Milk Prices: છેલ્લા એક વર્ષમાં દૂધના ભાવમાં લગભગ 8 રૂપિયાનો વધારો થયો છે. ગુજરાત કો-ઓપરેટિવ મિલ્ક માર્કેટિંગ ફેડરેશને દિલ્હીમાં તેની અમૂલ બ્રાન્ડ ફુલ-ક્રીમ દૂધ (જેમાં 6% ફેટ અને 9% SNF અથવા સોલિડ-નોટ-ફેટ હોય છે)ની મહત્તમ છૂટક કિંમત (MRP) 58 રૂપિયાથી વધારીને 64 રૂપિયા કરી છે. છેલ્લા એક વર્ષમાં પ્રતિ લીટરનો વધારો થયો છે. તો, નેશનલ ડેરી ડેવલપમેન્ટ બોર્ડ (NDDB) ની માલિકીની મધર ડેરીની કિંમતો 5 માર્ચથી 27 ડિસેમ્બર, 2022 ની વચ્ચે 57 રૂપિયાથી વધીને 66 રૂપિયા પ્રતિ લિટર થઈ ગઈ છે.
ફુલ ક્રીમ દૂધ 9 રૂપિયા સુધી વધાર્યું
દૂધના ભાવમાં છેલ્લે એપ્રિલ 2013 અને મે 2014 વચ્ચે પ્રતિ લિટર રૂ. 8નો વધારો થયો હતો. ફેબ્રુઆરી 2022 સુધી લગભગ આઠ વર્ષમાં અમૂલ દૂધમાં પ્રતિ લિટર માત્ર 10 રૂપિયાનો વધારો થયો છે. પરંતુ ત્યારથી સદંતર ભાવમાં વધારો થયો છે. મધર ડેરીએ ટોન્ડ મિલ્ક (3% ફેટ અને 8.5% SNF)ની MRPમાં રૂ. 6નો વધારો કર્યો છે, જ્યારે ફુલ ક્રીમની MRPમાં રૂ. 9નો વધારો કર્યો છે.
ખેડૂતોએ પ્રથમ તો તેમના પશુધનનું કદ ઘટાડ્યું અથવા ઓછામાં ઓછું વધાર્યું ન હતું કારણ કે દૂધના ભાવ પશુઓને ખોરાક અને જાળવણીના ખર્ચને આવરી શકતા નથી. તેમનો ખર્ચ વધી ગયો હતો અને નફો ઘટ્યો હતો.
કુપોષિત વાછરડા આજની ગાય છે
લોકડાઉન દરમિયાન જે વાછરડા કુપોષિત હતા તે આજની ગાયો છે. જો તેઓ બચી ગયા તો પણ તેમાંના મોટાભાગના ઓછા દૂધવાળા હશે. કર્ણાટક અને તમિલનાડુમાં સહકારી સંસ્થાઓમાં વાર્ષિક ધોરણે 15-20% જેટલા ઘટાડા સાથે સમગ્ર ભારતમાં ડેરીઓ દ્વારા દૂધની પ્રાપ્તિમાં ઘટાડો થવાના અહેવાલો દ્વારા આનો પુરાવો મળે છે. જે ડેરીઓ 2020-21માં ખેડૂતો પાસેથી દૂધ ખરીદવાનો ઇનકાર કરી રહી હતી તે જ ડેરીઓ હાલમાં ગાયના દૂધ માટે 37-38 રૂપિયા પ્રતિ લિટર અને ભેંસના દૂધ માટે 54-56 રૂપિયા પ્રતિ લિટર ચૂકવી રહી છે.
કુપોષિત પ્રાણીઓ એક માત્ર કારણ નથી પરંતુ પુરવઠો અને માંગ પણ એક મોટું કારણ છે. કપાસના બિયારણ, રેપસીડ અને મગફળીના અર્ક જેવા પશુઆહારની સરેરાશ કિંમત 2020-21માં 16-17 રૂપિયા પ્રતિ કિલોગ્રામ હતી, જે 2022માં વધીને 22-23 રૂપિયા થઈ ગઈ છે. જેના કારણે સપ્લાય પર ભારે અસર પડી હતી. આ ઉપરાંત જુલાઇથી સપ્ટેમ્બર 2022માં પશુઓમાં લમ્પી સ્કીન ડિસીઝ ફાટી નીકળ્યો હતો અને દૂધ ઉત્પાદનને વધુ અસર થઈ હતી.
