ગોપાલ બી કટેસિયા : ગીર સોમનાથ જિલ્લાના દેલવારા ગામના 45 દલિતો સહિત 93 રહેવાસીઓએ મહાત્મા ગાંધી રાષ્ટ્રીય ગ્રામીણ રોજગાર ગેરંટી અધિનિયમ હેઠળ તેમને રોજગાર આપવામાં નિષ્ફળ રહેવા બદલ જિલ્લા વિકાસ અધિકારી (DDO) અને દેલવારા ગ્રામ પંચાયતને કાનૂની નોટિસ પાઠવી છે. તેમને બેરોજગારી ભથ્થું આપો.
જો નોટિસના સમયગાળા દરમિયાન સત્તાવાળાઓ તરફથી કોઈ જવાબ ન મળે તો અરજદારો ગુજરાત હાઈકોર્ટમાં જવાની યોજના બનાવી રહ્યા છે.
દેલવાડા ગામના 32 વર્ષીય દલિત નિવાસી પિયુષ સરવૈયાએ અધિક જિલ્લા કાર્યક્રમ સંયોજક (મનરેગા), ગીર સોમનાથ, ગીર સોમનાથના ડીડીઓ, જિલ્લા ગ્રામ વિકાસ એજન્સી (ડીઆરડીએ)ના નિયામક અને તાલુકા વિકાસ અધિકારીને નોટિસ આપી હતી. ગીર સોમનાથના ઉના. 1લી માર્ચના રોજ જિલ્લા અને દિલવારા ગામના તલાટી સહમંત્રી અને સરપંચ.
એડવોકેટ અરવિંદ ખુમાણ દ્વારા આપવામાં આવેલી તેમની નોટિસમાં, સરવૈયાએ માંગ કરી છે કે, તેઓ અને ગીર સોમનાથના ઉના તાલુકાના દેલવાડા ગામના અન્ય 92 રહેવાસીઓને છ મહિનાના બેરોજગાર ભથ્થા (UA) માટે 15 દિવસમાં ગ્રામ પંચાયત, તાલુકા પંચાયત અને પંચાયત તરીકે રચવામાં આવે. ચૂકવેલ જિલ્લા પંચાયત તેમને મનરેગા હેઠળ કામ આપવામાં નિષ્ફળ રહી હતી.
સરવૈયાએ સોમવારે ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે, “અમે તેને કાનૂની નોટિસ પાઠવ્યાને એક મહિનો થઈ ગયો છે. ઉનાના ડીટીઓએ 14 માર્ચે દિલવારા ગ્રામ પંચાયતને રીમાઇન્ડર મોકલીને પંચાયતને બે દિવસમાં અમને UA ચૂકવવા આદેશ આપ્યો હતો. પરંતુ અમને આજદિન સુધી કંઈ ચૂકવવામાં આવ્યું નથી. અમારી પાસે ગુજરાત હાઈકોર્ટનો સંપર્ક કરવા સિવાય કોઈ વિકલ્પ નથી.”
સરવૈયા અને અન્ય 92 લોકોએ 27 એપ્રિલ, 2022 ના રોજ ઉના TDO ની ઓફિસમાં એક અરજી સબમિટ કરી, જેમાં ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં રોજગાર પ્રદાન કરવા માટે કેન્દ્ર સરકારની મુખ્ય યોજના મનરેગા હેઠળ કામની માંગ કરવામાં આવી. મનરેગા હેઠળ, ગ્રામ પંચાયત અરજી મળ્યાના 15 દિવસની અંદર અરજદારોને કામ આપવા માટે બંધાયેલ છે. પરંતુ સરવૈયા કહે છે કે, 93 રહેવાસીઓમાંથી કોઈને 15 દિવસમાં કોઈ કામ મળ્યું નથી, તેથી તેણે 15 મે, 2022 ના રોજ ગ્રામ પંચાયત અને તાલુકા પંચાયતને પત્ર લખીને UAની માંગણી કરી. તેમણે 21 અને 29 જૂન, 12, 13, 26 અને 30 સપ્ટેમ્બરના રોજ પત્રો દ્વારા તેમની વિનંતીનું પુનરાવર્તન કર્યું.
જો 15 દિવસની અંદર અરજદારોને કામ પૂરું પાડવામાં ન આવે તો MGNREGA એ ગ્રામ પંચાયત માટે પ્રારંભિક 30 દિવસ માટે પ્રવર્તમાન દૈનિક વેતનના એક ચતુર્થાંશ કરતાં ઓછા ન હોય તેવા દૈનિક દરે UA ચૂકવવાનું ફરજિયાત બનાવે છે. જો પંચાયત એક વર્ષ પછી પણ તેમને કામ આપવામાં નિષ્ફળ જાય, તો મજૂરો UA માટે પાત્ર બને છે, જે પ્રવર્તમાન વેતનના અડધા કરતાં ઓછું નથી. મનરેગા હેઠળ ગુજરાતમાં પ્રવર્તમાન વેતન રૂ. 240 છે.
ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસ દ્વારા સમીક્ષા કરાયેલા રેકોર્ડ દર્શાવે છે કે, સપ્ટેમ્બરમાં ગ્રામ પંચાયતે 33 અરજદારોને વૃક્ષારોપણનું કામ સોંપ્યું હતું. સરવૈયાએ જણાવ્યું હતું કે, “કેટલાક મજૂરોએ ચાર દિવસ સુધી કામ કર્યું, પરંતુ ચોમાસા દરમિયાન પડી ગયેલા વૃક્ષોને સાફ કરવાનું કામ ખૂબ જોખમી હતું. અમે સપ્ટેમ્બરમાં ઓફર ફગાવી દીધી હતી કારણ કે, તમામ અરજદારોને કામ આપવામાં આવ્યું ન હતું અને અમારી અરજીના 100 દિવસ પછી કામની ઓફર કરવામાં આવી હતી.”
લગભગ 10 વિધવાઓ સહિત કામદારોએ 30 સપ્ટેમ્બરે TDO કચેરીમાં ધરણા કર્યા હતા. આખરે, ટીડીઓએ 26 ડિસેમ્બરના રોજ ગ્રામ પંચાયતને તેમને UA ચૂકવવા માટેનો આદેશ જારી કર્યો હતો. દલિત સરવૈયા કહે છે, પરંતુ જ્યાં સુધી તેમણે લીગલ નોટિસ ન આપી ત્યાં સુધી કંઈ થયું નથી.
આ દરમિયાન, દેલવારા ગ્રામ પંચાયતનો દાવો છે કે ટીડીઓએ તેમની અરજીના 25 દિવસ બાદ જ 93 રહેવાસીઓ દ્વારા કામની માંગણી અંગે ગ્રામ પંચાયતને જાણ કરી હતી.
દેલવાડા ગ્રામ પંચાયતના પ્રભારી તલાટી-કમ-મંત્રી નિલેશ જેઠવાએ ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે, 93 લોકોએ 27મી એપ્રિલ, 2022ના રોજ TDOને કામની માંગ માટે તેમની અરજી આપી છે. પરંતુ ટીડીઓની કચેરીએ 21 મે, 2022ના રોજ જ આ અરજીઓ અંગે ગ્રામ પંચાયતને જાણ કરી હતી. તે સમય સુધીમાં, કામ આપવા માટે 15 દિવસની વૈધાનિક અવધિ સમાપ્ત થઈ ગઈ હતી. અને સરવૈયાએ પહેલાથી જ UA માટે અરજી કરી હતી.”
જેઠવાએ જણાવ્યું હતું કે, “TDOના 21 મેના પત્રને અનુસરીને, મેં 25 મેના રોજ પાછો લખીને જાણ કરી હતી કે, અમારી ગ્રામ પંચાયતમાં મનરેગાનું કોઈ કામ ચાલતું ન હોવાથી, આ અરજદારોને પડોશી નારિયા માંડવીમાં કામ ફાળવી શકાય છે. 20 જૂનના રોજ, દિલવારા ગ્રામ પંચાયતે મનરેગા હેઠળ ગામના તળાવને નાબૂદ કરવાની દરખાસ્ત મંજૂર કરી અને મેં તેને તાલુકા પંચાયતને મોકલી. પરંતુ કોઈ અધિકારી સ્થળની મુલાકાત લેવા આવ્યા ન હતા.”
કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો મનરેગા હેઠળના કુલ વેતનમાં અનુક્રમે 70 ટકા અને 30 ટકા યોગદાન આપે છે, જે હેઠળ વ્યક્તિ 120 દિવસ કામ કરવા માટે હકદાર છે. પરંતુ જો કોઈ ગ્રામ પંચાયત, જેને અમલીકરણ એજન્સી નિયત સમયમાં કામ પૂરું પાડવામાં નિષ્ફળ જાય, તો તેણે તેના પોતાના ભંડોળમાંથી UA ચૂકવવો પડશે.
આ પણ વાંચો – વીજ ખરીદી માટે રૂ. 20,500 કરોડ ખર્ચાયા : 2022માં ગુજરાતના 74 ટકા વીજ ખર્ચ ટાટા, અદાણી અને એસ્સાર પાસે ગયા
ગીર સોમનાથના ડીડીઓ રવિન્દ્ર ખટાળેએ સ્વીકાર્યું કે, ગ્રામજનોને કામ આપવામાં વિલંબ થયો છે.
