Education Budget 2025: નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે તેમના બજેટ ભાષણમાં શિક્ષણ ક્ષેત્ર માટે કેટલીક જાહેરાતો કરી છે. સૌ પ્રથમ દેશની IIT સંસ્થાઓમાં વિદ્યાર્થીઓની સંખ્યા બમણી કરવાની જાહેરાતનો સમાવેશ થાય છે. તેમણે કહ્યું કે IIT ની સુવિધાઓનો વિસ્તાર કરવામાં આવશે. અહીં વિદ્યાર્થીઓની સંખ્યા વધારવા માટે 6500 નવી બેઠકો ઉમેરવામાં આવશે. દેશની 5 IIT સંસ્થાઓમાં બેઠકોની આ સંખ્યા વધશે.
મેડિકલ કોલેજોમાં 75 હજાર બેઠકો વધશે
10 વર્ષમાં 1.1 લાખ મેડિકલ સીટો (યુજી અને પીજી) વધી છે. આ 130 % નો વધારો છે. આવતા વર્ષે મેડિકલ કોલેજોમાં 10 હજાર વધારાની મેડિકલ સીટો વધારવામાં આવશે. આગામી 5 વર્ષમાં 75 હજાર મેડિકલ સીટો વધારવાનું લક્ષ્ય છે. નાણામંત્રીએ આ વર્ષે મેડિકલ કોલેજોમાં 10 હજાર બેઠકો ઉમેરવાની જાહેરાત કરી છે.
આ પણ વાંચો – કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડની મર્યાદા વધારીને 5 લાખ કરાઇ, પ્રધાનમંત્રી ધન ધાન્ય યોજનાની જાહેરાત
પોતાના ભાષણમાં તેમણે કહ્યું કે વિકસિત ભારતનું લક્ષ્ય ગરીબી દૂર કરવાનું, ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ અને ઉચ્ચ-ગુણવત્તાવાળી, સસ્તી, વ્યાપક સ્વાસ્થ્ય સેવા પૂરી પાડવાનું છે.
શાળાઓ માટે પણ જાહેરાત
બજેટ ભાષણમાં નાણામંત્રીએ જાહેરાત કરી છે કે આગામી 5 વર્ષમાં 50 હજાર અટલ ટિંકરિંગ લેબ્સ બનાવવામાં આવશે. આ ઉપરાંત સરકારી માધ્યમિક શાળાઓમાં બ્રોડબેન્ડ કનેક્ટિવિટીની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. નાણામંત્રીએ ભારતીય ભાષા પુસ્તક યોજના શરૂ કરવાની જાહેરાત કરી છે. શાળાઓમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ માટે પણ આ યોજના શરૂ કરવામાં આવશે.
શિક્ષણમાં AIને પ્રોત્સાહન આપવાની જાહેરાત
આ ઉપરાંત બજેટ ભાષણમાં નાણામંત્રીએ આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI)ને લઇને પણ મોટી જાહેરાત કરી છે. નિર્મલા સીતારમણે શિક્ષણમાં એઆઈને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સેન્ટર ઓફ એક્સેલન્સનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. આ માટે 500 કરોડ રૂપિયા ફાળવવામાં આવ્યા છે.
શિક્ષણ, આરોગ્ય અને રોજગારને લઈને શું જાહેરાત કરી
આ બજેટમાં સરકારે શિક્ષણ, આરોગ્ય અને રોજગારને લઈને અનેક મહત્વની જાહેરાતો કરી હતી. શિક્ષણ ક્ષેત્રની વાત કરીએ તો કેન્દ્રીય બજેટ 2025માં શિક્ષણ ક્ષેત્રે કામ માટે કુલ 1,28,650.05 કરોડ રૂપિયા ફાળવવામાં આવ્યા છે. જે ગત વર્ષની સરખામણીએ 6.65 ટકાનો વધારો છે. 2024ના બજેટમાં શિક્ષણ ક્ષેત્રને જે રકમ ફાળવવામાં આવી હતી તે 2014 પછી મોદી સરકારના કાર્યકાળની સૌથી વધુ રકમ હતી, પરંતુ આ વર્ષે આ રેકોર્ડ તૂટી ગયો છે.
શાળા શિક્ષણ અને સાક્ષરતા વિભાગને વર્ષ 2025-26 ના કુલ શિક્ષણ બજેટમાંથી લગભગ 61 ટકા ફાળવવામાં આવ્યા છે. આ ફાળવણીનો હેતુ દેશભરમાં શાળા શિક્ષણને મજબૂત બનાવવાના હેતુથી વિવિધ શૈક્ષણિક યોજનાઓ અને પહેલને ટેકો આપવાનો છે.
ઉચ્ચ શિક્ષણ વિભાગના બજેટમાં 39 ટકાનો વધારો
આ બજેટમાં કુલ બજેટના 39 ટકા એટલે કે 500777.95 કરોડ રૂપિયા ઉચ્ચ શિક્ષણ વિભાગને ભારતની ઉચ્ચ શિક્ષણ સંસ્થાઓના વિકાસ અને વિસ્તરણને ટેકો આપવા માટે ફાળવવામાં આવ્યા છે. આ ઉપરાંત પીએમ સ્કૂલ્સ ફોર રાઇઝિંગ ઇન્ડિયા (પીએમ શ્રી) માટે ફાળવવામાં આવેલા ભંડોળમાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે. પીએમ શ્રી પહેલ માટે ફાળવણીમાં 1,450 કરોડ રૂપિયાનો વધારો કરવામાં આવ્યો છે, જેનાથી કુલ રકમ 7,500 કરોડ રૂપિયા થઈ ગઈ છે. આ કાર્યક્રમનો હેતુ રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ (એનઇપી) 2020 ને અનુરૂપ 15,000 થી વધુ શાળાઓને અપગ્રેડ કરવાનો છે.
વિશ્વ બેંક દ્વારા સમર્થિત સ્ટાર્સ પ્રોજેક્ટને ભારતીય રાજ્યોમાં શૈક્ષણિક પરિણામો વધારવા માટે 1,250 કરોડ રૂપિયા ફાળવવામાં આવ્યા છે. શાળા શિક્ષણ અને સાક્ષરતા વિભાગ હેઠળ કેટલીક મોટી પહેલને નાણાકીય વર્ષ 2025-26 માટે અદ્યતન ફાળવણી મળી છે. સમગ્ર શિક્ષણ આપવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતી સમગ્ર શિક્ષા યોજનાને રૂ. 41,249.98 કરોડની ફાળવણી કરવામાં આવી છે.
