Union Budget 2023-24 Live Updates: દેશના નાણા મંત્રી નિર્મલા સીતારમન આજે વર્ષ 2023-2024 માટેનું બજેટ રજૂ કરી રહ્યા છે. નિર્મલા સીતારમનનું આ પાંચમું બજેટ છે. આગામી વર્ષે 2024માં યોજાનારી લોકસભા ચૂંટણી પહેલા મોદી સરકારનું આ છેલ્લું પૂર્ણ બજેટ છે. છેલ્લા બે વર્ષની જેમ આ વર્ષે પણ કેન્દ્રીય બજેટ પેપરલેસ છે.. મંગળવારે બજેટ સત્ર પહેલા વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ કહ્યું હતું કે સમગ્ર વિશ્વની નજર ભારતીય બજેટ પર છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, “આજની વૈશ્વિક પરિસ્થિતિમાં માત્ર ભારત જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વનું ધ્યાન ભારતના બજેટ તરફ છે. વિશ્વની અસ્થિર આર્થિક પરિસ્થિતિમાં ભારતનું બજેટ ભારતના લોકોની આશાઓ અને આકાંક્ષાઓને પૂર્ણ કરશે.
આ મુદ્દાઓ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો- મહિલા સશક્તિકરણ, પ્રવાસન માટે એક્શન પ્લાન, વિશ્વકર્માઓ માટે પહેલ અને ગ્રીન ગ્રોથ
ઈન્કમ ટેક્સ સ્લેબ- નવી ટેક્સ સ્કીમમાં હવે વધુ પ્રોત્સાહનો મળ્યા છે જેથી લોકો કોઈપણ ખચકાટ વિના જૂનામાંથી નવા તરફ જઈ શકે. અમે કોઈને દબાણ કરતા નથી. પરંતુ નવું હવે આકર્ષક છે કારણ કે તે વધુ ડિસ્કાઉન્ટ આપે છે.
ફ્યુચરિસ્ટિક ફિનટેક સેક્ટર- અમે ભવિષ્યવાદી ફિનટેક સેક્ટર તરફ જોઈ રહ્યા છીએ, ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ 4.0 દ્વારા લોકોને તાલીમ આપવામાં આવશે, અમે જીવનના વિવિધ ક્ષેત્રોમાં ડિજિટલ અર્થતંત્ર ખોલવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ
કૃષિ ધિરાણ- ખેડૂતોને લોન માટે 20 લાખ કરોડ રૂપિયા ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવ્યા છે. પીએમ મત્સ્ય સંપદા યોજના હેઠળ એક પેટા યોજના એ સુનિશ્ચિત કરશે કે દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં રહેતા લોકોને તેનો લાભ મળે.
આરોગ્ય મંત્રી મનસુખ માંડવિયાએ જણાવ્યું હતું કે આરોગ્ય મંત્રાલય માટે આ બજેટમાં મહત્વની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. આરોગ્ય ક્ષેત્રે સંશોધન કરનારાઓ માટે સરકારી લેબ ખોલવામાં આવશે. દેશ જ્યારે આઝાદીની શતાબ્દી ઉજવી રહ્યો છે ત્યારે સિકલ સેલ એનિમિયાથી મુક્ત થવું જોઈએ. સિકલ સેલ એનિમિયા એ આપણી આદિવાસી વસ્તીમાં ખૂબ જ સામાન્ય રોગ છે. આ બજેટમાં જાહેરાત કરવામાં આવી છે કે સિકલ સેલ એનિમિયાને દૂર કરવા માટે મિશન મોડમાં કામ કરવામાં આવશે અને 2047 સુધીમાં તેને નાબૂદ કરવામાં આવશે.
નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે બજેટ બાદ મીડિયા સાથે વાત કરતા મોટી જાહેરાત કરી છે. તેમણે કહ્યું કે સરકાર ઘઉંને બજારમાં ઉતારવા જઈ રહી છે. આ પછી બજારમાં ઘઉંના ભાવમાં ઘટાડો થશે. તેમણે કહ્યું કે બજેટ પહેલા જ અમે ઘઉંના ભાવ ઘટાડવા સંબંધિત પગલાં લીધા છે.
માયાવતીએ બજેટ 2023 પર પ્રતિક્રિયા આપી છે. માયાવતીએ કહ્યું કે દેશમાં પહેલાની જેમ છેલ્લા 9 વર્ષોમાં પણ કેન્દ્ર સરકારના બજેટ આવતા-જતા રહ્યા, જેમાં જાહેરાતો, વચનો, દાવાઓ અને આશાઓ હતી, પરંતુ તે બધા નિરર્થક બની ગયા જ્યારે ભારતનો મધ્યમ વર્ગ પીડાઈ રહ્યો હતો. મોંઘવારી, ગરીબી અને બેરોજગારી વગેરેની અસરને કારણે નિમ્ન મધ્યમ વર્ગ ખૂબ જ દુઃખી થઈ ગયો છે.
તેમણે વધુમાં કહ્યું કે આ વર્ષનું બજેટ પણ બહુ અલગ નથી. કોઈ પણ સરકાર ગયા વર્ષની ખામીઓ દર્શાવતી નથી અને ફરીથી નવા વચનો આપે છે, જ્યારે વાસ્તવિકતામાં 100 કરોડથી વધુ લોકોના જીવન પહેલાની જેમ દાવ પર છે. લોકો આશાથી જીવે છે, પણ ખોટી આશા શા માટે?
દેશના નાણા મંત્રી નિર્મલા સીતારામને વર્ષ 2023-24 માટે કેન્દ્રીય બજેટ રજુ કર્યું છે. આ બજેટમાં ઘણી મોટી જાહેરાતો કરવામાં આવી છે. મોદી સરકાર 2.0 ના અંતિમ પૂર્ણ બજેટમાં તેમણે નોકરીયાત લોકોને મોટી ભેટ આપી છે. આ બજેટ વિશે પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ કહ્યું કે અમૃતકાળનું પ્રથમ બજેટ વિકસિત ભારતના વિરાટ સંકલ્પને પુરા કરવા માટે એક મજબૂત પાયાનું નિર્માણ કરશે. આ બજેટ વંચિતોને અગ્રીમતા આપે છે. આ બજેટ આજના આકાંક્ષી સમાજ, ગામ, ગરીબ, ખેડૂત અને મધ્યમ વર્ગ બધાના સપના પુરા કરશે.
કોંગ્રેસના મહાસચિવ કેસી વેણુગોપાલે કહ્યું કે આ બજેટ દેશની વાસ્તવિક લાગણીને સંબોધતું નથી જે મોંઘવારી અને બેરોજગારી છે. તેમાં માત્ર ફેન્સી ઘોષણાઓ હતી જે પહેલા કરવામાં આવી હતી પરંતુ અમલીકરણનું શું? પીએમ કિસાન યોજનાનો લાભ માત્ર વીમા કંપનીઓને મળ્યો, ખેડૂતોને નહીં.
બિહારના ડેપ્યુટી સીએમએ કહ્યું કે આ બજેટ શૂન્ય બટ્ટા સન્નાટા છે, બિહાર માટે કંઈ નથી. કેન્દ્રમાં બિહારના તમામ સાંસદોએ શરમથી ડૂબી જવું જોઈએ. ખેડૂતો માટે રેલવે માટે કંઈ નથી. શું આ સરકારે યુપીએ સરકાર વખતે બિહારને જેટલું આપ્યું હતું એટલું આપ્યું?
તેમણે વધુમાં કહ્યું કે ભાજપ ધર્મની રાજનીતિથી ધ્યાન હટાવીને બંધારણનો નાશ કરી રહી છે.નામ બદલવા સિવાય પણ તેઓએ કંઈ કર્યું? આમાંથી કોને રોજી મળી?બિહારની જનતાને છેતરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. મધ્યમ વર્ગ મોંઘવારીથી પરેશાન છે. કરમુક્તિ આંખોમાં ધૂળ નાખવા સમાન છે.
બીજેપી પ્રમુખ જેપી નડ્ડાએ કહ્યું કે અમૃત કાલનું પ્રથમ બજેટ લોકકલ્યાણનું છે, તે ગરીબ ખેડૂતો, આદિવાસીઓ, દલિતો, પછાત, વંચિત, આર્થિક રીતે પછાત અને મધ્યમ વર્ગને સશક્ત અને સક્ષમ બનાવવાનું બજેટ છે. આ બજેટમાં બાળકોના શિક્ષણ, મધ્યમ વર્ગની કમાણી અને વૃદ્ધોના કલ્યાણ પર ભાર મૂકવામાં આવશે.
ઉત્તરાખંડના સીએમ પુષ્કર સિંહ ધામીએ કહ્યું કે આ એક એવું બજેટ છે જે દેશના લોકોની સાથે સાથે વિશ્વની અપેક્ષાઓ પૂર્ણ કરે છે. આ ગરીબોનું બજેટ છે, નવા ભારતનો સંકલ્પ આ બજેટમાં દેખાય છે. ભારતની અર્થવ્યવસ્થા આજે પાંચમા નંબરની અર્થવ્યવસ્થા બની ગઈ છે. આ બજેટમાં મધ્યમ વર્ગ, આદિવાસી વર્ગ, રોજગાર સર્જન વગેરેની ચિંતા કરવામાં આવી છે. આ બજેટ ભારતના ગરીબ લોકોને સમર્પિત છે. આ બજેટ છે જે દરેકનો સાથ, દરેકનો પ્રયાસ, દરેકનો વિશ્વાસ અને બધાને સાથે લે છે.
કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગેએ કહ્યું કે બજેટ 2-4 રાજ્યોની ચૂંટણીને ધ્યાનમાં રાખીને રજૂ કરવામાં આવ્યું છે. આ બજેટ નથી પરંતુ ચૂંટણી ભાષણ છે. બહાર જે પણ તેમની વાત કહી છે તે આ બજેટમાં જુમલો દાખલ કરીને રજૂ કરવામાં આવી છે. બજેટમાં મોંઘવારી અને મોંઘવારી વધી છે, જેનું ધ્યાન રાખવું જોઈતું હતું.
દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલે કહ્યું કે આ બજેટમાં મોંઘવારીથી કોઈ રાહત નહીં મળે, ઉલટું આ બજેટથી મોંઘવારી વધશે. તેમણે કહ્યું કે બેરોજગારી દૂર કરવા માટે કોઈ નક્કર યોજના નથી. શિક્ષણનું બજેટ 2.64% થી ઘટાડીને 2.5% કરવું દુર્ભાગ્યપૂર્ણ છે. આરોગ્ય બજેટ 2.2% થી ઘટાડીને 1.98% કરવું નુકસાનકારક છે.
રાજધાની નવી દિલ્હી વિશે વાત કરતાં તેમણે કહ્યું કે દિલ્હીના લોકો સાથે ફરી એકવાર સાવકી મા જેવું વર્તન કરવામાં આવ્યું છે. દિલ્હીના લોકોએ ગયા વર્ષે 1.75 લાખ કરોડથી વધુ આવકવેરો ભર્યો હતો. તેમાંથી માત્ર 325 કરોડ રૂપિયા દિલ્હીના વિકાસ માટે આપવામાં આવ્યા હતા. આ દિલ્હીની જનતા સાથે ઘોર અન્યાય છે.
3 લાખ સુધીનો ટેક્સ – 0
કરદાતાઓને મોટી રાહતઃ 7 લાખ રૂપિયા સુધીની આવક કર મુક્ત
બજેટમાં કરદાતાઓ માટે મોટી ઘોષણા કરવામાં આવી છે.
નવી કર પ્રણાલી મુજબ હવે 7 લાખ રૂપિયા સુધીની વાર્ષિક આવક કરમુક્તિ ગણાશે, જે અત્યાર સુધી વાર્ષિક 5 લાખ રૂપિયા હતી.
12 લાખ થી 15 લાખ રૂપિયા સુધીની વાર્ષિક આવકનો ટેક્સ રેટ 20 ટકા કરવામાં આવ્યો છે
હવે 15 લાખ રૂપિયાથી વધુની આવક પર 30 ટકા ઇન્કમ ટેક્સ વસૂલાશે આવે છે.
નિર્મલા સીતારમનની મધ્યમ વર્ગ માટે રાહત, ઇન્કમટેક્સ મર્યાદા વધારીને સાત લાખ કરાઈ
સિનિયર સિટીઝન સેવિંગ્સ સ્કીમ હેઠળ બચતની મર્યાદા વધારી
વન ટાઇમ ન્યૂ સેવિંગ સ્કીમ લોન્ચ કરાઇ
બે વર્ષ માટેની મહિલા સમ્માન બચત યોજના શરૂ કરાઇ
સિનિયર સિટીઝન સેવિંગ્સ સ્કીમ (SCSS) હેઠળ વરિષ્ઠ નાગરિકો માટે મહત્તમ 15 લાખ રૂપિયા જમા કરી શકે છે, આ લિમિટ વધારીને 30 લાખ રૂપિયા કરવામાં આવી છે.
નાણામંત્રીએ વરિષ્ઠ નાગરિકો અને મહિલાઓ માટે મોટી જાહેરાત કરી છે. નાણામંત્રીએ કહ્યું કે સિનિયર સિટીઝન એકાઉન્ટ સ્કીમની મર્યાદા 4.5 લાખથી વધારીને 9 લાખ કરવામાં આવશે. મહિલા સન્માન બચત પત્ર યોજના શરૂ થશે. આમાં મહિલાઓને 2 લાખ રૂપિયાની બચત પર 7.5% વ્યાજ મળશે.
મોબાઇલ મેન્યુફેક્ચરિંગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઇમ્પોર્ટ્ ડ્યૂટી રાહત ચાલુ રહેશે
ટેલિવિઝન સેટના મેન્યુફેક્ચરિંગ માટેના ટીવી પેનલ માટેની ઇમ્પોર્ટ ડ્યૂટી ઘટાડીને 2.5 ટકા કરાઇ
કિચન ચિમની પર 15 ટકા કસ્ટમ ડ્યૂટી લાગશે
ક્રૂડ ગ્લીસરીન પરની આયાત જકાત ઘટાડીને 2.5 ટકા કરાઇ
નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે 740 એકલવ્ય મોડલ રેસિડેન્શિયલ સ્કૂલો માટે આગામી 3 વર્ષમાં 38,000 શિક્ષકો અને સહાયક કર્મચારીઓની ભરતી કરવામાં આવશે.
નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી કૌશલ વિકાસ યોજના 4.O શરૂ કરવામાં આવશે. આંતરરાષ્ટ્રીય તકો માટે યુવાનોને કૌશલ્ય બનાવવા માટે 30 સ્કિલ ઈન્ડિયા રાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રો ખોલવામાં આવશે.
નાણાંકીય વર્ષ 2024 માટે રાજકોષીય ખાધનો લક્ષ્યાંક 5.9 ટકા નક્કી કરાયો છે.
આગામી 1 એપ્રિલ, 2023થી શરૂ થઇ રહેલા નવા નાણાંકીય વર્ષ 2023-24 માટે રાજકોષીય ખાધનો લક્ષ્યાંક જીડીપીના 5.9 ટકા નક્કી કરાયો છે. જ્યારે ચાલુ નાણાંકીય વર્ષ 2022-23 માટે રાજકોષીય ખાધ 6.3 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે. નાણાકીય વર્ષ 2025-26 સુધીમાં તેને જીડીપીના 4.5% સુધી લાવવાની યોજના છે.
MSME ગેરંટી સ્કીમ માટે 9000 કરોડની જોગવાઇ
એમએસએમઇ સેક્ટર માટે ધિરાણ સુવિધા વધારવામાં આવી છે.
એમએસએમઇ ગેરંટી સ્કીમ માટે બજેટમાં 9000 કરોડ રૂપિયાનો જોગવાઇ કરાઇ છે
નવી સ્કીમમાં એમએસએમઇને વ્યાજદરમાં રાહત અપાશે
એમએસએમઇને વ્યાજદરમાં 1 ટકાની છૂટ અપાશે
આ યોજના એમએસએમઇની નાણાંકીય સમસ્યાઓ દૂર કરવામાં મદદ કરશે.
લેબ ગ્રોન ડાયમંડ ઉદ્યોગને પ્રોત્સાહન આપવા કસ્ટમ ડ્યૂટી સંબંધિત રાહત અપાશે
દેશમાં લેબ ગ્રોન ડાયમંડના પ્રોડક્શને પ્રોત્સાહન આપવા માટે આઇઆઇટીને પાંચ વર્ષ માટે R&D ગ્રાન્ટ આપવામાં આવશે
30 સ્કીલ ઇન્ડિયા સેન્ટરની સ્થાપના કરવામાં આવશે
બજેટ 2023ની સાત પ્રાથમિક્તાઓ છે જેમાં વિકાસ, છેવાડા સુધી પહોંચવું, પાયાના માળખા, રોકાણ, ક્ષમતાને ઉજાકર કરવી, ગ્રીન ગ્રો, યુવા શક્તિ અને નાણાકિય ક્ષેત્ર
ઇ- કોર્ટ શરૂ કરાશે
7000 કરોડના ખર્ચ ઇ-કોર્ટ સ્થાપિત કરાશે
ડીજીટ લોક સ્થાપિત કરાશે – એમએસએસઇ અને મોટા બિઝનેસ માટે ડીજી લોકર સ્થાપિત કરવામાં આવશે
5G એપ્લિકેશન લેબ – દેશભરમાં ફાઇવ-જી એપ્લિકેશન માટે 100 લેબોરેટરી સ્થાપિત કરાશે
નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમને પણ સ્વાસ્થ્ય સંભાળ માટે મોટી જાહેરાત કરી છે. તેમણે કહ્યું કે 2014 થી સ્થપાયેલી હાલની 157 મેડિકલ કોલેજો સાથે સહસ્થાનમાં 157 નવી નર્સિંગ કોલેજો સ્થાપવામાં આવશે.
પીએમ આવાસ યોજનાનો ખર્ચ 66% વધારીને 79,000 કરોડ કરવામાં આવી રહ્યો છે. બજેટમાં રેલવે માટે રૂ. 2.40 લાખ કરોડ મૂડી ખર્ચ કરવાની જોગવાઈ
નાણામંત્રીએ કહ્યું કે દીન દયાલ અંત્યોદય યોજનાએ ગ્રામીણ મહિલાઓને 81 લાખ SHGમાં લાવીને નોંધપાત્ર સફળતા હાંસલ કરી છે, અમે આ SHGને આર્થિક સશક્તિકરણના આગલા તબક્કા સુધી પહોંચવામાં મદદ કરવા માટે તેમને મોટા ઉત્પાદક સાહસો બનાવીશું.
નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે જણાવ્યું હતું કે પરંપરાગત કારીગરો અને કારીગરો માટે PM વિશ્વ કર્મ કૌશલ્ય સન્માન પેકેજની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. જે તેમને MSME મૂલ્ય સાંકળ સાથે સંકલિત કરતી વખતે તેમના ઉત્પાદનોની ગુણવત્તા, સ્કેલ અને પહોંચને સુધારવા માટે સક્ષમ બનાવશે.
રેલવે વિભાગ માટે 2.4 લાખ કરોડ રૂપિયાનો જોગવાઇ
રેલવે માટે 2.04 લાખ કરોડની જોગવાઇ કરવામાં આવી છે, જે અત્યાર સુધીનો કરવામાં આવેલા ખર્ચ કરતાં 9 ગણું વધારે છે.
વર્ષ 2023માં રેલવે ક્ષેત્રે ખાનગીકરણને વેગ અપાશે
નાણામંત્રીએ કહ્યું કે અમારો આર્થિક એજન્ડા નાગરિકો માટે અવસરોની સુવિધાજનક બનાવવા, વિકાસ અને રોજગાર સર્જનને ઝડપથી ગતિ આપવા માટે અને વ્યાપક આર્થિક સ્થિરતાને મજબૂત કરવા ઉપર કેન્દ્રીત છે. કૃષિ સંબંધિત સ્ટાર્ટઅપ્સને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવશે. યુવા ઉદ્યોગસાહસિકો દ્વારા એગ્રી-સ્ટાર્ટઅપ્સને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે એગ્રીકલ્ચર એક્સિલરેટર ફંડની સ્થાપના કરવામાં આવશે.
પીએમ આવાસ યોજના પાછળના ખર્ચમાં 66 ટકાનો વધારો થયો છે
પીએમ આવાસ યોજના પાછળના ખર્ચમાં 66 ટકાનો વધારો થયો છેપીએમ આવાસ યોજના પાછળનો ખર્ચ વધીને 79000 કરોડ રૂપિયા પહોંચી ગયો છે.
ઇન્ફ્રા સેક્ટર પાછળનો ખર્ચ 33 ટકા વધારીને 10 લાખ કરોડ રૂપિયા કરાયો
કેપિટલ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ દેશની જીડીપીના 3.3 ટકા જેટલો રહેશે
કુલ કેપેક્સ (મૂડીખર્ચ) 13.7 લાખ કરોડ રૂપિયા નક્કી કરાયો
નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમને કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી ગરીબ કલ્યાણ અન્ન યોજના હેઠળ કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા 2 લાખ કરોડ રૂપિયાનો બોજ ઉઠાવવામાં આવી રહ્યો છે. અંત્યોદય યોજના હેઠળ ગરીબોને મફત અનાજનો પુરવઠો એક વર્ષ માટે લંબાવવામાં આવ્યો છે.
દેશમાં 157 નવી નર્સિંગ કોલેજો શરૂ કરવામાં આવશે.
નાણામંત્રીએ કહ્યું છે કે તેઓ નવા બજેટમાં દેશમાં 157 નવી નર્સિંગ કોલેજો સ્થાપવાનો પ્રસ્તાવ છે.
એકલવ્ય મોડલ શાળા – 3 વર્ષમાં 38800 શિક્ષકોની નિમણુંક કરશે
દેશમાં નાણાંકીય સાક્ષરતા પર ભાર મૂકાશે
2014 થી સરકારના પ્રયાસોએ તમામ નાગરિકો માટે જીવનની સારી ગુણવત્તા સુનિશ્ચિત કરી છે. માથાદીઠ આવક બમણીથી વધુ વધીને રૂ. 1.97 લાખ થઈ છે. છેલ્લા 9 વર્ષોમાં ભારતીય અર્થતંત્ર કદમાં વધીને વિશ્વમાં 10મા સ્થાનેથી 5મા ક્રમે છે. વિશ્વએ પણ ભારતને એક તેજસ્વી સ્ટાર તરીકે ઓળખાવ્યું છે. ચાલુ વર્ષ માટે આપણો વિકાસ 7.0% અંદાજવામાં આવ્યો છે. રોગચાળા અને યુદ્ધના કારણે મોટા પાયે વૈશ્વિક મંદી હોવા છતાં આ તમામ મુખ્ય અર્થતંત્રોમાં સૌથી વધુ છે નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે જણાવ્યું હતું.
“ભારતીય અર્થતંત્ર સાચા માર્ગ પર છે, ઉજ્જવળ ભવિષ્ય તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. જનભાગીદારીના પરિણામે સુધારાઓ અને સારી નીતિઓ પરના અમારું ધ્યાન મુશ્કેલ સમયમાં અમને મદદરૂપ થયું છે, અમારી વધતી જતી વૈશ્વિક પ્રોફાઇલ ઘણી સિદ્ધિઓનું પરિણામ છે” – નાણા પ્રધાન નિર્મલા સીતારમન
