લુધિયાણાના ગિયાસપુરામાં રવિવારે વહેલી સવારે હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડ હોવાની શંકાસ્પદ ઝેરી ગેસ લીકેજની ઘટનામાં 11 લોકોના મોત થયા હતા અને અન્ય ઘણા લોકોને હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા. નેશનલ ડિઝાસ્ટર રિલીફ ફોર્સ (NDRF) અનુસાર, જે હાલમાં ગેસ લીક કેસની તપાસ કરી રહી છે, હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડ ગેસનું પ્રકાશન એ “સંભવિત કારણ” હતું જેના કારણે આ ઘટના બની હતી, ANI રિપોર્ટ આપ્યો હતો.
એનડીઆરએફના સહાયક કમાન્ડન્ટ ડીએલ જાખરે જણાવ્યું હતું કે, “આ અકસ્માત હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડ ગેસના લીકને કારણે થયો હતો. જો કે, લીક પાછળના ચોક્કસ કારણની તપાસ કરવાની જરૂર છે, ”
હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડ શું છે અને તે કેટલું નુકસાનકારક છે?
હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડ એ એક ઝેરી ગેસ છે જે પ્રકૃતિમાં, સ્વેમ્પ્સમાં અને ઔદ્યોગિક ઉત્પાદન દરમિયાન જોવા મળે છે. ડૉ પ્રમોદ વી સત્ય, કન્સલ્ટન્ટ – ઇન્ટરનલ મેડિસિન, મણિપાલ હોસ્પિટલ, મિલર્સ રોડ, બેંગ્લોર જણાવ્યું હતું કે, “જો કે, એ નોંધવું રસપ્રદ છે કે માનવ શરીર ખૂબ જ ઓછી માત્રામાં હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડની એન્ઝાઈમેટિક અથવા નોન-એન્જાઈમેટિક પદ્ધતિઓનું ઉત્પાદન કરે છે. પરંતુ આ મિકેનિઝમ એકદમ ચુસ્તપણે નિયંત્રિત છે.”
આ પણ વાંચો: Apple Cider Vinegar : એપલ સીડર વિનેગર તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે કેમ હાનિકારક છે?
તેને “માનવ શરીર માટે એકદમ ઝેરી” ગણાવતા, ડૉ. પ્રમોદે કહ્યું કે વાતાવરણમાં હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડના કોઈપણ સંપર્કમાં બળતરા અને ત્વચાની પ્રતિક્રિયા થઈ શકે છે, અને જો વધુ માત્રામાં શ્વાસ લેવામાં આવે તો તે સેલ્યુલર શ્વસનને રોકી શકે છે – જે “જાળવવું મહત્વપૂર્ણ છે. શરીરમાં ઊર્જા પ્રણાલી ચાલુ છે.
હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડ, જે અત્યંત તીખો ગેસ છે તે પણ “અકાળ અસ્થમાના હુમલા” તરફ દોરી શકે છે, ડૉ રવિ શેખર ઝા, ડિરેક્ટર અને હેડ, પલ્મોનોલોજી, ફોર્ટિસ હોસ્પિટલ, ફરીદાબાદ જણાવ્યું હતું. ડૉ ઝાએ indianexpress.com ને જણાવ્યું હતું કે, “લાંબા સમય સુધી અને સતત સંપર્કમાં રહેવાથી ઓન્કોજેનિક સંભવિત પણ થઈ શકે છે, જે કેન્સર તરફ દોરી જાય છે,”
ડૉ. સંદીપ ભટનાગરે જણાવ્યું હતું કે, ડાયરેક્ટર, ઇન્ટરનલ મેડિસિન, પારસ હેલ્થ, ઉદયપુર કહ્યું હતું કે, ”એકવાર તેનો વધુ પડતો શ્વાસ લેવામાં આવે તો, વ્યક્તિ માથાનો દુખાવો, ચક્કર, ઉબકા, પેટમાં અસ્વસ્થતા, બેભાન પણ અનુભવી શકે છે અને જો તે પ્રવાહી ગેસ હોય, તો વ્યક્તિને બરફ લાગવાથી પણ પીડા થઈ શકે છે. તે આંખો અને શ્વસનતંત્રને પણ બળતરા કરી શકે છે, ડૉ. ભટનાગરે ઉલ્લેખ કર્યો હતો ઉમેર્યું કે એક્સપોઝર ટાળવા માટે માસ્ક અને ગોગલ્સનો ઉપયોગ સર્વોચ્ચ છે અને “હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડના લાંબા ગાળાના સંપર્કમાં વધુ ગંભીર આરોગ્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે, જેમ કે નર્વસ સિસ્ટમ અને ફેફસાંને નુકસાન. આજુબાજુના ગેસના સંપર્કમાં રહીને વધુ સાવધ રહેવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે,”
આ પણ વાંચો: ChatGPT And Medical Diagnosis: રોગના નિદાનમાં ChatGPT કેટલું સારું છે? ડૉક્ટર શું કહે છે?
મેનેજમેન્ટ
કોઈ સારવાર નથી તેની નોંધ લેતા, ડૉ. ઝાએ જણાવ્યું હતું કે હાઈડ્રોજન સલ્ફાઈડના સંપર્કમાં તરત જ એક્સપોઝરને અંકુશમાં લઈને અને સહાયક સંભાળ પૂરી પાડીને જ નિયંત્રિત કરી શકાય છે, જેમાં ઓક્સિજન સપ્લિમેન્ટેશન, નેબ્યુલાઈઝ્ડ બ્રોન્કોડિલેટર અને IV પ્રવાહીનો સમાવેશ થાય છે.
હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડના નિર્માણને રોકવા માટે શું કરી શકાય?
ડૉ પ્રમોદે જણાવ્યું હતું કે, ”સમયાંતરે નમૂના લેવા અને સ્વેમ્પ્સને દૂર કરવા ઉપરાંત, જે કેટલીક પદ્ધતિઓ છે, કોઈપણ વિનાશક પ્રકોપને રોકવા માટે હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડના ઔદ્યોગિક નિયમનને મજબૂત કરવાની જરૂર છે.”
ડૉ પ્રમોદે કહ્યું હતું કે “ઔદ્યોગિક પટ્ટાઓ અને સ્વેમ્પ વિસ્તારોની નજીક રહેતા લોકોમાં વ્યાપક જાગૃતિ હોવી જોઈએ, અને સ્થાનિક આરોગ્ય સત્તાવાળાઓ અને નગર મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનોએ આ પ્રદેશોની નિશ્ચિત ગણતરી રાખવાની જરૂર છે,”
Disclaimer : આ આર્ટિકલ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ પરથી અનુવાદીત છે, વધુ માહિતી માટે અહીં ક્લિક કરો,
