Johnson T A : કર્ણાટક વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે ભાજપને પછાડીને મજબૂત બહુમતી સાથે સત્તા પણ આવી ગઈ છે. જોકે, કર્ણાટકના કિંગ કોણ બનશે એ અંગે હજી પણ મંથન ચાલી રહ્યું છે. કર્ણાટકના મુખ્યમંત્રી તરીકે જનતાના નેતા કહેવાતા પૂર્વ મુખ્યમંત્રી સિદ્ધારમૈયા અને રાજકીય દુનિયામાં મજબૂત પકડ બનાવેલા અત્યારના કર્ણાટક કોંગ્રેસના પ્રમુખ ડીકે શિવકુમારના નામ ચર્ચાઇ રહ્યા છે. જોકે, આ બંને વચ્ચે મુખ્યમંત્રીની રેસમાં કડક ટક્કર જોવા મળી રહી છે. હાઇકમાન્ડને પણ બંને નેતાઓમાંથી કોને મુખ્યમંત્રીની જવાબદારી શોંપવી એ યક્ષ પ્રશ્ન બની ગયો છે.
વર્ષ 2020માં કર્ણાટકમાં ભાજપ સત્તામાં આવ્યાના થોડા મહિનાઓ પછી કોંગ્રેસ-જેડી(એસ) શાસનને તોડી પાડ્યા પછી તત્કાલીન મુખ્ય પ્રધાન બીએસ યેદિયુરપ્પા લિંગાયત દ્રષ્ટા દ્વારા ચોક્કસ નેતાઓને કેબિનેટમાં સામેલ કરવા દબાણ હેઠળ આવ્યા હતા. કારણ કે લિંગાયત ઉપ-સંપ્રદાયે ભાજપને સમર્થન આપ્યું હતું.
લિંગાયત સમુદાયના સંમેલન દરમિયાન હરિહર મઠના દ્રષ્ટા વચનાનંદ સ્વામીએ આ માંગણી કરી હતી. યેદિયુરપ્પાએ બહાર નીકળવાની ધમકી આપી તીવ્ર પ્રતિક્રિયા આપી કે “દ્રષ્ટા મુખ્યમંત્રીને સલાહ આપી શકે છે, પરંતુ તેમને ધમકી આપવી જોઈએ નહીં”. રવિવારે ભૂતપૂર્વ સીએમ સિદ્ધારમૈયા અને કર્ણાટક પીસીસીના વડા ડીકે શિવકુમાર વચ્ચે રાજ્યમાં તેના આગામી સરકારના વડાને પસંદ કરવા અંગેની મૂંઝવણના શિંગડામાં ફસાયેલી કોંગ્રેસ સાથે તે જ લિંગાયત દ્રષ્ટાએ શિવકુમારનું સમર્થન કર્યું.
“તેઓ સૌથી ઊંચા નેતાઓમાંના એક છે, ખૂબ જ ગતિશીલ અને ખૂબ ઉત્પાદક છે. હું તેમને તેમના આગામી પ્રયત્નો માટે શુભેચ્છા પાઠવું છું,” વચનાનંદ સ્વામીએ જણાવ્યું હતું કે, કોંગ્રેસના નેતાની મુલાકાત લીધા પછી દેખીતી રીતે તેમને સોમવારે તેમના જન્મદિવસ પહેલા શુભેચ્છા પાઠવી હતી.
અન્ય દ્રષ્ટા જેઓ મંડળનો ભાગ હતા તેમણે પણ શિવકુમારને મુખ્યમંત્રી બનવા માટે “યોગ્ય ઉમેદવાર” તરીકે સમર્થન આપ્યું. આ શિવકુમારના પ્રયત્નોને અનુરૂપ હતું. પરિણામોથી મંદિરોની સળંગ મુલાકાતો સિવાય, ધાર્મિક વ્યક્તિઓનું સમર્થન મેળવીને તેમના કેસને મજબૂત બનાવવા માટે લિંગાયત હરિહર મઠના દ્રષ્ટા ઉપરાંત શિવકુમારને વોક્કાલિગા સમુદાયના મુખ્ય મઠના વડા દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવ્યું છે, જેનો તેઓ સંબંધ છે અદિચુંચુંગિરી મઠના વડા નિર્મલાનંદ સ્વામીએ કેપીસીસીના વડા તરીકેની મહેનતને કારણે શિવકુમારને મુખ્યમંત્રી બનાવવાની હાકલ કરી હતી.
શિવકુમારના આ મજબૂત દબાણે કર્ણાટકની ચૂંટણીમાં 135 બેઠકોની મોટી જીત બાદ કોંગ્રેસને મુશ્કેલ સ્થિતિમાં મૂકી દીધી છે. અને તેમના અનુભવ અને કદને ધ્યાનમાં રાખીને સિદ્ધારમૈયામાં સરળ પસંદગી મેળવવાની તેની આશાઓને ફટકો આપ્યો છે.
સિદ્ધારમૈયા અને શિવકુમાર બંને છાવણીના સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર બંનેમાંથી એક પણ નેતા સમજવા તૈયાર નથી. જ્યારે અમુક પ્રકારની સમજૂતી અગાઉ વહેંચાયેલ કાર્યકાળ માટે કરવામાં આવી હોવાનું જાણવા મળ્યું હતું. જ્યારે સિદ્ધારમૈયા અને શિવકુમાર માનસિકતા મૂલ્ય પ્રણાલી અને રાજકારણ પ્રત્યેના અભિગમમાં મતભેદોને કારણે એક દાયકાથી વધુ સમયથી કડવા પ્રતિસ્પર્ધી તરીકે ઓળખાય છે, ત્યારે ચૂંટણીની દોડમાં કોંગ્રેસ આ ઓવરને સરળ બનાવવામાં સફળ રહી હતી.
બંને નેતાઓ વચ્ચે દેખીતી બોહોમીના વિડીયો પાર્ટી દ્વારા સંયુક્ત મોરચાને પ્રોજેક્ટ કરવા માટે લેવામાં આવેલા ઘણા પગલાઓમાં સામેલ હતા. ખાસ કરીને ભાજપ વિભાજિત દેખાય છે. શિવકુમાર જેમણે એકવાર એક ખાનગી ટીવી ચેનલને કહ્યું હતું કે જેલમાંથી બચવા માટે ભાજપે તેમને ડેપ્યુટી સીએમ પદની લાલચ આપવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, અને તેણે બાદમાં પસંદ કર્યું હતું, તે માને છે કે તે પાર્ટીને જ્યાંથી લાવ્યો છે તે જોતાં તેણે તેની ક્ષણ મેળવી છે.
પરિણામો પછી બોલતા શિવકુમાર વારંવાર તૂટી પડ્યા. કર્ણાટકને “વિતરિત” કરવા માટે કોંગ્રેસના ભૂતપૂર્વ અધ્યક્ષ સોનિયા ગાંધીને તેમના “વચન” માટે આહવાન કર્યું હતું. પરંતુ સિદ્ધારમૈયાને માત્ર કોંગ્રેસના 135 નવા ચૂંટાયેલા ધારાસભ્યોમાંથી 90નું સમર્થન હોવાને કારણે નહીં, પરંતુ સમગ્ર કર્ણાટક સુધી પહોંચેલા નેતા તરીકેની તેમની લોકપ્રિયતા માત્ર તેમના સમુદાયના કુરુબા જ નહીં પરંતુ મુસ્લિમ અને અન્ય સમુદાયના મતદારો તેમના સમર્થનના આધાર સાથે છે.
શિવકુમાર તેનાથી વિપરિત દક્ષિણ કર્ણાટક અને મોટાભાગે વોક્કાલિગા સમુદાય સુધી મર્યાદિત છે. બંને નેતાઓ વચ્ચે તેના હિતોને સંતુલિત કરવા માટે કોંગ્રેસ 2024ની સામાન્ય ચૂંટણીઓને પણ ધ્યાનમાં રાખશે.
સિદ્ધારમૈયાના નજીકના સહયોગીએ જણાવ્યું હતુ કે “કુરુબા અને મુસ્લિમો સમગ્ર કર્ણાટકમાં ફેલાયેલા છે અને પરિણામે કોંગ્રેસના ઘણા ધારાસભ્યો તેમની બેઠકો જીતવા માટે સિદ્ધારમૈયાના સમર્થન પર નિર્ભર છે. શિવકુમારના કિસ્સામાં સમર્થન વોક્કાલિગાસ સુધી મર્યાદિત છે,”
આ સંદર્ભમાં તેમની સ્વીકાર્યતા વધારવા અને લિંગાયત દ્રષ્ટાઓનું સમર્થન મેળવવા માટે શિવકુમારના પ્રયાસો નિર્ણાયક બનશે. હરિહર મઠના દ્રષ્ટા વચનાનંદ સ્વામી પંચમસાલીઓનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. એક લિંગાયત પેટા જૂથ જેમણે 2018ની સરખામણીમાં લિંગાયત પટ્ટામાં કોંગ્રેસને 28 વધુ બેઠકો જીતવામાં મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી હોવાનું માનવામાં આવે છે.
સિદ્ધારમૈયાના સહયોગીએ જણાવ્યું હતું કે “જો તે લોકશાહી માર્ગે સીએમ ઉમેદવારને પસંદ કરવા માટે આવે છે – ચૂંટાયેલા ધારાસભ્યોની પસંદગી દ્વારા સિદ્ધારમૈયાનો પક્ષ મજબૂત છે. જો પસંદગી ટોચના નેતાઓની પસંદગી જેવા અન્ય પરિબળો પર આધારિત હોય, તો એક અલગ પસંદગી હોઈ શકે છે,”
શિવકુમારે સોનિયા ગાંધી અને પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રાને તેમની તરફેણ કરવાનો સંકેત આપ્યો છે . શિવકુમારે એકવાર સોનિયાના દિવંગત જમણેરી વ્યક્તિ અહેમદ પટેલ સાથે નજીકથી કામ કર્યું હતું, અને પરિણામો પછીના તેમના ભાવનાત્મક ભાષણમાં તેમણે 2019 માં જ્યારે તેઓ તિહાર જેલમાં બંધ હતા ત્યારે સોનિયા દ્વારા તેમની સાથે થયેલી મુલાકાત વિશે વાત કરી હતી.
મની લોન્ડરિંગ કેસના સંબંધમાં એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ દ્વારા ધરપકડ કરવામાં આવ્યા બાદ શિવકુમારે તે સમયે એક મહિનો જેલમાં વિતાવ્યો હતો. તેમને મુક્ત કર્યાના થોડા સમય પછી, તે સમયે સોનિયાના નેતૃત્વ હેઠળની કોંગ્રેસે તેમને કર્ણાટક પીસીસીના વડા તરીકે નામ આપ્યું હતું.
પરંતુ, તેમને સીએમ તરીકે નામ આપવામાં કોંગ્રેસને એક મોટી મુશ્કેલી હોઈ શકે છે તે છે શિવકુમાર સામે ભ્રષ્ટાચારના કેસોની સંખ્યા જેમાં અપ્રમાણસર સંપત્તિ અંગેના સીબીઆઈ કેસનો સમાવેશ થાય છે. જે રાજકીય ભંડોળ સાથે સંકળાયેલા હોવાનું માનવામાં આવે છે. આ કેસો હાલ કોર્ટમાં છે. તેમના 2023ના ચૂંટણી એફિડેવિટમાં શિવકુમારે 1,214 કરોડ રૂપિયાની સંપત્તિ જાહેર કરી હતી. તાજેતરના ભૂતકાળમાં મહારાષ્ટ્ર, ગુજરાત કે કર્ણાટકમાં રાજકીય સંકટ વચ્ચે કોંગ્રેસે દરેક વખતે પોતાના ધારાસભ્યોને જોડવા માટે શિવકુમાર તરફ વળ્યું છે.
સકારાત્મક બાજુએ શિવકુમારના એક ખરબચડા રાજકારણી તરીકેના લક્ષણો છે જે જાતિ, અનામત, રાજ્યના નાણાકીય અને જેવા મુદ્દાઓ પર માપદંડ સ્થાન લેવાને બદલે પોતાના હાથ ગંદા કરવા, પોતાનો રસ્તો – કોંગ્રેસમાં જે પ્રકારનો અભાવ છે – કરવા તૈયાર છે. સાંપ્રદાયિક બાબતો પણ. તાજેતરના ભૂતકાળમાં, શિવકુમારની મોટી રાજકીય ક્ષણોમાંની એક એ હતી કે જ્યારે તેમણે ગયા વર્ષે બેંગલુરુ સહિત રાજ્યના દક્ષિણ ભાગોમાં પદયાત્રાનું આયોજન કર્યું હતું, જેમાં વોક્કાલિગા પટ્ટા માટે કાવેરી નદી પર મેકેદાતુ ખાતે પીવાના પાણીના પ્રોજેક્ટની માંગણી કરી હતી.
મની બેગની શિવકુમારની છબીની વિરુદ્ધમાં સિદ્ધારમૈયા તેમના રાજકીય મૂળ કર્ણાટકની સમાજવાદી રાજકીય સંસ્કૃતિને આભારી છે, સામાજિક ન્યાય સાથે તેમની રાજકીય વિચારધારાનું કેન્દ્રિય કેન્દ્ર છે – લોહિયાના વિચારોને ધ્યાનમાં રાખીને કે જેણે તેમની વિચારસરણીને પોષી છે.
ભૂતપૂર્વ સીએમ, જે તે મુજબ પક્ષ માટે સંસાધનો ઉત્પન્ન કરવામાં નબળા માનવામાં આવે છે અને મોટાભાગે સહયોગીઓ પર નિર્ભર છે, એવું માનવામાં આવે છે કે રાહુલ ગાંધીનું સમર્થન છે. એવું માનવામાં આવે છે કે રાહુલે જ ગયા વર્ષે સિદ્ધારમૈયાને તેમના 75મા જન્મદિવસના અવસર પર એક વિશાળ સંમેલન યોજવાની મંજૂરી આપવા માટે અંતિમ નિર્ણય લીધો હતો, જે તેમના સમર્થકો દ્વારા શક્તિ પ્રદર્શનમાં ફેરવાઈ ગયું હતું. આ કાર્યક્રમમાં રાહુલ પોતે હાજર રહ્યો હતો.
ચૂંટણીમાં બે બેઠકો પરથી લડવાની તેમની યોજનાને છોડી દેવા માટે રાહુલે પણ સિદ્ધારમૈયા પર વિજય મેળવ્યો હતો. જનતાનો અભિપ્રાય પણ સિદ્ધારમૈયાની તરફેણમાં લાગે છે, તમામ પક્ષોના સમર્થકોએ તેમને ચૂંટણીના ભાગરૂપે યોજાયેલા સર્વેક્ષણોમાં શ્રેષ્ઠ મુખ્યમંત્રી તરીકે પસંદ કર્યા છે. લોકોને 2013 અને 2018 વચ્ચેના સીએમ તરીકે સિદ્ધારમૈયાના કાર્યકાળની સારી યાદ છે, કારણ કે તે પ્રમાણમાં ભ્રષ્ટાચાર મુક્ત અને લોકો તરફી વહીવટ હતો.
સિદ્ધારમૈયાના સમર્થકોએ છેલ્લે તેમની ઉંમર ટાંકીને કહ્યું હતું કે તેમને 75 વર્ષની ઉંમરે કોંગ્રેસ દ્વારા બાજુમાંથી કાઢી શકાય નહીં અને શિવકુમાર સરકાર હેઠળ માત્ર ધારાસભ્ય તરીકે તેમને ઉતારી શકાય. અને, સૌથી નાના શિવકુમાર, જે સોમવારે 61 વર્ષના થયા છે, તે ડેપ્યુટી સીએમ તરીકે પણ કામ કરી શકે છે. જો કે, રમત ખુલ્લી છે. સિદ્ધારમૈયાના નજીકના સહયોગીએ કહ્યું કે તેઓ “સરળ સંક્રમણ”ની અપેક્ષા રાખતા હતા. “પરંતુ હવે કેટલીક હિચકીઓ લાગે છે.”
Disclaimer : આ આર્ટિકલ ફાઇનાન્સિયલ એક્સપ્રેસ પરથી અનુવાદીત છે, મૂળ આર્ટિકલ વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો
