આપણે હંમેશા સલાહ અને અભિપ્રાયથી ઘેરાયેલા હોઈએ છીએ, જેમાં સારા સ્વાસ્થ્ય માટે શું ખાવું અને શું ટાળવું વગેરે જેવા ખોરાકનો સમાવેશ થાય છે . પરંતુ, આમાંની કેટલીક ધારણાઓ લોકપ્રિય હોઈ શકે છે, શું ખરેખર અમુક ખોરાક અમુક ચોક્કસ સમયે લેવો નુકસાનકારક સાબિત થઇ શકે છે.
તાજેતરમાં,અહીં જોયેલી એક ટ્વિટર જેમાં કેટલાક ખોરાકની યાદી આપવામાં આવી છે અને તે સમયની સાથે તેઓનું આદર્શ રીતે સેવન કરવું જોઈએ. ‘સ્વાસ્થ્ય નિપુણતા’ દ્વારા ટ્વીટમાં લખ્યું હતું કે “ખોરાક ખાવાનો શ્રેષ્ઠ અને સૌથી ખરાબ સમય કયો હોઈ શકે.” જરા જોઈ લો.
આપેલી માહિતી અનુસાર, દૂધ રાત્રે પીવું જોઈએ, અને સવારે તેને ટાળવું શ્રેષ્ઠ છે. એ જ રીતે, ફળો દિવસની શરૂઆતમાં ખાવા જોઈએ, રાત્રે નહીં. સુગર સવારે ખાઈ શકાય છે પરંતુ રાત્રે સલાહ આપવામાં આવતી નથી. દિવસના સમયે દહીંનું સેવન શ્રેષ્ઠ રીતે કરવામાં આવે છે. રાત્રે નહીં,પણ દિવસમાં ચોખા અને કઠોળ ખાવા જોઈએ, કઠોળ રાત્રે ખાવા જોઈએ પણ સવારે નહીં.
પરંતુ શું આ દાવાઓમાં કોઈ સત્યતા છે? અમે વધુ જાણવા માટે નિષ્ણાતોનો સંપર્ક કર્યો.
ચાલો મૂળભૂત પ્રશ્નથી શરૂઆત કરીએ: તમારા દિવસની શરૂઆત કરવાની આદર્શ રીત કઈ છે?
સામાન્ય રીતે 7-8 કલાકની વંચિતતા પછી તમારા શરીરને હાઇડ્રેટ કરવા માટે તમારા દિવસની શરૂઆત પાણીથી કરવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે. સુવિધા જૈન, જીવનશૈલી, વ્યાયામ અને પોષણ કોચ અને સ્થાપક – સુવિધા દ્વારા LEAN જણાવ્યું હતું કે, “પ્રથમ ભોજનમાં પ્રોટીન, કાર્બોહાઈડ્રેટ અને ચરબીનું મિશ્રણ હોવું જોઈએ. પ્રોટીન સ્નાયુ પ્રોટીન સંશ્લેષણ, હોર્મોન ઉત્પાદન અને શારીરિક કાર્યોમાં મદદ કરે છે. કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ ઊર્જા પ્રદાન કરે છે, જ્યારે ચરબી ચયાપચય અને કોષની વૃદ્ધિને ટેકો આપે છે.”
જૈનના મતે, “સફળ પોષણ યોજનામાં પોષક તત્ત્વોનો સમય એ ચોથી પ્રાથમિકતા છે”, વર્તન અને જીવનશૈલી, ઉર્જા સંતુલન અને મેક્રોન્યુટ્રિઅન્ટ અને સૂક્ષ્મ પોષકતત્ત્વોની જરૂરિયાતો પૂરી કરવી હતી . જૈને ઉમેર્યું હતું કે, “એવું કહીને, શરીર પર તેની અસરને કારણે દિવસના ચોક્કસ સમયે ચોક્કસ ખોરાક લેવો જોઈએ.”
સુગર: તમારા દિવસની શરૂઆત ટેબલ સુગર જેવા સાદા કાર્બોહાઇડ્રેટ્સથી કરવાનું ટાળો કારણ કે તે લોહીમાં શર્કરાના સ્તરમાં ઝડપથી વધારો કરે છે, જેનાથી ઊર્જા ક્રેશ થાય છે અને ગ્લુકોઝ-ઇન્સ્યુલિન ચક્ર વિક્ષેપિત થાય છે. તેના બદલે, સમગ્ર દિવસ દરમિયાન ગ્લુકોઝનું સ્તર જાળવવા માટે જટિલ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ પસંદ કરો , જૈને જણાવ્યું હતું. રજિસ્ટર્ડ ડાયેટિશિયન ગરિમા ગોયલના જણાવ્યા અનુસાર, ખાંડ, જ્યારે રાત્રે ખાવામાં આવે છે, ત્યારે તે ઊંઘમાં ગડબડ કરે છે અને તમને નિંદ્રાહીન બનાવે છે, વધુ ખાંડની તૃષ્ણા કરે છે. ગોયલે ઉમેર્યું હતું કે, “તે સંશોધન-સમર્થિત છે કે રાત્રે ખાંડના સેવનથી સારી ઊંઘમાં વિલંબ થાય છે અને વ્યક્તિ વધુ બેચેની અનુભવે છે. તેમજ રાત્રે સુગર ખાવાથી બ્લડ શુગર લેવલ વધે છે. તેને સંચાલિત કરવા માટે, સ્વાદુપિંડ ઇન્સ્યુલિન નામનું હોર્મોન છોડે છે, જે કોષો દ્વારા ગ્લુકોઝના શોષણમાં મદદ કરે છે અને તેમને ચાલવા માટે બળતણ આપે છે. તેથી રાત્રે ખાંડ ખાવાથી તમને વધારે ઉત્તેજિત થાય છે,”
ફળો: ફળોમાં સાદા કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ પણ હોય છે પરંતુ તે સૂક્ષ્મ પોષકતત્વોથી ભરપૂર હોય છે, તેથી પ્રથમ ભોજન તરીકે અથવા રાત્રે ખાવાને બદલે મધ્ય-સવારે અથવા વહેલી સાંજે તેનું સેવન કરવું વધુ સારું છે.
દહીં: દહીં એ ડેરી પ્રોડક્ટ છે અને શાકાહારી પ્રોટીનનો સારો સ્ત્રોત છે. તેમાં ઠંડકના ગુણો છે, જે તેને ઉનાળા દરમિયાન આહારમાં એક ઉત્તમ ઉમેરો બનાવે છે. જૈને indianexpress.com ને જણાવ્યું હતું કે, “જ્યારે આયુર્વેદમાં એવી માન્યતા છે કે રાત્રે દહીં ખાવાથી લાળની રચના થઈ શકે છે, આ દાવાને સમર્થન આપતા કોઈ નિર્ણાયક વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. તેમણે સૂચવ્યું હતું કે, ” જો કે, ગોયલે કહ્યું કે જે લોકો પાચન સંબંધી સમસ્યાઓનો સામનો કરે છે તેમને રાત્રે દહીં પચાવવામાં મુશ્કેલી પડી શકે છે. “તેથી પેટનું ફૂલવું અને એસિડિટીથી દૂર રહેવા તેમજ અપચો અને અસ્વસ્થતા ટાળવા માટે રાત્રે ખાલી પેટે દહીં ખાવાનું ટાળો,” બપોરના ભોજનનો સમય એ તેનો આદર્શ સમય છે.
દૂધ: દૂધમાં બે પ્રકારના પ્રોટીન હોય છે: કેસીન (80 ટકા) અને છાશ (20 ટકા). “કેસીન એ ધીમા-પચતું પ્રોટીન છે, જે તેને ઊંઘ જેવી ઉપવાસની પરિસ્થિતિઓ માટે ફાયદાકારક બનાવે છે. રાત્રે દૂધનું સેવન કરવાથી એમિનો એસિડનું સતત પ્રકાશન થાય છે, જ્યારે શરીર આરામમાં હોય ત્યારે સ્નાયુ પ્રોટીન સંશ્લેષણને ટેકો આપે છે,” જૈને જણાવ્યું હતું. જેઓ વજન ઘટાડવા અને સ્નાયુઓ વધારવા માંગતા હોય તેમના માટે વર્કઆઉટ સત્રો પછી દૂધ પીવાથી શરીરની રચના સુધારવામાં મદદ મળી શકે છે, નિષ્ણાતે ઉમેર્યું હતું.
ચોખા: ચોખામાં ઉચ્ચ ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ હોય છે, જેના કારણે ગ્લુકોઝમાં ઝડપી રૂપાંતર થાય છે અને ત્યારબાદ ભૂખ લાગે છે. દિવસના સમયે ભાત ખાવા પાછળનો તાર્કિક સમજૂતી એ છે કે તે કાર્બોહાઇડ્રેટ્સનો સમૃદ્ધ સ્ત્રોત છે અને જ્યારે શરીરને રોજિંદા કામકાજ કરવા માટે ઊર્જાની જરૂર હોય ત્યારે તેનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. ગોયલે જણાવ્યું હતું કે, “દિવસ દરમિયાન, આપણા શરીરનું ચયાપચય ઝડપી હોય છે અને ભાત જેવા ભારે ખોરાકને પચાવવામાં સરળતા રહે છે, જેમાં કેલરીની માત્રા પણ વધુ હોય છે. તેથી જેમણે વજન ઘટાડવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે તે રાત્રે ખાવાનું ટાળવું જોઈએ કારણ કે રાત્રે પ્રવૃત્તિના અભાવને કારણે શરીર ચરબીનો સંગ્રહ કરે છે. તેમજ વજન ઘટાડવા માટે, મોટાભાગના કાર્બોહાઇડ્રેટનો વપરાશ દિવસના પહેલા ભાગમાં થવો જોઈએ.”
જો કે, જો તમારે રાત્રે ભાતનું સેવન કરવું હોય તો, જૈને જણાવ્યું હતું કે, “ભોજનમાં પ્રોટીન, ચરબી અને લીલા શાકભાજીનો સમાવેશ કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. આ લોહીમાં શર્કરાના સ્તર પર તેની અસર ઘટાડે છે અને તમને લાંબા સમય સુધી પૂર્ણતાનો અનુભવ કરવામાં મદદ કરે છે.”.
કઠોળ અને કઠોળ: કાર્બોહાઇડ્રેટ્સના આ સ્ત્રોતોમાં ફાઇબરનું પ્રમાણ વધુ હોય છે અને તૃપ્તિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે રાત્રે આહારમાં ઉમેરી શકાય છે, જૈને જણાવ્યું હતું. પરંતુ ગોયલના જણાવ્યા મુજબ, તેઓ “પ્રોટીન અને જટિલ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સનો સમૃદ્ધ સ્ત્રોત” હોવાથી, તેઓ દિવસના કોઈપણ સમયે ખાઈ શકાય છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, “કેટલીક વ્યક્તિઓને ગેસની સમસ્યા અને અપચોનો સામનો કરવો પડી શકે છે, તેઓને રાત્રે કઠોળ અને કઠોળને પચાવવામાં મુશ્કેલી પડી શકે છે, અન્યથા, તેનો ઉપયોગ કરતી વખતે સમયનો કોઈ ફરક પડતો નથી.”
શું ધ્યાનમાં રાખવું?
એ નોંધવું અગત્યનું છે કે જ્યારે પોષક તત્ત્વોનો સમય આરોગ્ય અને કામગીરીને શ્રેષ્ઠ બનાવવામાં ભૂમિકા ભજવી શકે છે, ત્યારે યોગ્ય રીતે સંતુલિત આહારને અનુસરવાની તુલનામાં તેની અસર પ્રમાણમાં ઓછી છે. જૈને જણાવ્યું હતું કે, “દિવસ દરમિયાન સારી રીતે ગોળાકાર અને પોષક તત્વોથી સમૃદ્ધ ખોરાકને પ્રાધાન્ય આપવું એ સારું સ્વાસ્થ્ય જાળવવાની ચાવી છે.”
ડિક્લેઈમર : આ આર્ટિકલ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ પરથી અનુવાદીત છે, વધુ માહિતી માટે અહીં ક્લિક કરો,
