Shubhajit Roy : અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેન G20 સમિટ માટે ભારત આવી રહ્યા છે. નવી દિલ્હી અને વોશિંગ્ટન તેમની દ્વિપક્ષીય બેઠક માટે ઘણા મહત્વાકાંક્ષી યોજનાઓ ઉપર કામ થઈ રહ્યું છે. જેમાં નાના મોડ્યુલર ન્યુક્લિયર રિએક્ટર પર સંભવિત પરમાણુ કરાર, ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ અને આંદોલન માટે તૈયાર કરાયેલ એક શૈક્ષણિક કાર્યક્રમનો સમાવેશ થાય છે. ડ્રોન સોદા પર, જેટ એન્જિન પર સંરક્ષણ સોદા માટે યુએસ કોંગ્રેસની મંજૂરી પર પ્રગતિ, યુક્રેન માટે સંયુક્ત માનવતાવાદી સહાય, ભારતીયો માટે વધુ ઉદાર વિઝા વ્યવસ્થા અને એકબીજાના દેશોમાં નવા કોન્સ્યુલેટ પર મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય આવી શકે છે.
સૂત્રોએ ધ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે ભારતીય અને યુએસ અધિકારીઓ યુએસ પ્રમુખ તરીકે રાષ્ટ્રપતિ બિડેનની ભારતની પ્રથમ મુલાકાત માટે “મજબૂત” અને “પરિણામ-લક્ષી” સંયુક્ત સંદેશાવ્યવહારની રચના કરવા માટે છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયાથી જોરદાર વાટાઘાટોમાં છે. ફેબ્રુઆરી 2020માં ભારતની મુલાકાત લેનારા છેલ્લા અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ હતા.
વિવિધ ક્ષમતાઓમાં ઘણી વખત ભારતની મુલાકાત લઈ ચૂકેલા બાઇડન, વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની જૂનમાં વોશિંગ્ટન ડીસીની રાજ્ય મુલાકાત માટે ભારત-યુએસ વાર્તાને આગળ ધપાવતી મુલાકાત લેવા આતુર હતા. સામાન્ય રીતે, G20 સમિટ દરમિયાન દ્વિપક્ષીય મુલાકાતોનો સમાવેશ થતો નથી – પરંતુ ભારતે યુએસ પ્રમુખ અને સાઉદી ક્રાઉન પ્રિન્સ માટે અપવાદ કર્યો છે.
ભારત અને યુએસ પરમાણુ કરાર અંગેના મતભેદોને દૂર કરવાની આશા રાખી રહ્યા છે જે નાગરિક પરમાણુ જવાબદારી કાયદા પછી ઉભો થયો હતો અને બંને પક્ષો નાના પરમાણુ રિએક્ટર સ્થાપવા માટે કરાર અથવા સમજૂતી પર મહોર લગાવવાની આશા રાખે છે – જે વધુ કરવા કરતાં વધુ સરળ માનવામાં આવે છે.
જૂનમાં બંને પક્ષોએ ભારતમાં છ પરમાણુ રિએક્ટરના નિર્માણ માટે ન્યુક્લિયર પાવર કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા લિમિટેડ (NPCIL) અને વેસ્ટિંગહાઉસ ઇલેક્ટ્રિક કંપની (WEC) વચ્ચે વાટાઘાટો અંગે ચર્ચા કરી હતી. અને હવે નેક્સ્ટ જનરેશન સ્મોલ મોડ્યુલર રિએક્ટર ટેક્નોલોજી વિકસાવવા અંગેની ચર્ચા અત્યારે ટોપ ગિયરમાં છે, જે સ્થાનિક બજાર તેમજ ત્રીજા દેશોમાં નિકાસ માટે છે.
બંને પક્ષો ભારતમાં GE F-414 જેટ એન્જિનના ઉત્પાદન માટે જનરલ ઇલેક્ટ્રિક અને હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ વચ્ચેના કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા પછી જૂનની મુલાકાતમાં સંમત થયેલા GE જેટ એન્જિનના સોદાને ઝડપી-ટ્રેક કરવા માટે પણ કામ કરી રહ્યા છે. હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ લાઇટ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટ એમકે 2. યુએસ કોંગ્રેસે ગયા અઠવાડિયે આ સોદાને મંજૂરી આપ્યા પછી જે યુએસ જેટ એન્જિન ટેક્નોલૉજીના ટ્રાન્સફરને પહેલા કરતાં વધુ ઉચ્ચ સ્તરે સક્ષમ બનાવશે, બંને પક્ષો આ સોદાના નિષ્કર્ષને ઝડપી બનાવવા માટે કામ કરી રહ્યા છે.
GE જેટ એન્જિન ડીલ ઉપરાંત, બંને પક્ષો “સપ્લાય વ્યવસ્થાની સુરક્ષા” અને “પરસ્પર સંરક્ષણ પ્રાપ્તિ કરાર” માટે પણ વાટાઘાટો કરી રહ્યા છે. ભારતે જનરલ એટોમિક્સ MQ-9B HALE UAV – અત્યંત શક્તિશાળી ડ્રોન – ખરીદવાની તેની યોજનાની જાણ કર્યા પછી બંને પક્ષો એવી યોજના પર ચર્ચા કરી રહ્યા છે કે જનરલ એટોમિક્સ એક વ્યાપક વૈશ્વિક MRO સુવિધા પણ સ્થાપિત કરશે. મુલાકાત દરમિયાન પણ નક્કર જાહેરાત થવાની અપેક્ષા છે.
બંને પક્ષો ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ માટે અનુરૂપ શૈક્ષણિક કાર્યક્રમોની જાહેરાત કરવા તરફ પણ કામ કરી રહ્યા છે, જ્યાં ચોક્કસ ઉદ્યોગમાં વિશેષતા સાથે વર્ષ-લાંબા માસ્ટર ડિગ્રી માટે STEM અભ્યાસક્રમો ઓફર કરવામાં આવશે. પ્રોગ્રામ પછી, વિદ્યાર્થીઓને યુ.એસ.માં ત્રણ વર્ષ સુધી રહેવાનો અને ત્યાં કામ કરવાનો વિકલ્પ મળશે.
વોશિંગ્ટન અને નવી દિલ્હી જેઓ યુક્રેન પર રશિયન આક્રમણની તેમની ટીકા પર મતભેદ ધરાવે છે. તેઓ યુક્રેનને સંયુક્ત સહાય મોકલવાનું પણ વિચારી રહ્યા છે. ભારતે અત્યાર સુધીમાં લગભગ 100 ટન માનવતાવાદી સહાય મોકલી છે, જેમાં આવશ્યક દવાઓ, તબીબી સાધનો, ધાબળા, તંબુઓ, ખોરાકનો સમાવેશ થાય છે અને નવીનતમ હપ્તો કિવમાં ભારતીય રાજદૂત દ્વારા ઝાપોરિઝ્ઝિયા (જ્યાં પરમાણુ પ્લાન્ટ સ્થિત છે) સુધી પહોંચાડવામાં આવ્યો હતો.
જ્યારે વોશિંગ્ટનએ અત્યાર સુધી ઘાતક હથિયારો મોકલ્યા છે અને ભારતે માત્ર માનવતાવાદી સહાય મોકલી છે, સંયુક્ત માનવતાવાદી સહાયને મોસ્કો માટે સંદેશ તરીકે ગણવામાં આવી રહી છે. પરંતુ દરખાસ્તને હજુ અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું નથી.
બંને પક્ષોએ આ વર્ષના અંતમાં અમુક પિટિશન-આધારિત અસ્થાયી વર્ક વિઝાના સ્થાનિક નવીકરણ અંગે નિર્ણય લેવા માટે પાઇલોટ શરૂ કરવાનું નક્કી કર્યું હોવાથી, યુએસ પ્રમુખની મુલાકાત દરમિયાન એક નિશ્ચિત લોંચ તારીખને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવશે અને તેની જાહેરાત કરવામાં આવશે તેવી અપેક્ષા છે.
આ ભારતીય નાગરિકો કે જેઓ H1-B વિઝા ધારકો છે તેમના માટે એક મોટું પ્રોત્સાહન હશે અને આ સુવિધાને અન્ય શ્રેણીઓમાં પણ વિસ્તારવાનો વિચાર છે. બંને પક્ષો આ વર્ષના અંતમાં બેંગલુરુ અને અમદાવાદમાં યુએસના નવા કોન્સ્યુલેટ અને સિએટલમાં ભારતીય કોન્સ્યુલેટ પર પણ કામ શરૂ કરશે. યુએસમાં બે નવા કોન્સ્યુલેટ્સની જાહેરાત પણ અપેક્ષિત છે.
disclaimer: આ આર્ટિકલ ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ પરથી અનુવાદીત છે. મૂળ આર્ટિકલ વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો
