World Stroke Day 2025 | આગલી વખતે જ્યારે તમે પ્રોસેસ્ડ ફૂડનો પેકેટ લો છો, ત્યારે જો તમે થોભો અને ફરીથી વિચાર કરો તો તે ફાયદાકારક બની શકે છે. ચિપ્સની તે થેલી અથવા તૈયાર ભોજનનો બાઉલ શાંતિથી અને ધીમે ધીમે તમારા સ્ટ્રોકનું જોખમ વધારી શકે છે. સ્ટ્રોક એ વૈશ્વિક સ્તરે મૃત્યુના મુખ્ય કારણોમાંનું એક છે, અને ચિંતાજનક રીતે, આધુનિક જીવનશૈલીને કારણે વધુ યુવાનોને સ્ટ્રોક થઈ રહ્યા છે.
બિનઆરોગ્યપ્રદ આહાર, તણાવ, ધૂમ્રપાન, નિયમિત દારૂનું સેવન અને બેઠાડુ જીવન હાઈ બ્લડ પ્રેશર, સ્થૂળતા અને ડાયાબિટીસ તરફ દોરી શકે છે, જે સ્ટ્રોક માટે મુખ્ય જોખમી પરિબળો છે. વર્લ્ડ સ્ટ્રોક ડે 2025 ના પ્રસંગે પોષણ અને ફિટનેસ નિષ્ણાત કહે છે કે તમારા આહારમાં ફેરફાર કરવો એ સ્ટ્રોકને રોકવાનું પ્રથમ પગલું છે.
સ્ટ્રોક શું છે? (What is a stroke?)
મગજમાં લોહીનો પ્રવાહ બંધ થઈ જાય ત્યારે સ્ટ્રોક થાય છે. આ અવરોધ (જેને ઇસ્કેમિક સ્ટ્રોક કહેવાય છે) અથવા રક્તસ્રાવ (જેને હેમરેજિક સ્ટ્રોક કહેવાય છે) ને કારણે થઈ શકે છે. જ્યારે રક્ત પ્રવાહ વિક્ષેપિત થાય છે, ત્યારે મગજના કોષોને જરૂરી ઓક્સિજન અને પોષક તત્વો મળી શકતા નથી. આનાથી કોષો મૃત્યુ પામે છે અને ગંભીર, કાયમી નુકસાન થઈ શકે છે. સ્ટ્રોક વધુ સામાન્ય બની રહ્યો છે, અને આપણે તેને રોકવા માટે પગલાં લેવાની જરૂર છે. આ કરવાનો એક અસરકારક રસ્તો એ છે કે આપણા દૈનિક આહાર દ્વારા.
સ્ટ્રોકનું જોખમ ઘટાડવા માટે ખોરાક
ફિટનેસ નિષ્ણાત અને પોષણ નિષ્ણાત અમન પુરીના મતે, અહીં કેટલીક ખાવાની આદતો છે જે સ્ટ્રોકનું જોખમ ઘટાડી શકે છે:
કુદરતી રીતે બ્લડ પ્રેશર ઘટાડતો ખોરાક
બ્લડ પ્રેશરને કુદરતી રીતે ઓછું કરવા માટે, લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી, સાઇટ્રસ ફળો, બેરી, બદામ અને બીજ જેવા ખોરાક ખાઓ. બીટ, ગાજર જેવા શાકભાજી પણ સારા વિકલ્પો છે. તરબૂચ જેવા ફળો સ્વાદિષ્ટ અને હાઈ બ્લડ પ્રેશર ઘટાડવામાં અસરકારક છે. ફિટનેસ નિષ્ણાત હેલ્થ શોટ્સને કહે છે, “આ ખોરાક નાઈટ્રિક ઓક્સાઇડનું સ્તર વધારી શકે છે, રક્ત વાહિનીઓને આરામ આપી શકે છે અને રક્ત પ્રવાહમાં સુધારો કરી શકે છે.”
તેમાં એન્ટીઑકિસડન્ટ, ફ્લેવોનોઇડ્સ અને પોટેશિયમ પણ વધુ હોય છે. અમેરિકન હાર્ટ એસોસિએશન મુજબ, આ પોષક તત્વો ઓક્સિડેટીવ તણાવ ઘટાડવામાં અને ઉચ્ચ સોડિયમ સેવન સાથે સંકળાયેલા જોખમોને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે, જે સ્ટ્રોકને રોકવામાં મદદ કરી શકે છે. તમે તાજગીભર્યા સ્મૂધી, સલાડ અથવા સૂપ બનાવીને આ રંગબેરંગી ખોરાકને તમારા ભોજનમાં ઉમેરી શકો છો.
પ્રોસેસ્ડ ફૂડ્સ ટાળો
આપણે ઘણીવાર પ્રોસેસ્ડ ફૂડના જોખમોને અવગણીએ છીએ. તૈયાર ભોજન જેવી વસ્તુઓમાં સામાન્ય રીતે સોડિયમનું પ્રમાણ વધુ હોય છે, જે બ્લડ પ્રેશર વધારી શકે છે. પુરી કહે છે, “જ્યારે સોડિયમ ખોરાકને સાચવવામાં મદદ કરે છે, ત્યારે તેનો વધુ પડતો ઉપયોગ તમારા હૃદયના સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.”પેકેજ્ડ ખોરાકને બદલે તાજા, મોસમી ફળો અને શાકભાજી પસંદ કરવાથી તમારા સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો થઈ શકે છે. હાર્ટ ફાઉન્ડેશન અનુસાર, આખા ખોરાક ખાવાથી તમારા સોડિયમનું સેવન ઓછું થઈ શકે છે અને તમને સૌથી વધુ પોષક તત્વો મેળવવામાં મદદ મળી શકે છે.
મીઠું
મીઠું એક સામાન્ય રસોઈ ઘટક છે, પરંતુ વધુ પડતું મીઠું ખાવાથી તમારા સોડિયમનું પ્રમાણ વધી શકે છે, જે જોખમી છે. આને નિયંત્રિત કરવાનો એક સારો રસ્તો એ છે કે ઘરે ભોજન રાંધો. આનાથી તમે કેટલા મીઠાનો ઉપયોગ કરો છો તેના પર નિયંત્રણ મેળવી શકો છો. પોષણશાસ્ત્રી પુરી કહે છે, “ટેબલ સોલ્ટનો ઉપયોગ કરવાને બદલે, તમારી રસોઈને સુધારવા માટે મસાલા અને જડીબુટ્ટીઓ અજમાવો.” મરી, તજ, સુંગધી પાનવાળી ફુદીનો અને તુલસી જેવા ઘટકો વધુ પડતા સોડિયમના સ્વાસ્થ્ય જોખમો વિના સ્વાદ ઉમેરી શકે છે. યુએસ સેન્ટર્સ ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ એન્ડ પ્રિવેન્શન અનુસાર, આ સરળ ફેરફાર તમારા હૃદયના સ્વાસ્થ્યને સુરક્ષિત રાખવામાં મદદ કરી શકે છે.
ફાઇબરનું સેવન
તમારા આહારમાં ફાઇબર કેટલું મહત્વનું છે તેને ઓછું ન આંકશો ! જર્નલ ઓફ ન્યુટ્રિએન્ટ્સ અનુસાર, તાજેતરના વર્ષોમાં, ઘણા લોકોએ સફેદ બ્રેડ અને ખાંડવાળા પીણાં જેવા શુદ્ધ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સનું સેવન વધાર્યું છે. આ ખોરાક સ્ટ્રોકનું જોખમ વધારી શકે છે કારણ કે તે કોલેસ્ટ્રોલના સ્તરને નકારાત્મક રીતે અસર કરે છે. નિષ્ણાત કહે છે, “આખા અનાજ ખાવાથી તમારા ફાઇબરનું સેવન વધારવાનો એક શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે.” ઓટ્સ, બ્રાઉન રાઇસ, ક્વિનોઆ અને કઠોળ જેવા ખોરાક મહત્વપૂર્ણ પોષક તત્વો પૂરા પાડે છે. તેઓ કોલેસ્ટ્રોલ ઘટાડવામાં પણ મદદ કરે છે, જે તમારી ધમનીઓમાં પ્લેકના નિર્માણને રોકવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
ધૂમ્રપાન અને દારૂની અસર
ધૂમ્રપાન અને વધુ પડતું દારૂ પીવાથી તમારા સ્વાસ્થ્યને ગંભીર નુકસાન થઈ શકે છે. સેન્ટર્સ ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ એન્ડ પ્રિવેન્શન અનુસાર, નિકોટિન તમારી ધમનીઓને સાંકડી કરે છે અને તમારા હૃદયના ધબકારાને ઝડપી બનાવે છે, જે લોહીના ગંઠાવાનું જોખમ વધારી શકે છે. નિષ્ણાત શેર કરે છે કે, “દારૂ તમારા બ્લડ પ્રેશરમાં પણ વધારો કરી શકે છે.” ધૂમ્રપાન છોડવાથી અને દારૂનું સેવન ઓછું કરવાથી સ્ટ્રોક થવાની શક્યતા ઓછી થઈ શકે છે. આ ફેરફારો ફક્ત સ્ટ્રોકને રોકવામાં મદદ કરતા નથી પરંતુ તમારા એકંદર હૃદયના સ્વાસ્થ્યને પણ સુધારે છે.
