ગુજરાતીઓને તળેલું ન ભાવે એવું બની ન શકે, વરસાદ આવે તો ભજીયા, ગોટા કે દાળવડા યાદ આવે, ઉપવાસ હોય તો વેફર્સ, બફવડા ખાવાનું મન થાય. ટૂંકમાં બીજા લોકો કરતાં ગુજરાતીઓને મગફળી અને મગફળી તેલ (સિંગતેલ) સાથે ગાઢ નાતો છે. એમાંય વળી ખાસ કરીને મગફળી કે શેકેલી સિંગ મળી જાય તો જાણે જીભને ગમતો સ્વાદ. આવો જાણીએ કે ગુજરાતીઓની મનગમતી મગફળી ખાવી કેટલી જરૂરી છે. મગફળી કોને ન ખાવી જોઇએ. શું ડાયાબિટીસ દર્દીઓ માટે મગફળીનું સેવન કરી શકે? આવો જાણીએ મગફળીના પોષક તત્વો, મગફળી ખાવાના ફાયદા, મગફળીમાં કેટલી કેલરી હોય? સહિત આપના મનમાં ઉઠતા સવાલના જવાબ મેળવો.
સિંગતેલને તેલોનો રાજા કહેવામાં આવે છે. એમ જ કંઇ આ નથી કહેવાતું. મગફળીમાં અનેક સારા ગુણધર્મ છે. મગફળી સ્વાદ અને સ્વાસ્થ્ય લાભોથી સમૃદ્ધ છે. વનસ્પતિ આધારિત પ્રોટીનનો ઉત્તમ સ્ત્રોત છે. તંદુરસ્ત મોનોઅનસેચ્યુરેટેડ ચરબીથી ભરપૂર છે. હૃદયના સ્વાસ્થ્યને પણ પ્રોત્સાહન આપે છે અને ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલના સ્તરને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. વિટામિન્સ, ખનિજો અને એન્ટીઑકિસડન્ટોથી પણ સમૃદ્ધ છે, જે રોગપ્રતિકારક શક્તિ પ્રદાન કરે છે અને ક્રોનિક રોગોના જોખમને ઘટાડે છે.
ક્લિનિકલ ડાયેટિશિયન ડો. જી. સુષ્મા indianexpress.com સાથે વાત કરતા જણાવે છે કે, “મગફળી અનેક રીતે ગુણકારી છે. કુદરતી વનસ્પતિ આધારિત પ્રોટીનનો ઉત્તર સ્ત્રોતની સાથોસાથ એમાં અન્ય ઘણા ડાયેટરી ફાઇબર, વિટામિન્સ અને અન્ય તત્વો રહેલા છે. જેથી સંતુલિત આહારમાં મગફળીનો સમાવેશ કરવો ફાયદાકારક છે. સ્વાસ્થ્ય સારૂ રાખવામાં મગફળી એકંદરે ઘણું સારૂ કામ કરી શકે છે. મગફળીના ઉપયોગથી કોઈપણ ભોજન અથવા નાસ્તાને વધું સ્વાદિષ્ટ અને હેલ્થી બનાવી શકાય છે.
શું ડાયાબિટીસના દર્દીઓ મગફળીનું સેવન કરી શકે છે?
મગફળીનો ડાયાબિટીસના આહારમાં સમાવેશ કરી શકાય છે એવો ભાર મુકતાં ડૉ સુષ્મા કહે છે કે, ડાયાબિટિસ દર્દીઓ જરૂરથી મગફળી ખાઇ શકે છે. પરંતુ તેની કેલરી અને ચરબીની સામગ્રીને કારણે ભાગનું નિયંત્રણ મહત્વપૂર્ણ છે. વધુમાં તેઓ કહે છે કે, “ડાયાબિટીસ ધરાવતી વ્યક્તિઓ માટે આરોગ્યસંભાળ વ્યવસાયિક અથવા નોંધાયેલા આહાર નિષ્ણાતનો સંપર્ક કરવો શ્રેષ્ઠ છે કે જેઓ તેમની ચોક્કસ આહાર જરૂરિયાતો અને બ્લડ સુગર મેનેજમેન્ટ માટે યોગ્ય મગફળીની માત્રા વિશે વ્યક્તિગત માર્ગદર્શન આપી શકે.
મગફળી ખાવાના સ્વાસ્થ્ય લાભો
- પોષક તત્ત્વોથી ભરપૂર: મગફળીમાં જરૂરી પોષક તત્ત્વો હોય છે, જેમ કે તંદુરસ્ત ચરબી, પ્રોટીન, ડાયેટરી ફાઇબર, વિટામિન્સ ( વિટામીન E અને B વિટામિન્સ સહિત), ખનિજો (જેમ કે મેગ્નેશિયમ, ફોસ્ફરસ, કોપર અને મેંગેનીઝ), અને એન્ટીઑકિસડન્ટો.
- હૃદયના સ્વાસ્થ્ય માટે સારું: મગફળીમાં જોવા મળતા મોનોઅનસેચ્યુરેટેડ અને બહુઅસંતૃપ્ત ચરબી ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ (LDL)ના સ્તરને ઘટાડવામાં અને હૃદય રોગના જોખમને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. રેઝવેરાટ્રોલ સહિત એન્ટીઑકિસડન્ટોના ઉચ્ચ સ્તરો પણ હૃદયના સ્વાસ્થ્યમાં ફાળો આપે છે.
- વજન નિયંત્રણમાં મદદ કરે છે: કેલરી-ગાઢ હોવા છતાં, મગફળી વજન વ્યવસ્થાપન માટે ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. પ્રોટીન, ફાઇબર અને સ્વસ્થ ચરબીનું મિશ્રણ સંતૃપ્તિ વધારવામાં મદદ કરે છે, જેનાથી તમે લાંબા સમય સુધી ભરપૂર અનુભવ કરો છો અને એકંદર કેલરીની માત્રામાં સંભવિત ઘટાડો કરી શકો છો.
- બ્લડ સુગર કંટ્રોલ: મગફળીમાં ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ ઓછો હોય છે, એટલે કે તે બ્લડ સુગરના સ્તરમાં ધીમી અને સતત વધારો કરે છે. તેઓ ડાયાબિટીસ ધરાવતા વ્યક્તિઓ માટે યોગ્ય નાસ્તાનો વિકલ્પ હોઈ શકે છે, પરંતુ મધ્યસ્થતા એ ચાવીરૂપ છે.
- એન્ટીઑકિસડન્ટ ગુણધર્મો: મગફળીમાં વિવિધ એન્ટીઑકિસડન્ટો હોય છે, જેમ કે રેઝવેરાટ્રોલ, પી-કૌમેરિક એસિડ અને અન્ય પોલિફીનોલ્સ. આ સંયોજનો ઓક્સિડેટીવ તાણ સામે લડવામાં, બળતરા ઘટાડવામાં અને ક્રોનિક રોગો સામે રક્ષણ કરવામાં મદદ કરે છે.
- પોષક તત્ત્વોનું શોષણ: મગફળીમાં વિટામિન E ભરપૂર માત્રામાં હોય છે, જે ચરબીમાં દ્રાવ્ય વિટામિન્સના શોષણમાં મદદ કરે છે અને ત્વચાના સ્વાસ્થ્યને ટેકો આપે છે.
- ઉર્જા અને સ્નાયુનું કાર્ય: મગફળીમાં પ્રોટીનનું પ્રમાણ ઊર્જા ઉત્પાદન, સ્નાયુઓની મરામત અને જાળવણી માટે ફાયદાકારક છે.
મગફળી ખાતી વખતે ધ્યાનમાં રાખવાની બાબતો
- એલર્જી: મગફળી એ એક સામાન્ય એલર્જન છે, અને કેટલીક વ્યક્તિઓને ગંભીર એલર્જીક પ્રતિક્રિયાઓ હોઈ શકે છે. જો તમને અથવા તમે જાણો છો તે કોઈને મગફળીની એલર્જી છે, તો મગફળી અને તેમાં રહેલા કોઈપણ ઉત્પાદનોને ટાળવું મહત્વપૂર્ણ છે.
- કાચી: પોષક લાભો વધારવા માટે તેમાં મીઠું, ખાંડ અથવા બિનઆરોગ્યપ્રદ તેલ ઉમેરવાને બદલે સૂકી શેકેલી અથવા કાચી મગફળી પસંદ કરો.
- મધ્યસ્થતા: જ્યારે મગફળી ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો પ્રદાન કરે છે, તે કેલરીમાં વધુ હોય છે. જો તમે તમારી કેલરીની માત્રાની કાળજી લેતા હો તો તમારી દૈનિક ઉર્જા જરૂરિયાતોને અનુસરીને મગફળી ખાવ અને અન્ય વધારાની કેલેરી લેવાનું ટાળો.
- વ્યક્તિગત જરૂરિયાતો: દરેક વ્યક્તિની આહાર જરૂરિયાતો અને આરોગ્યની સ્થિતિ અનન્ય છે. જો તમને ચોક્કસ સ્વાસ્થ્ય સંબંધી ચિંતાઓ અથવા આહાર સંબંધી પ્રતિબંધો હોય, તો વ્યક્તિગત સલાહ માટે હેલ્થકેર પ્રોફેશનલ અથવા રજિસ્ટર્ડ ડાયેટિશિયનનો સંપર્ક કરવો સલાહભર્યું છે.
