India Vikram 32 Bit Processor Semiconductor Chip : આજે આપણે જે ડિજિટલ વર્લ્ડમાં જીવીએ છીએ તેની ધબકારા છે સેમિકન્ડક્ટર ચિપ્સ. આ સેમિકન્ડક્ટર ચિપ મોબાઇલ ફોનથી લઈને ઇન્ટરનેટ, કારથી લઈને મિસાઇલો અને અવકાશયાન સુધીની દરેક અદ્યતન ટેક્નોલોજીનું મગજ છે. દુનિયાભરના દેશોમાં સેમિકન્ડક્ટર ચિપ માર્કેટને કબજે કરવાની હરિફાઇ ચાલી રહી છે. ભારતે ‘વિક્રમ’ 32-બીટ પ્રોસેસર અને ચાર સેમિકન્ડક્ટર ટેસ્ટ ચિપ્સ બનાવીને પણ આ દિશામાં એક પગલું ભર્યું છે.
દુનિયામાં સેમિકન્ડક્ટર ચિપ્સનું બજાર
સેમિકન્ડક્ટર ચિપનો ઉપયોગ મોબાઇલ ફોન, કમ્પ્યુટર, લેપટોપ, કાર, ઇલેક્ટ્રિક વાહનો, ટીવી, વોશિંગ મશીનથી લઈને ઇન્ટરનેટ, ક્લાઉડ અને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ દરેક કામમાં થાય છે. નિષ્ણાંતોના જણાવ્યા અનુસાર, સેમિકન્ડક્ટર ચિપ્સનું વૈશ્વિક બજાર લગભગ 600 અબજ ડોલરનું (લગભગ 52 લાખ કરોડ રૂપિયા) છે. 2030 સુધીમાં આ બજાર 1 ટ્રિલિયન ડોલર એટલે કે લગભગ 80 લાખ કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચવાની અપેક્ષા છે.
હાલમાં, દુનિયામાં જ્યાં પણ સેમિકન્ડક્ટર ચિપ બનાવવામાં આવી રહી છે, ત્યાં ભારતીય ઇજનેરો ચોક્કસપણે તેમાં યોગદાન આપે છે. નિષ્ણાંતોના જણાવ્યા અનુસાર, ગ્લોબલ ડિઝાઇન સેન્ટરમાં તમને મોટી સંખ્યામાં ભારતીય એન્જિનિયરો મળશે. અત્યાર સુધી આપણે વૈશ્વિક કંપનીઓ માટે કામ કરતા હતા, પરંતુ હવે ઉત્પાદન અને ડિઝાઇન આપણી હશે. પ્રોફેસર મૃદુલા ગુપ્તા કહે છે કે ભારત સેમિકન્ડક્ટર ઇકોસિસ્ટમ બનાવવાની કામગીરીમાં વ્યસ્ત છે અને થોડા વર્ષોમાં તે મોટી અસર બતાવવાનું શરૂ કરશે.
અમેરિકાનો દબદબો
નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર, ભારતમાં સેમિકન્ડક્ટર માર્કેટ હાલમાં લગભગ 2 લાખ કરોડ રૂપિયા છે, જે 2030 સુધીમાં વધીને લગભગ 5 લાખ કરોડ રૂપિયા થઈ જશે. હાલમાં, તાઇવાન વિશ્વની લગભગ 60 ટકા સેમિકન્ડક્ટર ચિપ્સ બનાવે છે. ડિઝાઇન અને ઇનોવેશનની દ્રષ્ટિએ અમેરિકાનો દબદબો છે, અને ચીન ઝડપથી મોટા પાયે સેમિકન્ડક્ટર ચિપ્સ બનાવી રહ્યું છે.
દિલ્હી યુનિવર્સિટીના ઇલેક્ટ્રોનિક વિજ્ઞાન વિભાગના પ્રોફેસર મૃદુલા ગુપ્તા કહે છે – ભારત સેમિકન્ડક્ટર ઇકોસિસ્ટમ બનાવવા કામગીરી કરી રહ્યું છે અને થોડા વર્ષોમાં તેની અસર દેખાશે. ભારતમાં સેમિકન્ડક્ટર માર્કેટ હાલમાં લગભગ 2 લાખ કરોડ રૂપિયા છે, જે 2030 સુધીમાં વધીને લગભગ 5 લાખ કરોડ રૂપિયા થઈ જશે. ડિઝાઇનની દ્રષ્ટિએ અમેરિકાનું વર્ચસ્વ છે અને ચીન મોટા પાયે ચિપ્સ બનાવી રહ્યું છે.
ઈલેક્ટ્રોનિક્સ ઉપકરણોના મોટા વપરાશકાર દેશ તરીકે ભારત માઇક્રોચિપ્સ માટે વિદેશો પર નિર્ભર છે. પેટ્રોલ અને સોના પછી, દેશમાં ઇલેક્ટ્રોનિક્સ બીજા ક્રમની સૌથી મોટી આયાત છે અને તેમા સૌથી મહત્વપૂર્ણ સેમિકન્ડક્ટર ચિપ્સ છે. ક્રેડિટ રેટિંગ એજન્સી ક્રિસિલના એક અહેવાલ મુજબ, વર્ષ 2022-23માં ભારતની ઈલેક્ટ્રોનિક્સ આયાત કુલ આયાતના લગભગ 10 ટકા હતી, જે ભારતના વિદેશી હૂંડિયામણ ભંડાર પર મોટો બોજ છે.
ભારત સામેના પડકારો
નિષ્ણાંતોના જણાવ્યા અનુસાર, સેમિકન્ડક્ટર ચિપ બનાવવા માટે 150 થી વધુ રસાયણોની જરૂર પડે છે. સેમિકન્ડક્ટર ઇકોસિસ્ટમ બનાવવા માટે ડિઝાઇનિંગ, પરીક્ષણ અને પેકેજિંગ જેવી દરેક વસ્તુની જરૂર છે. નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર, સેમિકન્ડક્ટર ચિપ્સ બનાવવા માટે 150 થી વધુ રસાયણો અને 30 થી વધુ પ્રકારના ગેસ અને ખનિજોનો ઉપયોગ થાય છે. આ બધી વસ્તુઓ માત્ર થોડા દેશોમાં જ ઉપલબ્ધ છે, તેને સ્થાનિક સ્તરે ઉપલબ્ધ કરાવવી એ એક મોટો પડકાર છે.
નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર, ચિપ ડિઝાઇનિંગનો ભારત પાસે સારો અનુભવ છે અને આ કામ હાલમાં બેંગલુરુ જેવા મોટા શહેરોમાં કરવામાં આવી રહ્યું છે. ભારતને સંતુલિત ઇકોસિસ્ટમની જરૂર છે. આપણે 25 થી 30 વર્ષનો રોડમેપ લઈને આવવાનો છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે, આ સિવાય આપણે નક્કી કરવાનું છે કે પહેલા પાંચ વર્ષમાં આપણને શું જોઈએ છે, પછી આગામી 10 વર્ષમાં શું જોઈએ છે. તો જ ભારત સેમિકન્ડક્ટરની દુનિયામાં મોટી રેખા દોરી શકે છે.
VLSI સોસાયટી ઓફ ઈન્ડિયાના પ્રમુખ સત્ય ગુપ્તા જણાવે છે કે, ભારત પાસે ચિપ ડિઝાઇનિંગનો સારો અનુભવ છે અને આ કામ હાલમાં બેંગલુરુ જેવા મોટા શહેરોમાં કરવામાં આવી રહ્યું છે. હવે આપણે નક્કી કરવાનું છે કે પહેલા પાંચ વર્ષમાં આપણે શું જોઈએ છીએ, પછી આગામી 10 વર્ષમાં આપણે શું જોઈએ છીએ. તો જ ભારત સેમિકન્ડક્ટરની દુનિયામાં મોટી રેખા દોરી શકે છે. તાઇવાન અને દક્ષિણ કોરિયા જેવા દેશને પ્રભુત્વ સ્થાપિત કરવામાં દાયકાઓ લાગ્યા.
નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર, વર્ષ 2021માં ભારત સરકારે લગભગ 75 હજાર કરોડના ખર્ચે એક મોટો કાર્યક્રમ શરૂ કર્યો હતો, જેને ઈન્ડિયા સેમિકન્ડક્ટર મિશન કહેવામાં આવે છે. આજે તમે જે જુઓ છો તે આને કારણે શક્ય છે. આ મિશનનો ઉદ્દેશ્ય ભારતમાં સેમિકન્ડક્ટર ચિપ મેન્યુફેક્ચરિંગ માટે મજબૂત વાતાવરણ ઊભું કરવાનો છે. આ અંતર્ગત તે કંપનીઓને આર્થિક સહાય આપવામાં આવે છે.
