તમે વિટામિન ડી (vitamin D) વિશે ઘણું જાણતા હશો. પરંતુ ઘણી ખોટી માહિતી પણ છે. ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજિસ્ટ ડૉ. સૌરભ સેઠીએ વિટામિન ડી સંબંધિત કેટલીક બાબતો સમજાવી છે. તેમણે YouTube શોર્ટ્સ પર એક પોસ્ટમાં કહ્યું કે ‘વિટામિન ડી વિશે તમને 5 બાબતો ખબર ન હતી. હું ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજિસ્ટ છું. છેલ્લો મુદ્દો સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે.’
શરીર માટે વિટામિન ડીનું મહત્વ
- વિટામિન ડી માત્ર એક વિટામિન જ નહીં. તે શરીરમાં એક હોર્મોનની જેમ કાર્ય કરે છે, જે 200 થી વધુ જનીનોને નિયંત્રિત કરે છે.
- વિટામિન ડી માટે ખોરાકના સ્ત્રોત દુર્લભ છે. ત્વચા 15 મિનિટ સૂર્યપ્રકાશના સંપર્કમાં રહીને વિટામિન ડી ઉત્પન્ન કરી શકે છે. આ ઉપરાંત તમારે સાલ્મન, ટુના, ઈંડા અથવા મશરૂમ ખાવાની જરૂર છે.
- વિટામિન ડીની ઉણપ સામાન્ય રીતે ધ્યાન બહાર રહેતી નથી. તમને કોઈ સ્પષ્ટ લક્ષણો વિના વર્ષો સુધી વિટામિન ડીની ઉણપ રહી શકે છે. તે થાક, ખરાબ મૂડ અથવા વારંવાર ચેપ તરીકે પ્રગટ થાય છે.
- વધુ પડતું વિટામિન ડી પ્રતિકૂળ હોઈ શકે છે. પૂરક પદાર્થોના વધુ પડતા સેવનથી કિડનીની સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. મોટાભાગના પુખ્ત વયના લોકો દરરોજ 600 થી 800 IU મેળવી શકે છે. જોકે, પહેલા હંમેશા તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો.
- આનો બેસ્ટ સ્ત્રોત કુદરતી છે. બપોરના સૂર્યના સંપર્કમાં માત્ર 10-30 મિનિટ રહેવાથી 1000-2000 IU ઉત્પન્ન થઈ શકે છે.
શું ઉપરોક્ત બધું સાચું છે?
થાણેની જ્યુપિટર હોસ્પિટલના ડૉ. અમિત સરાફે સંમતિ આપી કે વિટામિન ડી એક શાંત પોષણની ખામીઓમાંની એક બની ગઈ છે. ડૉ. સરાફે કહ્યું કે “મોટાભાગના લોકો એ નથી જાણતા કે તે માત્ર એક વિટામિન નથી, તે એક હોર્મોનની જેમ કાર્ય કરે છે જે તમારા શરીરમાં 200 થી વધુ જનીનોને નિયંત્રિત કરે છે. તમારા હાડકાં અને સ્નાયુઓથી લઈને તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિ અને મૂડ સુધી, વિટામિન ડી તમારા શરીરને સંતુલિત રાખવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.’
શું ખોરાક દ્વારા પૂરતું વિટામિન ડી મળી શકે છે?
ડૉ. સરાફે કહ્યું કે આહારના સ્ત્રોતો મર્યાદિત છે. ડૉ. સરાફે કહ્યું કે “15 મિનિટ સૂર્યપ્રકાશ જેટલું જ વિટામિન ડી મેળવવા માટે, તમારે સાલ્મન, ટુના, ઈંડાની પીળી અને મશરૂમ જેવી ચરબીયુક્ત માછલીઓ ખાવાની જરૂર પડશે. જ્યારે પોષક તત્વોથી ભરપૂર ખોરાક મદદ કરી શકે છે, ત્યારે સ્વસ્થ વિટામિન ડીના સ્તરને જાળવવાનો સૌથી અસરકારક અને કુદરતી રસ્તો સૂર્યપ્રકાશ છે.’
શું વધુ પડતું વિટામિન ડી સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે?
મોટાભાગના પુખ્ત વયના લોકો માટે દરરોજ 600-800 IU સલામત માનવામાં આવે છે. જો કે હંમેશા તમારા લોહીના સ્તરની તપાસ કર્યા પછી ચોક્કસ માત્રા લો.
લોકોએ શું ધ્યાન આપવું જોઈએ?
અઠવાડિયામાં બપોરે 10-30 મિનિટ સૂર્યપ્રકાશ મેળવો.તમારા આહારમાં વિટામિન ડી અને કેલ્શિયમના સ્ત્રોતોથી ભરપૂર ખોરાકનો સમાવેશ કરો.જાતે દવા લેવાનું ટાળો. ગોળીઓ કે ઇન્જેક્શન શરૂ કરતા પહેલા પરીક્ષણ કરાવો.
