George Mathew,Hitesh Vyas : ગ્રાહકો હવે ડેબિટ કાર્ડ કરતાં ક્રેડિટ કાર્ડને વધારે પ્રિફર કરતા થયા છે, જે દેશમાં પેંડેમીક પછી કાર્ડના ઉપયોગમાં મોટો ફેરફાર દર્શાવે છે.
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)ના ડેટા દર્શાવે છે કે નાણાકીય વર્ષ (FY) 2020-21માં ક્રેડિટ કાર્ડની ચૂકવણી રૂ. 6,30,414 કરોડથી વધીને FY23ના પ્રથમ નવ મહિનામાં રૂ. 10,49,065 કરોડ થઈ છે. આ જ સમયગાળામાં ડેબિટ કાર્ડની ચૂકવણી રૂ. 6,61,385 કરોડથી ઘટીને રૂ. 5,61,450 કરોડ થઈ હતી.
વર્ષોથી ડિસેમ્બર મહિનાની ચૂકવણીનો ડેટા આ શિફ્ટનો બીજો સૂચક પૂરો પાડે છે. ક્રેડિટ કાર્ડ દ્વારા ચૂકવણી ડિસેમ્બર 2019માં રૂ. 65,736 કરોડથી વધીને ડિસેમ્બર 2022માં રૂ. 1,26,524 કરોડ થઈ જે 92 ટકાથી વધુનો વધારો છે. ડિસેમ્બર 2020માં તે રૂ. 63,487 કરોડ અને ડિસેમ્બર 2021માં રૂ. 93,907 કરોડ હતો.
બીજી બાજુ, ડેબિટ કાર્ડની ચૂકવણી, ડિસેમ્બર 2019માં રૂ. 83,953 કરોડથી ઘટીને ડિસેમ્બર 2022માં રૂ. 58,625 કરોડ થઈ હતી, જે 30 ટકાનો ઘટાડો દર્શાવે છે, RBIના તાજેતરના ડેટા દર્શાવે છે. ડિસેમ્બર 2020માં આ આંકડો રૂ. 65,178 કરોડ અને ડિસેમ્બર 2021માં રૂ. 66,491 કરોડ હતો.
આ નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ નવ મહિનામાં (એપ્રિલથી ડિસેમ્બર 2022), ક્રેડિટ કાર્ડ પરની કુલ બાકી રકમ 22 ટકા અથવા રૂ. 32,301 કરોડ વધીને રૂ. 1,80,090 કરોડ થઈ છે.
વાર્ષિક ધોરણે, આરબીઆઈના ડેટા અનુસાર, આઉટસ્ટેન્ડિંગમાં રૂ. 38,339 કરોડનો વધારો થયો છે, જે ડિસેમ્બર 2021ની સરખામણીએ 27 ટકાનો ઉછાળો છે, જ્યારે તે રૂ. 1,41,751 કરોડ હતો. ક્રેડિટ કાર્ડની બાકી રકમ ડિસેમ્બર 2020માં રૂ. 1,10,350 કરોડ અને 2019માં રૂ. 105,905 કરોડ હતી.
અન્ય મેટ્રિક જે આ ટ્રાન્સફર સૂચવે છે તે કાર્ડની સંખ્યા છે. આરબીઆઈના જણાવ્યા અનુસાર, સિસ્ટમમાં ક્રેડિટ કાર્ડની સંખ્યા ડિસેમ્બર 2022માં વધીને 8.12 કરોડ થઈ હતી જે ડિસેમ્બર 2021માં 6.89 કરોડ, 2020માં 6.04 કરોડ અને 2019માં 5.53 કરોડ હતી. આ દરમિયાન ડેબિટ કાર્ડની સંખ્યા 93.94 કરોડ પર સ્થિર રહી હતી. ડિસેમ્બર 2021 માં 93.77 કરોડની સામે ડિસેમ્બર 2022 માં. તે 2020 માં 88.64 કરોડ અને 2019 માં 80.53 કરોડ હતી.
ખર્ચ કરવાની ટેવને કારણે કોવિડ-19 વધ્યા પછી ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ નિષ્ણાતોને લાગે છે જોકે, ગ્રાહકો ATM ઉપાડ માટે ડેબિટ કાર્ડને પસંદ કરવાનું ચાલુ રાખે છે. ડિસેમ્બર 2022માં ડેબિટ કાર્ડથી ઉપાડ રૂ. 2,78,923 કરોડ હતું. ક્રેડિટ કાર્ડ એટીએમમાંથી ઉપાડ માત્ર રૂ. 392 કરોડ હતું.
ખાનગી ક્ષેત્રની બેંકના વરિષ્ઠ અધિકારીએ ઓળખ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે ,“કોવિડ -19 પછી બચત બેંકો અને ચાલુ ખાતામાં પરિવારો બેંકો પાસે જે સરપ્લસ જાળવી રહ્યા છે તે ઘટી રહ્યું છે. જ્યારે મારા ખાતામાં બેલેન્સ ઓછું હોય છે, ત્યારે હું મારા ડેબિટ કાર્ડનો ઉપયોગ કરતો નથી, હું મારા તમામ ખર્ચ માટે મારું ક્રેડિટ કાર્ડ સ્વાઇપ કરું છું. આ એક ક્લીઅર ટ્રેન્ડ છે જે આપણે જોઈ રહ્યા છીએ.”
જાહેર ક્ષેત્રની બેંકના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ નામ ન આપવાની વિનંતી કરતાં જણાવ્યું હતું કે,”બેંકર્સ ક્રેડિટ કાર્ડના વપરાશમાં થયેલા વધારાનું શ્રેય ગ્રાહકોને તેમની બાકી રકમ પર લાંબા સમય સુધી ચુકવણીની સુવિધાને પણ આપે છે. “ક્રેડિટ કાર્ડ દ્વારા ખર્ચ કરનારા ગ્રાહકોને 30 થી 40 દિવસનો ક્રેડિટ સમયગાળો મળે છે અને તે પણ કોઈ વ્યાજ ચૂકવ્યા વિના. તેથી, તેઓ આ સુવિધાનો લાભ લઈ રહ્યા છે.”
રોગચાળા દરમિયાન, બેંકોએ એવા ગ્રાહકોને ક્રેડિટ કાર્ડ આપવાનું શરૂ કર્યું હતું જેમના જોખમની પ્રોફાઇલ ઘણી ઓછી હતી અને સારી ચૂકવણી કરવાની ક્ષમતા હતી. તેઓએ આ સમય દરમિયાન કેટલાક ગ્રાહકોની ક્રેડિટ લિમિટ પણ ઘટાડી હતી.
ખાનગી ક્ષેત્રની બેંકના અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, “હવે, આપણે જે જોઈ રહ્યા છીએ તે ક્રેડિટ કાર્ડના સંદર્ભમાં એકદમ સામાન્ય સ્થિતિ છે,જારી કરાયેલા અને બાકી રહેલા ક્રેડિટ કાર્ડની સંખ્યામાં વધારો એ પણ કારણ છે કે બેંકો ગ્રાહકોના નવા સેગમેન્ટમાં પ્રવેશ કરી રહી છે.”
વધુમાં, વોલેટ સહિત UPI સિસ્ટમ (યુનિફાઇડ પેમેન્ટ ઇન્ટરફેસ) દ્વારા ચૂકવણી વધી રહી છે કારણ કે ગ્રાહકો હવે વધુને વધુ વેપારી વ્યવહારો માટે ચૂકવણી કરવા માટે મોબાઇલ એપ્લિકેશન્સનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે.
અને વપરાશ હજુ વધુ વધે તેવી શક્યતા છે. ગયા વર્ષે ક્રેડિટ કાર્ડને UPI (યુનિફાઇડ પેમેન્ટ ઇન્ટરફેસ) સાથે લિંક કરવાની મંજૂરી આપવાનો RBIનો નિર્ણય મુખ્ય પરિબળ છે. આરબીઆઈએ શરૂઆતમાં રુપે ક્રેડિટ કાર્ડ્સને UPI સાથે લિંક કરવાની મંજૂરી આપી હતી, ત્યારે આ સુવિધા અન્ય કાર્ડ નેટવર્ક્સ સુધી લંબાવવામાં આવશે.
UPI હાલમાં ડેબિટ કાર્ડ દ્વારા બચત અને ચાલુ ખાતાને લિંક કરીને વ્યવહારોની સુવિધા આપે છે.
મિહિર ગાંધી, પાર્ટનર અને લીડર, પેમેન્ટ ટ્રાન્સફોર્મેશન, PwC ઇન્ડિયાએ જણાવ્યું હતું કે, “BHIM એપ પર ગ્રાહકો તેમના RuPay ક્રેડિટ કાર્ડને UPI સાથે લિંક કરી શકે છે. અન્ય એપ્સ ક્રેડિટ કાર્ડને લિંક કરવાનું સક્ષમ કરવા માટે તેમના ટેક પ્લેટફોર્મને વધારી રહી છે. “ક્રેડિટ કાર્ડ્સ પર યુપીઆઈ ગેમ ચેન્જર હોઈ શકે છે કારણ કે અમે યુપીઆઈ પરના વ્યવહારોની સંખ્યામાં વધારો જોઈશું અને ચુકવણીનું સાધન ક્રેડિટ કાર્ડ છે. શરૂઆતમાં, તેને માત્ર RuPay ક્રેડિટ કાર્ડ્સ માટે જ મંજૂરી આપવામાં આવશે અને આગળ જતાં અમે અપેક્ષા રાખીએ છીએ કે અન્ય સ્કીમ ક્રેડિટ કાર્ડ્સમાં પણ આ UPI લિંકેજ હશે.”
