Air Pollution : દિલ્હી અને મુંબઈમાં હવાની ગુણવત્તાનું સ્તર દિવસેને દિવસે ખરાબ થઈ રહ્યું છે. રાષ્ટ્રીય રાજધાનીમાં એકંદરે AQI ગઈ કાલે ‘ખૂબ જ નબળી’ શ્રેણીમાં આવી ગયો હતો. હાલમાં, રાષ્ટ્રીય રાજધાનીમાં હવાની ગુણવત્તા 313 ની AQI સાથે ‘ખૂબ જ નબળી’ કેટેગરીમાં રહે છે, સવારે 6:30 વાગ્યે SAFAR ડેટા અનુસાર. મુંબઈમાં વર્તમાન હવાની ગુણવત્તા 127 AQI સાથે ‘મધ્યમ’ શ્રેણીમાં નોંધવામાં આવી છે. દિલ્હીમાં GRAP-II લાગુ કરવામાં આવી છે ત્યારે બગડતા વાયુ પ્રદૂષણને રોકવા માટે BMCએ માર્ગદર્શિકા પણ જારી કરી છે, જ્યારે દિલ્હીના પર્યાવરણ મંત્રી ગોપાલ રાય પણ આજે અધિકારીઓની અધ્યક્ષતા કરશે.
પ્રતિકૂળ હવામાન પરિસ્થિતિઓને કારણે રવિવારે દિલ્હીમાં હવાની ગુણવત્તા ‘ખૂબ નબળી’ તરીકે નોંધવામાં આવી હતી. આ વર્ષે 17 મે પછી પ્રથમ વખત રાજધાનીમાં હવાની ગુણવત્તાનું સ્તર ‘ખૂબ જ ખરાબ’ તરીકે નોંધવામાં આવ્યું છે. મોનિટરિંગ એજન્સીઓએ આ જાણકારી આપી.
રાજધાનીમાં છેલ્લા 24 કલાકનો સરેરાશ હવા ગુણવત્તા સૂચકાંક (AQI) રવિવારે 313 પર પહોંચ્યો હતો, જે શનિવારે 248 હતો. 17 મેના રોજ દિલ્હીમાં હવાની ગુણવત્તા ‘ખૂબ નબળી’ તરીકે નોંધવામાં આવી હતી. 17 મેના રોજ AQI 336 હતો.
રવિવારે દિલ્હીના લગભગ તમામ વિસ્તારોમાં હવાની ગુણવત્તા ‘ખૂબ નબળી’ શ્રેણીમાં રહી હતી. સેન્ટ્રલ પોલ્યુશન કંટ્રોલ બોર્ડ (CPCB) મુજબ, AQI ફરીદાબાદમાં 322, ગાઝિયાબાદમાં 246, ગ્રેટર નોઈડામાં 354, ગુરુગ્રામમાં 255 અને નોઈડામાં 304 નોંધાયું હતું.
ભારતીય હવામાન વિભાગના અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે તાપમાનમાં ઘટાડો અને પરાળ સળગાવવાથી થતા ઉત્સર્જનને કારણે દિલ્હી-એનસીઆરમાં હવાની ગુણવત્તા પણ આગામી થોડા દિવસોમાં ખૂબ જ ખરાબ રહેશે. પવનની ગતિ ધીમી છે અને છેલ્લા બે વર્ષથી વિપરીત ઓક્ટોબરમાં ઓછો વરસાદ થયો છે, એમ એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું. કેન્દ્ર સરકારની ડિસિઝન સપોર્ટ સિસ્ટમ ફોર એર ક્વોલિટી મેનેજમેન્ટ (DSS) એ સોમવારથી સ્ટબલ બાળવાની પ્રવૃત્તિઓમાં વધારો થવાની આગાહી કરી છે.
દિલ્હી-એનસીઆરમાં હવાની ગુણવત્તાના આધારે GRAPને ચાર તબક્કામાં વહેંચવામાં આવ્યું છે
જ્યારે એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સ (AQI) 201-300 એટલે કે ‘નબળી’ હોય ત્યારે પ્રથમ તબક્કો લાગુ કરવામાં આવે છે. જ્યારે AQI 301-400 (ખૂબ જ નબળો) હોય ત્યારે બીજો તબક્કો લાગુ કરવામાં આવે છે, જ્યારે AQI 401-450 (ગંભીર) હોય ત્યારે ત્રીજો તબક્કો લાગુ કરવામાં આવે છે અને જ્યારે AQI 450 (ગંભીર કરતાં વધુ) હોય ત્યારે ચોથો તબક્કો લાગુ કરવામાં આવે છે.
પ્રથમ તબક્કામાં, 500 ચોરસ મીટર જેટલી અથવા તેનાથી વધુ જમીનના પ્લોટ પર જે ધૂળ નિવારણના પગલાંની દેખરેખ સંબંધિત રાજ્ય સરકારના પોર્ટલ પર નોંધાયેલ ન હોય તેવા બાંધકામ અને ડિમોલિશન પ્રોજેક્ટ્સ પર કામ બંધ કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો છે. આ સિવાય પ્રથમ તબક્કામાં દિલ્હીના 300 કિલોમીટરની અંદર પ્રદૂષિત ઔદ્યોગિક એકમો અને થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ્સ સામે શિક્ષાત્મક પગલાં લેવામાં આવે છે અને હોટલ, રેસ્ટોરન્ટ અને ખુલ્લા ભોજનાલયોના તંદૂરમાં કોલસા અને લાકડાના ઉપયોગ પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લાદવામાં આવે છે. બાંધકામ અને ડિમોલિશન સાઇટ્સમાંથી ધૂળને નિયંત્રિત કરવા માટે માર્ગદર્શિકાના યોગ્ય અમલીકરણની ખાતરી કરવી એ પણ પ્રથમ તબક્કા હેઠળ આવે છે.
બીજા તબક્કા હેઠળ લેવામાં આવનાર પગલાઓમાં વ્યક્તિગત વાહનોના ઉપયોગને ઘટાડવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે પાર્કિંગ ચાર્જમાં વધારો અને CNG/ઇલેક્ટ્રિક બસ અને મેટ્રો સેવાઓને પ્રોત્સાહન આપવાનો સમાવેશ થાય છે.
ત્રીજા તબક્કા હેઠળ, દિલ્હી, ગુરુગ્રામ, ફરીદાબાદ, ગાઝિયાબાદ અને ગૌતમ બુદ્ધ નગરમાં પેટ્રોલ પર ચાલતા BS-3 ફોર-વ્હીલર અને ડીઝલ પર ચાલતા BS-4 ફોર-વ્હીલરના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂકવાની જોગવાઈ છે.
ચોથા તબક્કામાં તમામ પ્રકારના બાંધકામ અને ડિમોલિશનના કામ પર પ્રતિબંધનો સમાવેશ થાય છે. રાજ્ય સરકારો શાળાના વિદ્યાર્થીઓ માટે ઑનલાઇન વર્ગો અને આવી પરિસ્થિતિઓ દરમિયાન સરકારી અને ખાનગી કચેરીઓ માટે ઘરેથી કામ કરવા અંગેના નિર્ણયો લેવા માટે પણ અધિકૃત છે.
