India canada news, khalistan row : ખાલિસ્તાન તરફી આતંકવાદી હરદીપ સિંહ નિજ્જરની હત્યાને લઈને ભારત અને કેનેડા વચ્ચે તણાવ વધી રહ્યો છે. કેનેડાના વડા પ્રધાન જસ્ટિન ટ્રુડોએ અમેરિકાની જેમ ‘ફાઇવ આઇઝ એલાયન્સ’ ભારત પર ગંભીર આરોપો મૂક્યા બાદ બ્રિટને કહ્યું કે આ દાવાઓની સંપૂર્ણ તપાસ થવી જોઈએ. ચાલો જાણીએ ‘ફાઈવ આઈઝ એલાયન્સ’ શું છે અને તેનો ઉદ્દેશ્ય શું છે.
‘ફાઇવ આઇઝ એલાયન્સ’ શું છે?
‘ફાઇવ આઇઝ એલાયન્સ’ એક ગુપ્તચર સંસ્થા છે જેમાં અમેરિકા, યુકે, ઓસ્ટ્રેલિયા, કેનેડા અને ન્યુઝીલેન્ડ ભાગીદાર દેશો તરીકે કામ કરે છે. આ સંસ્થાનો ખ્યાલ ઘણો જૂનો છે. જ્યારે બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન, અમેરિકા અને યુકેના કોડ બ્રેકર્સ એકબીજાની વચ્ચે સત્તાવાર બેઠકો યોજતા હતા. બંને દેશોની ગુપ્તચર પ્રણાલીના સભ્યોએ ગુપ્ત બેઠકો યોજવાનું શરૂ કર્યું, જેનો હેતુ વિશ્વ યુદ્ધને સમાપ્ત કરવાના ઉદ્દેશ્યોને પ્રાપ્ત કરવાનો હતો.
કેનેડા ‘ફાઇવ આઇઝ એલાયન્સ’માં ક્યારે જોડાયું?
કેનેડા વર્ષ 1948માં આ જોડાણમાં જોડાયું હતું. આ પછી 1956માં ઓસ્ટ્રેલિયા અને ન્યુઝીલેન્ડ પણ આ કરારમાં જોડાયા હતા. જે પછી પાંચ દેશોની આ સમજૂતીને ‘ફાઈવ આઈઝ એલાયન્સ’ કહેવામાં આવ્યું. આ જોડાણની સમજૂતીનું વિશ્વમાં પોતાનું સ્થાન છે. પાંચ દેશોએ આ કરારનો ઉપયોગ શીત યુદ્ધ દરમિયાન સોવિયત સંઘ પર નજર રાખવા માટે કર્યો હતો. ‘ફાઇવ આઇઝ એલાયન્સ’ના તમામ સભ્ય દેશો સામાન્ય હિતના મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરે છે અને કરાર હેઠળ કામ કરે છે.
ભારત અને કેનેડા વચ્ચેના વિવાદનું મૂળ શું છે?
ખાલિસ્તાની આતંકવાદી હરદીપ સિંહ નિજ્જરની હત્યા બાદ કેનેડાએ તેમાં ભારતનો હાથ હોવાનો આરોપ લગાવ્યો છે. જોકે, ભારતે કેનેડાના આરોપોને સદંતર ફગાવી દીધા હતા. જે બાદ બંને દેશો વચ્ચે તણાવ ચરમસીમા પર છે. સ્વાભાવિક છે કે નિજ્જર હત્યા કેસમાં કેનેડા તેની ‘ફાઈલ આઈઝ’નો સહારો લેવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, પરંતુ અત્યાર સુધી આ સમગ્ર મુદ્દે ‘ફાઈવ આઈઝ એલાયન્સ’ દેશો દ્વારા આપવામાં આવેલા તમામ નિવેદનો સંપૂર્ણપણે કડક અને માપવામાં આવ્યા છે. ટ્રુડોના આરોપો પર ત્રણ દેશો અમેરિકા, યુકે અને ઓસ્ટ્રેલિયાએ ચિંતા વ્યક્ત કરી છે અને આ મામલામાં નજર રાખવાની વાત કરી છે.
2021માં યુએસ સંસદના હાઉસ ઓફ રિપ્રેઝન્ટેટિવ્સમાં એક પ્રસ્તાવ લાવવામાં આવ્યો હતો. પ્રસ્તાવમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે ગઠબંધનનો વ્યાપ વધારવો જોઈએ. અમેરિકા આ ગઠબંધનમાં માત્ર દક્ષિણ કોરિયા જ નહીં પરંતુ ભારત, જર્મની અને જાપાનને પણ સામેલ કરવા માંગે છે. રશિયા અને ચીનને ધ્યાનમાં રાખીને અમેરિકા પણ માને છે કે ચીન અને રશિયા જેવી મોટી શક્તિઓ સાથે સ્પર્ધામાં આ ગઠબંધનના દેશો સાથે મળીને કામ કરવું ખૂબ જ જરૂરી છે, પરંતુ આ પ્રસ્તાવ પર હજુ સુધી ચર્ચા થઈ નથી.
તણાવ વચ્ચે ભારતે કેનેડા પર વિઝા પ્રતિબંધ લાદ્યો છે
ભારત અને કેનેડા વચ્ચે વધી રહેલા વિવાદો વચ્ચે ભારતે કેનેડા પર વિઝા પ્રતિબંધ લગાવી દીધો છે. ભારત સરકારે ગઈકાલે જાહેરાત કરી હતી કે કેનેડિયન નાગરિકો માટે વિઝા સેવાઓ આગળના આદેશો સુધી પ્રતિબંધિત રહેશે. કેનેડામાં ભારતીય રાજદ્વારીઓ સામે કાર્યવાહી બાદ ભારતે કેનેડિયન રાજદ્વારીને પણ દેશ છોડવાનો આદેશ આપ્યો છે.
