તમે જે ખાઓ છો તે તમારા સ્વાસ્થ્ય પર શારીરિક અને માનસિક બંને રીતે નોંધપાત્ર અસર કરે છે, એ એક હકીકત છે. એવી જ રીતે, એવું બહાર આવ્યું છે કે એન્ટીઑકિસડન્ટથી ભરપૂર આહાર ખાસ કરીને માનસિક સ્વાસ્થ્યને સુધારવામાં મદદગાર છે, જે મેસેચ્યુસેટ્સ જનરલ હોસ્પિટલના ન્યુટ્રિશનલ અને લાઇફસ્ટાઇલ સાયકિયાટ્રીના ડિરેક્ટર ડૉ ઉમા નાયડુએ તાજેતરમાં ઇન્સ્ટાગ્રામ પોસ્ટમાં પ્રકાશિત કર્યું હતું.
તેમણે લખ્યું હતું કે, “હું ઘણીવાર એન્ટીઑકિસડન્ટથી ભરપૂર ખોરાક લેવાના મહત્વ પર ભાર મૂકું છું. પરંતુ શું આ ભલામણને સમર્થન આપવા માટે કોઈ પુરાવા છે?” તેમણે ઉમેર્યું કે એન્ટીઑકિસડન્ટ સપ્લિમેન્ટ્સ ખરેખર ડિપ્રેસિવ લક્ષણો પર હકારાત્મક અસર દર્શાવે છે.
‘ડિપ્રેશન અને અસ્વસ્થતા માટે એન્ટીઑકિસડન્ટ સપ્લિમેન્ટેશનની ભૂમિકા:
રેન્ડમાઇઝ્ડ ક્લિનિકલ ટ્રાયલ્સનું મેટા-એનાલિસિસ’ જે જર્નલ ઑફ ઍફેક્ટિવ ડિસઓર્ડર્સમાં પ્રકાશિત થયું હતું તે અભ્યાસને ધ્યાન રાખીને ડૉ. નાયડુએ લખ્યું હતું, “વાન્ડ અને તેના સાથીઓએ તાજેતરમાં 52 રેન્ડમનું મેટા-એનાલિસિસ કર્યું હતું. વિવિધ એન્ટીઑકિસડન્ટ સપ્લિમેન્ટ્સ અને ડિપ્રેસિવ સ્થિતિ વચ્ચેના સંબંધની તપાસ કરવા માટે કંટ્રોલ ટ્રાયલ્સ (કુલ 4049 સહભાગીઓ). તેઓએ જોયું કે એન્ટીઑકિસડન્ટ સપ્લિમેન્ટેશનની સકારાત્મક અસરો, જેમ કે [મેગ્નેશિયમ, ઝિંક, સેલેનિયમ, CoQ10, ચા, અને કોફી અને ક્રોસિન], ડિપ્રેસિવ સ્થિતિ પર તમામ નોંધપાત્ર હતા”.
આ પણ વાંચો: શું ચારથી છ મહિનાના બાળકોને પીનટ બટર આપવાથી એલર્જીનું જોખમ ઘટી શકે છે?
ડિપ્રેસિવ લક્ષણો ઉપરાંત, એન્ટીઑકિસડન્ટો પણ ચિંતાને દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે. આ ઉપરાંત એક્સપર્ટે જણાવ્યું હતું કે, “સંશોધકોએ અસ્વસ્થતાની સ્થિતિમાં થતા ફેરફારોની જાણ કરતા અભ્યાસોને અન્ય પરિમાણ તરીકે પણ ગણ્યા અને જાણવા મળ્યું કે એન્ટીઑકિસડન્ટ સપ્લિમેન્ટેશન પણ ચિંતામાં નોંધપાત્ર સુધારો દર્શાવે છે.”
અભ્યાસ એન્ટીઑકિસડન્ટ સમૃદ્ધ સપ્લિમેન્ટ્સ પર કેન્દ્રિત હતો, ડૉ. નાયડુએ તમારા આહારમાં એન્ટીઑકિસડન્ટ સમૃદ્ધ ખોરાક ઉમેરવાની સલાહ આપી હતી. તેમણે તારણ કાઢ્યું હતું કે,”જો કે આ અભ્યાસ એન્ટીઑકિસડન્ટ સપ્લિમેન્ટ્સ પર કેન્દ્રિત છે, હું હંમેશા મારા દર્દીઓને પૂરક કરતાં સંપૂર્ણ, પોષક અને એન્ટીઑકિસડન્ટ-સમૃદ્ધ ખોરાકને પ્રાધાન્ય આપવાની સલાહ આપું છું. જ્યારે અને જ્યાં જરૂરી હોય ત્યાં પૂરવણીઓ ફાયદાકારક હોઈ શકે છે, પરંતુ વધુ સંપૂર્ણ ખોરાક ખાવું એ એક ઉત્તમ છે. મારા કેટલાક મનપસંદ એન્ટીઑકિસડન્ટ-સમૃદ્ધ ખોરાકમાં બેરી, પાંદડાવાળા લીલા શાકભાજી, લીલી ચા અને હળદર અને કાળા મરી જેવા મસાલાનો સમાવેશ થાય છે,”
એન્ટીઑકિસડન્ટો સારા માનસિક સ્વાસ્થ્યને કેવી રીતે પ્રોત્સાહન આપી શકે છે?
એન્ટીઑકિસડન્ટો એ અણુઓ છે જે શરીરમાં મુક્ત રેડિકલને તટસ્થ કરવામાં મદદ કરે છે, જે અસ્થિર અણુઓ છે જે કોષોને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને માનસિક સ્વાસ્થ્યને અસર કરતા વિવિધ રોગોના વિકાસમાં ફાળો આપે છે.
આ જ વાતનો પુનરોચ્ચાર કરતા, યશોદા હોસ્પિટલ્સ હૈદરાબાદના કન્સલ્ટન્ટ ન્યુરો ફિઝિશિયન ડૉ. શિવરામ રાવ કેએ જણાવ્યું હતું કે કેટલાક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે વિટામિન સી, વિટામિન ઇ અને બીટા-કેરોટીન જેવા આહારમાં રહેલા એન્ટીઑકિસડન્ટો માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. તેમણે કહ્યું કે, “ઉદાહરણ તરીકે, ન્યુટ્રિશનલ ન્યુરોસાયન્સ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલ 2017 ના અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે વિટામિન સી પૂરક સ્વસ્થ યુવાન વયસ્કોના જૂથમાં મૂડ સુધારે છે અને ચિંતા ઘટાડે છે,”
આ પણ વાંચો: ઇન્ટરનેશનલ મીલેટ્સ યર 2023: સૈન્ય ટુકડીના રાશનમાં ‘દેશી ડાયટ’ માટે મીલેટ્સનો સમાવેશ
ડૉ. હરિની અત્તુરુ, કન્સલ્ટન્ટ અને મનોચિકિત્સા, કેર હોસ્પિટલ્સ, હાઇ-ટેક સિટી, હૈદરાબાદ, indianexpress.com ને જણાવ્યું હતું કે, “એન્ટીઓક્સિડન્ટ્સ ઓક્સિડેટીવ તણાવ ઘટાડવામાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે, જે કોષોને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય વિકૃતિઓ જેમ કે ડિપ્રેશન અને ચિંતા સહિત વિવિધ રોગોમાં ફાળો આપે છે. ઓક્સિડેટીવ તાણ અને બળતરા ઘટાડીને, એન્ટીઑકિસડન્ટો માત્ર લક્ષણોનું સંચાલન કરવામાં મદદ કરી શકતા નથી પરંતુ મૂડને પણ નિયંત્રિત કરી શકે છે.”
ડૉ. રાવ કે, જોકે, એન્ટીઑકિસડન્ટો અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય વચ્ચેના સંબંધને સંપૂર્ણ રીતે સમજવા અને આ હેતુ માટે એન્ટીઑકિસડન્ટોનો ઉપયોગ કરવાની સૌથી અસરકારક રીતો નક્કી કરવા માટે વધુ સંશોધનની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો.
તમારા આહારમાં એન્ટીઑકિસડન્ટો કેવી રીતે સામેલ કરશો?
તમારા આહારમાં એન્ટીઑકિસડન્ટોનો સમાવેશ ઘણી રીતે કરી શકો છે. અહીં ડૉ રાવ કે દ્વારા કેટલીક ટીપ્સ આપી છે:
1) વિવિધ પ્રકારના ફળો અને શાકભાજી ખાઓ: ફળો અને શાકભાજી એન્ટીઑકિસડન્ટોના શ્રેષ્ઠ સ્ત્રોત છે. દરરોજ વિવિધ પ્રકારના રંગબેરંગી ફળો અને શાકભાજી ખાવાનું લક્ષ્ય રાખો, જેમ કે બેરી, પાંદડાવાળા ગ્રીન્સ, ટામેટાં અને શક્કરિયા.
2) બદામ અને સીડ્સ શામેલ કરો: બદામ અને સીડ્સ એન્ટીઑકિસડન્ટોના સારા સ્ત્રોત છે, તેમજ તેમાં તંદુરસ્ત ચરબી અને અન્ય પોષક તત્વો છે. તમારા ભોજન અથવા નાસ્તામાં થોડી બદામ, અખરોટ, ચિયા સીડ્સ અથવા ફ્લેક્સસીડ્સ ઉમેરવાનો પ્રયાસ કરો.
3) આખા અનાજની પસંદગી કરો: આખા અનાજ, જેમ કે બ્રાઉન રાઇસ, ક્વિનોઆ અને આખા ઘઉંની બ્રેડ પણ એન્ટીઑકિસડન્ટોના સારા સ્ત્રોત છે. તેઓ ફાઇબર પણ પ્રદાન કરે છે, જે પાચન સ્વાસ્થ્ય માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
4) ચા પીવો: ગ્રીન ટી અને બ્લેક ટી બંને એન્ટીઓક્સીડેન્ટના સારા સ્ત્રોત છે. તેમાં કેફીન પણ હોય છે, જે ઉર્જા વધારી શકે છે.
5) જડીબુટ્ટીઓ અને મસાલાઓનો ઉપયોગ કરો: ઘણી જડીબુટ્ટીઓ અને મસાલાઓમાં એન્ટીઑકિસડન્ટો વધુ હોય છે, જેમ કે હળદર, તજ અને ઓરેગાનો. વધારાના સ્વાદ અને પોષણ માટે આને તમારા ભોજનમાં ઉમેરવાનો પ્રયાસ કરો.
