પંકજ ઉધાસ બનવા માંગતા હતા ડોક્ટર, આવી રીતે થઇ હતી સંગીતની દુનિયામાં એન્ટ્રી

Pankaj Udhas Death News : ગઝલથી લઈને હિન્દી ફિલ્મી ગીતો સુધી પોતાના અવાજનો જાદુ ફેલાવનાર પંકજ ઉધાસનું આજે નિધન થયું છે. પંકજની પુત્રી નાયાબ ઉધાસે પિતાના મોતની માહિતી સોશિયલ મીડિયા પર આપી હતી. પીઢ ગાયક લાંબા સમયથી બીમાર હતા અને 10 દિવસ સુધી હોસ્પિટલમાં હતા. તે મૂળ ગુજરાતના રાજકોટના ચરખડીના જમીનદાર પરિવારમાંથી આવતા હતા. પંકજ ઉધાસના દાદા તેમના ગામમાંથી પ્રથમ ગ્રેજ્યુએટ થયા હતા.

પંકજના દાદા ભાવનગર સ્ટેટના મહારાજાના નાયબ દિવાન હતા

પંકજ ઉધાસના સિંગર બનવાની સ્ટોરી ખૂબ જ રસપ્રદ છે. 15 મે 1951ના રોજ ગુજરાતના એક જમીનદાર પરિવારમાં જન્મેલા પંકજ ઉધાસના પૂર્વજોનો ગાવા-વગાડવા સાથે કોઈ લેવાદેવા ન હતી. પંકજના દાદા ભાવનગર સ્ટેટના મહારાજાના નાયબ દિવાન હતા. આ કારણે પંકજના પિતા અવારનવાર મહારાજાના મહેલમાં જતા રહેતા હતા. તે સરકારી નોકરીમાં હતા.

સંસદ ટીવીને આપેલા ઈન્ટરવ્યુમાં પંકજ ઉધાસે જણાવ્યું હતું કે મહેલમાં જ તેના પિતાની મુલાકાત તે સમયના પ્રખ્યાત બીનકાર અબ્દુલ કરીમ ખાં સાથે થઈ હતી. ખાં સાહેબ બીન વગાડતા હતા. પંકજના પિતાએ બીનકારને જીદ કરી કે તે પણ બીન વગાડવાનું શીખવા માંગે છે. પરંતુ ખાં સાહેબ આ માટે તૈયાર થયા ન હતા. તેમણે પંકજના પિતાને સમજાવ્યું કે તે દીવાનનો પુત્ર છે, તેથી આ બધું શીખવું તેમના માટે સહેલું નહીં હોય. પરંતુ પંકજ ઉધાસના પિતા માન્યા નહીં. છેવટે, તેમણે ખાં સાહેબ પાસેથી દિલરુબા વગાડવાનું શીખી લીધું હતું.

કામ પરથી પરત ફર્યા બાદ પંકજના પિતા ખૂબ જ તલ્લીનતાથી દિલરુબા વગાડતા હતા. તેનો અવાજ પંકજને પણ ખૂબ જ પસંદ આવતો હતો. જોકે તેમને સંગીતમાં કોઈ રસ ન હતો. તે સમયે તે છ કે સાત વર્ષના હતા. પંકજની માતાનો પણ સુરીલો અવાજ હતો અને પારિવારિક કાર્યક્રમોમાં ગીતો ગાતા હતા. આ રીતે પંકજનો ઉછેર સંગીતમય માહોલમાં થયો હતો અને ત્રણેય ભાઈઓ (મનહર અને નિર્મલ)એ સંગીતની દુનિયામાં પદાર્પણ કર્યું હતું.

આ પણ વાંચો – પંકજ ઉધાસ નિધન : પ્રખ્યાત ગઝલકાર ગુજરાત કનેક્શન, પરિવાર, શિક્ષણ, કરિયરથી લઈ બધુ જ

ઇન્ટરવ્યૂમાં પંકજે કહ્યું હતું કે વાલીદ સાહેબ જે વાદ્ય વગાડતા હતા અમે આતુરતાથી સાંભળતા હતા. અમે વિચારતા હતા કે તે કેવી રીતે વગાડે છે. મને લાગે છે કે અહીંથી જ મેં શરૂઆત કરી હતી. મારે બે મોટા ભાઈઓ છે. મનહર અને નિર્મલ. મનહર મારાથી આઠ વર્ષ મોટા છે. તે શાળામાં ગાતા હતા. બાદમાં સ્થાનિક સ્તરે ગાવાનું શરૂ કર્યું હતું. અમારું બાળપણ રાજકોટમાં વીત્યું હતું. તેઓ રાજકોટમાં ગીત ગાતા હતા. આવો એક મ્યુઝિકનો માહોલ હતો.

પંકજ ઉધાસ ડોક્ટર બનવા માંગતા હતા

નાનપણમાં પંકજ ઉધાસે વિચાર્યું કે તે મોટો થઈને ડોક્ટર બનશે. પરંતુ તેમના પિતા તેમની વૃત્તિઓ સમજી ગયા અને સલાહ આપી. પંકજે કહ્યું હતું કે મારે ડૉક્ટર બનવું હતું. મારા પિતાએ મારી ખૂબ કાળજી લીધી. તે ખૂબ જ સંવેદનશીલ હતા, કદાચ સંગીતને કારણે તે આ પ્રકારના બની ગયા હતા. તેમણે મને ઘણી વાર કહ્યું હતું કે જો તારે ડૉક્ટર બનવું હોય તો ચોક્કસ બનો. પણ તમારે ડૉક્ટર બનવાની જરૂર નથી. જો તમને લાગે કે તમે ડોક્ટર બનવા માંગો છો તો જ તમે ડોક્ટર બનો છો. કદાચ તે જાણતા હતા કે હું કઈ તરફ ઝૂકી રહ્યો છું. તે જાણતા હતા કે તેમના બાળકનો દિવસ હાર્મોનિયમ વગાડવામાં કે ગાવામાં પસાર થયો હતો. આ એક કુદરતી પ્રક્રિયા હતી.

પંકજ ઉધાસે 13 વર્ષની ઉંમરે સંગીત શીખવાનું શરૂ કર્યું હતું

પંકજ ઉધાસનું પ્રારંભિક જીવન રાજકોટ-ભાવનગરમાં જ વીત્યું હતું. બાદમાં તેમનો આખો પરિવાર મુંબઈ આવી ગયો હતો. તેમણે મુંબઈની સેન્ટ ઝેવિયર્સ કોલેજમાંથી સ્નાતકની ડિગ્રી મેળવી છે. આ સાથે તેણે માસ્ટર નવરંગથી ભારતીય શાસ્ત્રીયની તાલીમ લીધી હતી.

ત્રણ ભાઈઓમાં સૌથી નાના પંકજે ગુલામ કાદર ખાન પાસેથી 13 વર્ષની ઉંમરે સંગીત શીખવાનું શરૂ કર્યું હતું. બાદમાં માસ્ટર નવરંગ મુંબઈમાં શિક્ષક બન્યા. પછી તેમને ખબર પડી કે મોટો ભાઈ મનહર એક મૌલવી પાસેથી ઉર્દૂ શીખી રહ્યા છે. ખરેખર તો તેમને કલ્યાણજીએ ઉર્દૂ શીખવાની સલાહ આપી હતી. આ જાણ્યા બાદ પંકજે પણ મૌલવી સાહેબને ઉર્દૂ શીખવવાની વિનંતી કરી હતી. તેમની પાસેથી તાલીમ લેતી વખતે પંકજે કવિતા અને શાયરીની દુનિયામાં પ્રવેશ કર્યો હતો. તેમણે મીર, ઉમર ખય્યામ અને મિર્ઝા ગાલિબને વાંચ્યા અને સમજ્યા હતા.

પંકજ ઉધાસને બોલિવૂડમાં પહેલો બ્રેક 1971માં મળ્યો હતો

પંકજ ઉધાસને બોલિવૂડમાં પહેલો બ્રેક 1971માં મળ્યો હતો. ત્યારે તેમને ફિલ્મ ‘કામના’માં ગાવાની તક મળી હતી. જોકે બીજી તક મેળવવા માટે તેમણે ઘણી મહેનત કરવી પડી હતી. પંકજ ઉધાસ સમજી ગયા હતા કે બોલીવુડની ગળાકાપ સ્પર્ધામાં તેમના જેવા નવા ખેલાડીને તક મળવી આસાન નથી. તે આ વાત બે વર્ષમાં જ સમજી ગયા હતા. ત્યાં સુધીમાં તેમણે ગઝલ ગાવાનું શરૂ કરી દીધું હતું અને તેમણે નક્કી કર્યું હતું કે હવે તેમણે માત્ર ગઝલ પર જ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનું છે, બોલિવૂડ પાછળ નહીં.

ત્યાં પણ તેમને ખૂબ મહેનત કરવી પડી હતી. પરંતુ 1980માં જ્યારે તેમનું પ્રથમ આલ્બમ ‘આહત’ આવ્યું ત્યારે તેમના માટે સફળતાના દ્વાર ખુલી ગયા હતા. માત્ર ગઝલની દુનિયામાં જ નહીં, પરંતુ બોલિવૂડમાં પણ. તેમની સફળતા એવી હતી કે 2011 સુધીમાં તેમના ગઝલના 100થી વધુ આલ્બમ બજારમાં આવી ગયા હતા. આ દરમિયાન તેમને અગણિત પુરસ્કારોથી નવાજવામાં આવ્યા હતા.

પંકજ ઉધાસ માટે વર્ષ 1986 એક માઇલસ્ટોન સાબિત થયું

પંકજે ભારત-ચીન યુદ્ધ દરમિયાન પોતાના મોટા ભાઈ મનહર ઉધાસ સાથે પ્રથમ સ્ટેજ પરફોર્મન્સ આપ્યું હતું. તેણે ‘ઓ મેરે વતન કે લોગો’ ગાયું હતું. પંકજ ઉધાસ માટે વર્ષ 1986 એક માઇલસ્ટોન સાબિત થયું હતું જ્યારે તેમને નામ ફિલ્મમાં ‘ચિઠ્ઠી આઈ હૈ’ ગાવાની તક મળી હતી. આ પછી, ઘાયલ, મોહરા, સાજન, યે દિલ્લગી અને ફિર તેરી યાદ આયે જેવી ફિલ્મોએ તેની ખ્યાતિમાં વધુ વધારો કર્યો હતો.

પંકજ ઉધાસને સામાન્ય રીતે ગઝલ ગાયક તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જે દારૂ અને પબને લગતી ગઝલ ગાય છે. પરંતુ તેમની આ ઓળખ બજારની ષડયંત્રનું પરિણામ છે અને તે પોતે પણ આ વાતથી ખૂબ જ નાખુશ હતા. તેમણે એક ઇન્ટરવ્યૂમાં પણ આ નારાજગી વ્યક્ત કરી હતી. ત્યારે પંકજ ઉધાસે કહ્યું હતું કે મેં ગાયેલી હજારો ગઝલોમાંથી માત્ર 25 જેટલી જ ગઝલો દારૂ પર છે. અફસોસની વાત એ છે કે કંપનીઓએ તેની જ પસંદગી કરી હતી માર્કેટિંગની આ એક ખરાબ રીત છે. જ્યારે મેં તે ગઝલો રેકોર્ડ કરી ત્યારે મને ખ્યાલ ન હતો કે આવું થશે.

1980ના દાયકામાં ગઝલ ગાયનની દુનિયામાં એવો ટ્રેન્ડ જોવા મળ્યો હતો કે દેશભરના ગઝલ ગાયકો એક જ મંચ પર પોતાના અવાજનો જાદુ બતાવતા હતા. તે 1983 થી 1986 સુધી ચાલ્યું હતું પછી તે બંધ થઇ ગયું હતું. પંકજ ઉધાસે ફરી શરૂ કરી હતી.