Protein Deficiancy Symptoms : આપણા શરીરને યોગ્ય રીતે વિકાસ કરવા અને અંગોને સરળતાથી કામગીરી કરવા માટે વિવિધ પોષક તત્વોની જરૂર હોય છે. પ્રોટીન એ એક મૂળભૂત પોષક તત્વ છે જે સ્નાયુઓ, ત્વચા, વાળ, ઉત્સેચકો અને હોર્મોન્સની રચના અને સમારકામ માટે જરૂરી છે. શરીરની બધી પ્રક્રિયાઓની સરળ કામગીરી માટે પૂરતું પ્રોટીન ખૂબ જ જરૂરી છે. પ્રોટીનની ઉણપ ચયાપચયને ધીમું કરે છે અને શરીરની કામગીરીને અસર કરે છે.
હેલ્થલાઇન અનુસાર, પ્રોટીનની જરૂરિયાતો ઉંમર, કામગીરી અને આરોગ્યની સ્થિતિ અનુસાર બદલાય છે. સામાન્ય પુખ્ત વયના લોકોને દરરોજ 1 કિલો વજન દીઠ 0.8 થી 1 ગ્રામ પ્રોટીનની જરૂર હોય છે, જ્યારે એથ્લેટ્સ અને વિશેષ સ્વાસ્થ્ય જરૂરિયાતવાળા લોકોને આના કરતા વધુ પ્રોટીનની જરૂર હોય છે. પ્રોટીનના સારા સ્ત્રોતોમાં મીટી, માછલી, ઇંડા, ડેરી પેદાશો, દાળ, કઠોળ, ટોફુ, સોયાબીન, બદામ અને સીડ્સનો સમાવેશ થાય છે. પ્રોટીનને દિવસમાં ઘણા ભોજનમાં વહેંચવું વધુ સારું છે.
શરૂઆતમાં, પ્રોટીનની ઉણપના હળવા લક્ષણો દેખાય છે, તેથી ઘણી વાર તે શોધી શકાતું નથી. જો શરીરને પૂરતું પ્રોટીન ન મળે તો અંગો અને સ્નાયુઓમાં ફેરફાર, નબળાઈ, થાક અને અન્ય ચિહ્નો દેખાવા લાગે છે. ચાલો જાણીએ કે જ્યારે પ્રોટીનની કમી હોય ત્યારે શરીરમાં કયા ફેરફારો જોવા મળે છે.
નબળાઈ અને થાક
પ્રોટીનની ઉણપની પ્રથમ નિશાની એ છે કે શરીરમાં નબળાઈ અને સતત થાક. સ્નાયુઓનું નિર્માણ અને સમારકામ પ્રોટીન પર આધારિત છે. જ્યારે શરીરમાં પૂરતું પ્રોટીન ન હોય ત્યારે સ્નાયુઓ તૂટી જાય છે અને આખા શરીરની તાકાત ઘટી જાય છે. ઊર્જાના અભાવથી વ્યક્તિ ઝડપથી થાકી જાય છે, ખાસ કરીને જ્યારે શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ અથવા રોજિંદા કાર્યો કરે છે. તેથી, જો તમે સતત થાક અને નબળા અનુભવો છો, તો પૂરતા પ્રમાણમાં પ્રોટીનનું સેવન કરવું મહત્વપૂર્ણ છે.
વાળ ખરવા અને નખ નબળાં પડવા
વાળ અને નખની વૃદ્ધિ અને મજબૂતી પ્રોટીન પર આધારિત છે. પ્રોટીનનો અભાવ પાતળા, નબળા અને વધુ વાળ ખરવા તરફ દોરી જાય છે, જ્યારે નખ તૂટવા અને નબળા પડવા લાગે છે. શરીર તેના પ્રોટીનનો ઉપયોગ મહત્વપૂર્ણ અવયવો અને પેશીઓને સુધારવા માટે કરે છે, વાળ અને નખ માટે પૂરતા પ્રમાણમાં પ્રોટીન બાકી રહેતું નથી. જો તમારા વાળ અને નખ નબળા દેખાય છે, તો તે પ્રોટીનની ઉણપની નિશાની હોઈ શકે છે.
વારંવાર માંદગી અને ઘા – ઈજામાં ધીમે રૂઝ આવવી
રોગપ્રતિકારક શક્તિનું યોગ્ય કાર્ય પ્રોટીન પર આધારિત છે. એન્ટિબોડીઝ અને રોગપ્રતિકારક કોષોની રચના માટે પ્રોટીન જરૂરી છે. પ્રોટીનનો અભાવ શરીરને ચેપ પ્રત્યે વધુ સંવેદનશીલ બનાવે છે અને ઘા અથવા ઇજાઓને મટાડવામાં વધુ સમય લે છે. વારંવાર બીમારીઓ અને ઘા કે ઇજામાં રૂઝ ધીમે આવવી, તે એ વાતનો સંકેતો છે કે શરીરમાં પૂરતું પ્રોટીન નથી. પૂરતા પ્રમાણમાં પ્રોટીનનું સેવન કરવાથી શરીર સ્વસ્થ રહે છે અને રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવે છે.
સોજો
શરીરમાં પ્રોટીનનો અભાવ પગ, હાથ અને પગમાં સોજો (એડીમા) તરફ દોરી શકે છે. પ્રોટીન, ખાસ કરીને આલ્બ્યુમિન, રક્ત વાહિનીઓમાં પ્રવાહીનું સંતુલન જાળવવામાં મદદ કરે છે. જ્યારે શરીરમાં પ્રોટીન ઓછું હોય છે, ત્યારે પેશીઓમાં પ્રવાહી એકઠું થાય છે અને બળતરા પેદા કરે છે. જો સતત સોજો રહે છે અને પ્રોટીનની ઉણપના અન્ય લક્ષણો પણ હાજર છે, તો તમારે તરત જ ડોક્ટરને મળવું જોઈએ અને પ્રોટીનનું પરીક્ષણ કરાવવું જોઈએ.
ભૂખ અને ખાવાની ઇચ્છામાં વધારો
પ્રોટીન બ્લડ શુગર કન્ટ્રોલ કરવામાં મદદ કરે છે અને લાંબા સમય સુધી ભૂખને શાંત કરે છે. જો તમને પૂરતું પ્રોટીન ન મળતું હોય, તો બ્લડ શુગર સ્થિર રહેતું નથી, જે તાત્કાલિક ભૂખ તરફ દોરી જાય છે અને ઉચ્ચ કાર્બનું સેવન કરવાની ઇચ્છા વધારે છે. વારંવાર ભૂખ અને ખોરાકની તૃષ્ણા એ પ્રોટીનની ઉણપની નિશાની હોઈ શકે છે. તેથી, ઉર્જા અને ભૂખને નિયંત્રિત કરવા માટે પ્રોટીન આહારનું સેવન કરવું મહત્વપૂર્ણ છે.
સ્નાયુઓ ભંગાણ અને સાંધાનો દુખાવો
સ્નાયુઓનો મુખ્ય ભાગ પ્રોટીનનો બનેલો હોય છે. જ્યારે પ્રોટીનની માત્રા ઓછી હોય છે, ત્યારે શરીર તેના સ્નાયુઓનો ઉપયોગ આવશ્યક કાર્યો માટે કરે છે. આ સ્નાયુઓ ભંગાણ અને સાંધાનો દુખાવો તરફ દોરી શકે છે, કારણ કે સાંધાને ટેકો આપતા સ્નાયુઓ નબળા પડે છે. મજબૂત સ્નાયુઓને જાળવવા અને સાંધાને સુરક્ષિત રાખવા માટે પૂરતા પ્રમાણમાં પ્રોટીનનું સેવન કરવું જરૂરી છે, ખાસ કરીને વૃદ્ધત્વ અથવા શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ દરમિયાન.
મૂડમાં ફેરફાર અને માનસિક તણાવ
મગજના ન્યુરોટ્રાન્સમીટર, જેમ કે સેરોટોનિન અને ડોપામાઇન, પ્રોટીનમાંથી બને છે. પ્રોટીનની ઉણપ તેમની રચનાને અસર કરે છે, જે મૂડ સ્વિંગ્સ, ડિપ્રેશન અને એકાગ્રતામાં સમસ્યાઓ તરફ દોરી શકે છે. માનસિક તણાવ અને ભાવનાત્મક ફેરફાર એ પ્રારંભિક ચેતવણીના સંકેતો છે કે શરીરને પૂરતા પ્રમાણમાં પ્રોટીનની જરૂર છે. પ્રોટીનથી ભરપૂર આહાર લેવાથી માનસિક સ્થિતિ અને ધ્યાન સુધરે છે.
બાળકના શરીરની ધીમી વૃદ્ધિ અને વિકાસ
બાળકોના શરીરમાં પૂરતી વૃદ્ધિ અને સ્નાયુઓના વિકાસ માટે પ્રોટીન જરૂરી છે. પ્રોટીનની ઉણપ બાળકોના શારીરિક વિકાસને ધીમી કરી શકે છે અને સ્નાયુઓને નબળા પાડી શકે છે. જો ચાર્ટમાં બાળકનો વિકાસ ઓછો અથવા અસામાન્ય હોય, તો પ્રોટીનથી ભરપૂર સંતુલિત આહાર આપવો મહત્વપૂર્ણ છે. પૂરતા પ્રમાણમાં પ્રોટીન મેળવવાથી બાળકનું શરીર સ્વસ્થ રીતે વિકસે છે અને તેમની શારીરિક અને માનસિક ક્ષમતા યોગ્ય રહે છે.
