શરીરની યોગ્ય કામગીરી માટે પૂરતું પાણી પીવું જરૂરી છે. જોકે વ્યક્તિએ દિવસમાં કેટલું પાણી પીવું જોઈએ તે અંગે હજુ પણ મૂંઝવણ છે. સામાન્ય રીતે એવું કહેવામાં આવે છે કે વ્યક્તિએ દરરોજ 8 ગ્લાસ અથવા 3 લિટર પાણી પીવું જોઈએ.
પુરુષો અને સ્ત્રીઓનું શરીરવિજ્ઞાન અલગ હોવાથી, શું તેમને જરૂરી પાણીની માત્રામાં કોઈ તફાવત છે? પુરુષો અને સ્ત્રીઓએ દિવસમાં કેટલું પાણી પીવું જોઈએ?
થાણેની જ્યુપિટર હોસ્પિટલના ઇન્ટરનલ મેડિસિનના ડિરેક્ટર ડૉ. અમિત સરાફે જણાવ્યું હતું કે, કોઈ એક જ નિયમ નથી. તમારા શરીરને કેટલું પાણી જોઈએ છે તે તમારા વજન, પ્રવૃત્તિ સ્તર, આબોહવા અને સ્વાસ્થ્ય પર આધાર રાખે છે.
ડૉ. સરાફે કહ્યું ‘તમારે પરસેવો, પેશાબ અને શ્વાસ દ્વારા જે ગુમાવો છો તેને તમારે ફરીથી ભરવું પડશે, પરંતુ તે નુકસાન વ્યક્તિઓમાં બદલાય છે. સરેરાશ, પુરુષોને દરરોજ લગભગ 3 થી 3.7 લિટરની જરૂર પડે છે, જ્યારે સ્ત્રીઓને લગભગ 2.5 થી 2.7 લિટરની જરૂર પડે છે. આ આંકડા સામાન્ય રીતે સાચા છે, પરંતુ તેમને માર્ગદર્શિકા તરીકે જોવું જોઈએ, કઠિન નિયમ તરીકે નહીં.’
તમારે દિવસમાં કેટલા ગ્લાસ પાણી પીવું જોઈએ? તરસ લાગે ત્યારે જ પીવું જોઈએ?
તરસ લાગવી એ મોડી નિશાની છે. જ્યારે તમને તે લાગે છે, ત્યારે તમારું શરીર પહેલેથી જ થોડું ડિહાઇડ્રેટેડ થઈ ગયું હોય છે, ડૉ. સરાફે કહ્યું કે ‘એક જ સમયે મોટી માત્રામાં પાણી પીવા કરતાં દિવસભર પાણી પીવું એ સારો વિચાર છે. જો તમારો પેશાબ આછો પીળો હોય, તો તે યોગ્ય હાઇડ્રેશનનો સારો સંકેત છે. ઘેરો પીળો અથવા લાલ-પીળો પેશાબ એટલે કે તમારે વધુ પ્રવાહી પીવાની જરૂર છે.’
શું આપણે બીજા સ્ત્રોતોમાંથી આપણું દૈનિક હાઇડ્રેશન મેળવી શકીએ?
ચોક્કસ. ફળો, શાકભાજી, સૂપ, દહીં અને નાળિયેર પાણી એ બધા તમારા દૈનિક પ્રવાહીના સેવનના રસ્તાઓ છે. ડૉ. સરાફે કહ્યું કે ‘તમારા હાઇડ્રેશનનો લગભગ 20 થી 30 ટકા ખોરાકમાંથી આવે છે. જોકે, સુગરવાળા પીણાં અને વધુ પડતું કેફીન ડિહાઇડ્રેશન કરી શકે છે, તેથી તેમને મર્યાદિત કરવું બેસ્ટ છે.’
શું વધારે પાણી પીવું નુકસાનકારક હોઈ શકે છે?
ડૉ. સરાફે કહ્યું કે “હા ઓવરહાઇડ્રેશન, અથવા પાણીનો નશો, લોહીમાં સોડિયમનું સ્તર ઘટાડી શકે છે. આ ઉબકા અથવા નબળાઇ તરફ દોરી શકે છે. તે ખૂબ જ દુર્લભ છે, પરંતુ તે ખાસ કરીને રમતવીરો અથવા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ વિના ખૂબ પાણી પીતા લોકોમાં થઈ શકે છે.’
સૌથી સરળ હાઇડ્રેશન નિયમ કયો છે?
તમારા શરીરને જોઈએ તેટલું પાણી પીવો, પણ સક્રિય રહો. ડૉ. સરાફે કહ્યું કે “એક બોટલ નજીક રાખો, દિવસભર પાણી પીવો, અને હવામાન અને તમારી પ્રવૃત્તિના આધારે તમારા સેવનને સમાયોજિત કરો. ટૂંકમાં લિટર ગણવા કરતાં સુસંગતતા વધુ મહત્વપૂર્ણ છે.’
