજ્યુએટ થયેલા ગ્રાહકોનો મોટો હિસ્સો છે જેઓ ટુ-વ્હીલરથી આગળ વધે છે.
Disclaimer : આ આર્ટિકલ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ પરથી અનુવાદીત છે, વધુ માહિતી માટે અહીં ક્લિક કરો,
