Schools report card, શાળા રિપોર્ટ કાર્ડ : સામાન્ય રીતે અત્યારની શિક્ષણ પદ્ધતિમાં શાળાઓમાં વિદ્યાર્થીઓને શિક્ષકો દ્વારા ગુણ આપીને મૂલ્યાંકન કરવાની પદ્ધતિ ચાલતી આવી છે. જોકે, નેશનલ કાઉન્સિલ ઓફ એજ્યુકેશન એન્ડ રિસર્ચ ટ્રેઇનિંગ (NCERT) દ્વારા એ નવી પહેલ કરવામાં આવી છે. સંસ્થા દ્વારા નવા શાળા રિપોર્ટ કાર્ડને રજૂ કર્યું છે. જેમાં વિદ્યાર્થીઓના મૂલ્યાંકન માટે માત્ર શિક્ષકો ઉપર જ આધાર રાખવો નહીં પડે. નવા શાળા રિપોર્ટ કાર્ડમાં માતા-પિતા, સહપાઠી અને વિદ્યાર્થી પોતાની પણ મૂલ્યાંકનમાં ભૂમિકા હશે. આમ વિદ્યાર્થીઓ નિયમિત પણે પોતાની એકંદર પ્રગતિને ટ્રેક કરી શકશે.
NCERT હેઠળ સ્ટાન્ડર્ડ સેટિંગ બોડી પરિક્ષાએ ફાઉન્ડેશન સ્ટેજ (વર્ગ 1 અને 2), પ્રાથમિક સ્ટેજ (વર્ગ 3 થી 5) અને મિડલ સ્ટેજ (વર્ગ 6 થી 8) માટે હોલિસ્ટિક પ્રોગ્રેસ કાર્ડ્સ (HPC) તૈયાર કર્યા છે અને હાલમાં વિકાસ પર કામ કરી રહી છે. NCERTએ તમામ રાજ્યોને HPC અપનાવવા અથવા તેમની જરૂરિયાતો અનુસાર તેને ફેરફાર કરવા જણાવ્યું છે.
પરંપરાગત રીતે શાળાઓમાં મૂલ્યાંકન મુખ્યત્વે વર્ષના અંતની પરીક્ષાઓ પર કેન્દ્રિત હોય છે, જેની જવાબદારી સંપૂર્ણપણે શિક્ષકો પર મૂકવામાં આવે છે. HPC માત્ર શીખવાને બદલે વિવિધ કૌશલ્યો અને યોગ્યતાઓ સહિત શીખવાના વિવિધ પાસાઓને ધ્યાનમાં લઈને મૂલ્યાંકનને વધુ “શિખનાર-કેન્દ્રિત” બનાવવા માટે નેશનલ કરિક્યુલમ ફ્રેમવર્ક ફોર સ્કૂલ એજ્યુકેશન (NCFSE) ની ભલામણોને અનુરૂપ છે. સામયિક પરીક્ષણોમાં મેળવેલા ગુણ પર આધાર રાખવો. નવા શાળા રિપોર્ટ કાર્ડનો હેતુ વર્ગખંડની પ્રવૃત્તિઓ દરમિયાન વિદ્યાર્થીઓના શૈક્ષણિક પ્રદર્શનને જ નહીં પરંતુ તેમની જ્ઞાનાત્મક, સામાજિક-ભાવનાત્મક ક્ષમતાઓ અને સર્જનાત્મકતાને પણ ટ્રેક કરવાનો છે.
આ હાંસલ કરવા માટે HPC આકારણીના વર્ણનાત્મક સ્વરૂપ પર ભાર મૂકે છે જ્યાં વિદ્યાર્થીઓ સક્રિય સહભાગીઓ હોય છે. દરેક બાળક માત્ર તેના પોતાના પ્રદર્શનનું જ નહીં પરંતુ તેના સહપાઠીઓને પણ મૂલ્યાંકન કરી શકશે. NEP 2020 મુજબ, HPC એ વિદ્યાર્થીઓની શક્તિઓ અને સુધારણા માટેના ક્ષેત્રો વિશે વાતચીત કરીને તેમની આત્મ-જાગૃતિ અને આત્મગૌરવ વધારવાનું એક માધ્યમ છે.
તમામ તબક્કે શૈક્ષણિક શિક્ષણથી આગળ વધીને વિદ્યાર્થીઓનું મૂલ્યાંકન સ્વ-જાગૃતિ, આંતરવ્યક્તિત્વ સંબંધો, સમસ્યાનું નિરાકરણ, ભાવનાત્મક ગુણાંક અને સર્જનાત્મક કૌશલ્યો પર કરવામાં આવે છે. દરેક વિદ્યાર્થીએ પ્રવૃત્તિના અંતે તેમની પ્રગતિ વિશેના વિધાનોને પરિક્રમા કરીને પ્રતિબિંબિત કરવાનું હોય છે જેમ કે – “હું કંઈક નવું શીખવામાં સક્ષમ હતો” અથવા “હું મારી સર્જનાત્મકતા વ્યક્ત કરવામાં સક્ષમ હતો” અથવા “હું કોઈ બાબતમાં અન્ય કરતા વધુ સારો છું.
વિદ્યાર્થી આવી રીતે કરી શકે સ્વમૂલ્યાંકન
ઉદાહરણ તરીકે, પ્રવૃત્તિના અંતે ગ્રેડ 1નો વિદ્યાર્થી તેઓ શું કરી શકવા સક્ષમ હતા અને તેઓ શું કરી શકતા ન હતા તે વર્તુળ કરશે. બાળક વર્ણનાત્મક ટિપ્પણીઓ દ્વારા તેના પ્રદર્શનનું સ્વ-મૂલ્યાંકન કરી શકે છે જેમ કે “મને આ કામ કરવાનું ગમ્યું”, “હું મારા મિત્રો પાસેથી મદદ માંગી શકું છું”, “મેં મારા શિક્ષકની સૂચનાઓનું પાલન કર્યું” ‘હા’, સ્માઈલીને રંગ કરીને ‘ ના’. અથવા ‘ચોક્કસ નથી’. આ “વિદ્યાર્થી સ્વ-પ્રતિબિંબ” વર્ગ 1 થી ધોરણ 8 ના તમામ વિદ્યાર્થીઓ માટે HPC નો ભાગ છે.
મધ્યમ તબક્કામાં (ગ્રેડ 6 થી ગ્રેડ 8), વિદ્યાર્થીઓને તેમના પોતાના શૈક્ષણિક અને વ્યક્તિગત લક્ષ્યો અને એક ચોક્કસ સમયરેખા નક્કી કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવે છે જેના દ્વારા તેઓ વર્ષની શરૂઆતમાં આ લક્ષ્યોને પ્રાપ્ત કરવા માંગે છે. વિદ્યાર્થીઓએ પણ શિક્ષક પાસેથી તેમની અપેક્ષાઓ નક્કી કરવી જરૂરી છે જ્યાં તેઓને સહાયની જરૂર છે.
નવા શાળા રિપોર્ટ કાર્ડ : મિડલ સ્ટેજ માટેના એચપીસીમાં એક “એમ્બિશન કાર્ડ” પણ શામેલ
મિડલ સ્ટેજ માટેના એચપીસીમાં એક “એમ્બિશન કાર્ડ” પણ શામેલ છે જ્યાં વિદ્યાર્થી વર્ષ માટે તેની મહત્વાકાંક્ષાઓ ભરી શકે છે અને તે ક્ષેત્રોનો ઉલ્લેખ કરી શકે છે જ્યાં તેને સુધારવાની જરૂર છે, કૌશલ્યો અને ટેવો કે જે તેની મહત્વાકાંક્ષાઓ પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરશે.
HPC માતાપિતાને બાળકની શીખવાની પ્રક્રિયાનો અભિન્ન ભાગ બનાવીને ઘર અને શાળાને પણ જોડશે. આમાં માતાપિતાના ઇનપુટનો સમાવેશ થશે જેમ કે હોમવર્ક ચાલુ કરવાની ક્ષમતા, વર્ગમાં પાઠ અનુસરવાની ક્ષમતા, અને વિદ્યાર્થીની ઘરે અભ્યાસેતર પ્રવૃત્તિઓ સાથે સ્ક્રીન સમયને સંતુલિત કરવાની ક્ષમતા.
નવું મૂલ્યાંકન ફોર્મ પીઅર મૂલ્યાંકનને પણ મહત્વ આપે છે. વર્ગની પ્રવૃત્તિના અંતે, દરેક વિદ્યાર્થીએ તેના સહપાઠીઓને શીખવાની અને સંલગ્ન કરતી વખતે કાર્યોનો અમલ કરવામાં સક્ષમ હતા કે કેમ તે અંગે ટિપ્પણી કરવી જરૂરી છે. દરેક વિદ્યાર્થીએ પ્રગતિના વર્ણનાત્મક સૂચકાંકોને વર્તુળ બનાવવું જોઈએ જેમ કે સહપાઠીઓને “પ્રવૃત્તિ સમજવામાં સક્ષમ હતા”, “પ્રવૃતિમાં મને અથવા શિક્ષકને ટેકો આપવા સક્ષમ હતા” અથવા “પ્રવૃત્તિની સફળતામાં યોગદાન આપવા સક્ષમ હતા”.
નવા શાળા રિપોર્ટ કાર્ડ : લગભગ 15 થી 16 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો એચપીસીના આધારે મૂલ્યાંકન
માર્ચ 2023 માં NCERT એ પસંદગીના રાજ્યોમાં એક પ્રાયોગિક અભ્યાસ હાથ ધર્યો, જેના પગલે સપ્ટેમ્બરમાં NCERTએ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને શાળાઓમાં HPC નો અમલ શરૂ કરવા પત્ર લખ્યો. “અમે માર્ચ 2023 માં પસંદગીની શાળાઓ સાથે એક પાયલોટ અભ્યાસ હાથ ધર્યો હતો અને પછી અમે રાજ્યોને તેમની સંબંધિત જરૂરિયાતો અનુસાર HPC અપનાવીને અથવા તેને અનુકૂલિત કરીને અમલમાં મૂકવા કહ્યું હતું. રાજ્યો પણ આ HPC નો તેમની પ્રાદેશિક ભાષાઓમાં અનુવાદ કરી શકે છે. લગભગ 15 થી 16 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો તેમજ CBSE શાળાઓ હવે એચપીસીના આધારે વિદ્યાર્થીઓનું મૂલ્યાંકન કરી રહી છે,” પારખના વડા અને સીઈઓ ઈન્દ્રાણી ભાદુરીએ જણાવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું કે અન્ય રાજ્યો HPC લાગુ કરવાના વિવિધ તબક્કામાં છે.
ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં NCERTના નિર્દેશને પગલે, સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઑફ સેકન્ડરી એજ્યુકેશન (CBSE) એ ધોરણ 2 સુધીના પાયાના તબક્કા માટે આકારણીના HPC મોડલ માટે તેનું “અમલીકરણ મેન્યુઅલ” બહાર પાડ્યું હતું. બોર્ડે કેટલાક ફેરફારો સાથે નવા શાળા રિપોર્ટ કાર્ડને અનુકૂલિત કર્યું છે જે 3 થી 6 વર્ષની વયના વિદ્યાર્થીઓને ‘બિગનર’, ‘પ્રોગ્રેસિવ’ અથવા ‘પ્રોફિસિયન્ટ’ કેટેગરીમાં વર્ગીકૃત કરે છે. NCERT HPC થી વિપરીત, જે તદ્દન વિગતવાર છે, CBSE મોડેલ શિક્ષકોને ફૂલો, વૃક્ષો, સ્માઈલી વગેરે જેવા તટસ્થ ચિહ્નોનો ઉપયોગ કરીને વિદ્યાર્થીની સિદ્ધિના સ્તરને ચિહ્નિત કરવા પ્રોત્સાહિત કરે છે. વધુમાં, પ્રગતિ અહેવાલો મોટાભાગે શિક્ષકો દ્વારા વાલીઓ સાથે પરામર્શ કરીને તૈયાર કરવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચોઃ- ગુજરાત ગૌણ સેવા પરીક્ષા અંગે મહત્વનો નિર્ણય : પરીક્ષાની તૈયારી કરતા ઉમેદવારો આ ચોક્કસ વાંચો
NCERT એક સમર્પિત પ્લેટફોર્મ પર શાળાના બાળકોના રેકોર્ડને ડિજિટાઇઝ કરવાની યોજના ધરાવે છે. 2022 માં, રાજ્યોને વિદ્યાર્થીઓની નોંધણી, તેમના શિક્ષણ સ્તરમાં પ્રગતિ અને અન્ય વિગતોને ટ્રૅક કરવા માટે વિદ્યા સમીક્ષા કેન્દ્ર નામના ડેટાના કેન્દ્રિય ડિજિટલ રિપોઝીટરીની સ્થાપના કરવાની સલાહ આપવામાં આવી હતી. NCERTની સૂચના મુજબ, રાજ્યોએ વિદ્યાર્થી HPC ઓનલાઈન અપલોડ કરવાનું રહેશે.
ભાદુરીએ જણાવ્યું હતું કે “હાલમાં, શાળાઓ HPC ની ભૌતિક નકલો બનાવી રહી છે પરંતુ યોજના આખરે આ રેકોર્ડ્સને ડિજિટલ બનાવવાની છે. અમે શાળાઓને HPC સ્કેન કરીને વિદ્યા સમીક્ષા કેન્દ્ર પર અપલોડ કરવા કહ્યું છે. અમે વિદ્યાર્થીઓના તમામ ડિજિટલ રેકોર્ડ્સને હોસ્ટ કરવા માટે આ પ્લેટફોર્મ વિકસાવી રહ્યા છીએ અને ટૂંક સમયમાં શિક્ષકો આ રેકોર્ડ્સને સીધા ઑનલાઇન ઍક્સેસ કરી શકશે,”
તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે ગૌણ તબક્કા માટે, NCERT હાલમાં SCERT અને રાજ્ય અને કેન્દ્રીય બોર્ડના ઇનપુટ્સ સાથે HPC તૈયાર કરી રહ્યું છે. “સેકન્ડરી સ્ટેજ HPC ખૂબ જ ખાસ હશે કારણ કે તેમાં બોર્ડની પરીક્ષાઓ પણ સામેલ હશે. અમે બોર્ડ અને SCERT સાથે વર્કશોપ અને પરામર્શ હાથ ધર્યા છે અને માર્ચના અંત સુધીમાં HPC સેકન્ડરી સ્ટેજ બહાર આવશે,”
