સંતનુ ચૌધરી | લોકસભા ચૂંટણી 2024 : અયોધ્યા રામ મંદિરના અભિષેક સમારોહના દિવસે કોલકાતાના મુસ્લિમ બહુલ પાર્ક સર્કસ વિસ્તારમાં તેની ‘સર્વ ધર્મ (અખિલ-શ્રદ્ધા)’ રેલીમાં કોંગ્રેસ પર નિશાન સાધવાથી લઈને અલ્પસંખ્યક મતદાતાઓ સુધી પહોંચવા માટે પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્ય પ્રધાન અને તૃણમૂલ કોંગ્રેસ (TMC) સુપ્રીમો મમતા બેનર્જી તેમને પકડી રાખવાના તમામ પ્રયાસો કરી રહી છે. આ બાજુ કોંગ્રેસ ભારત જોડો ન્યાય યાત્રા, અને ભાજપ હિન્દુઓને આકર્ષવા માટે અયોધ્યા મુદ્દો ઉઠાવી રહી છે – મમતા બેનરજી રાજ્યમાં નિર્ણાયક મુસ્લિમ મત બેંકને જાળવી રાખવા વિપક્ષ INDIA ગઠબંધનના ભોગે પણ તમામ પ્રયત્ન કરી રહી છે.
વિવિધ કલ્યાણકારી યોજનાઓ હેઠળ ભંડોળ રોકવા માટે કેન્દ્ર વિરુદ્ધ તેમના વિરોધ દરમિયાન શુક્રવારે કોલકાતામાં પાર્ટી કાર્યકર્તાઓને સંબોધતા, મમતાએ કહ્યું, “મેં કોંગ્રેસને 300 બેઠકો પર લડવા કહ્યું છે (અને બાકીની INDIA ગઠબંધન માટે છોડી દેવા કહ્યું, પરંતુ તેઓ સહમત ન થયા. હવે તેઓ રાજ્યના મુસ્લિમ મતદારોમાં હલચલ મચાવવા આવ્યા છે. આ બાજુ ભાજપ હિન્દુ મતદારોમાં હલચલ મચાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. તો અમારા જેવા બિનસાંપ્રદાયિક પક્ષો શું કરશે? મને ખબર નથી પડતી કે (જો કોંગ્રેસ 300 બેઠક પર ચૂંટણી લડશે તો 40 બેઠકો પણ જીતી શકશે કે નહીં?
આગામી લોકસભા ચૂંટણીમાં તેમની પાર્ટી કોંગ્રેસ સાથે ગઠબંધન નહીં કરે તેવી જાહેરાત કર્યા પછી, કોંગ્રેસ વિરુદ્ધ મમતાનું નિવેદન એ સંકેત આપે છે કે, TMC લઘુમતી મતોના વિભાજન ઇચ્છતી નથી, જેના પર તેમની પાર્ટીએ 2011 માં બંગાળમાં સત્તા પર આવી ત્યા ત્યારથી કબજો મેળવ્યો છે.
22 જાન્યુઆરીએ ટીએમસીની સર્વ-વિશ્વાસ રેલીમાં, મમતાએ મુસ્લિમ મતદારોને ટીએમસી સિવાયના કોઈપણ પક્ષને ટેકો આપીને “તેમના મતનો બગાડ” ન કરવા વિનંતી કરી.
બંગાળમાં અગાઉની સીપીએમની આગેવાની હેઠળની ડાબેરી મોરચાની સરકારને પરંપરાગત રીતે મુસ્લિમ સમુદાયનું સમર્થન હતું. જો કે, 2007 માં રિઝવાનુર રહેમાનનો કેસ, જેને તેના પ્રભાવશાળી હિંદુ સાસરિયાઓ દ્વારા કથિત રીતે આત્મહત્યા કરવા માટે મજબૂર કરી હતી, અને 2006 અને 2008 વચ્ચે નંદીગ્રામ અને સિંગુર જમીન આંદોલન, આ બધાએ ડાબેરી મોરચાને નબળો બનાવ્યો, અને ટીએમસીનો ઉદય થયો, જેમાં મુસ્લિમોએ મમતાની તરફેણમાં મત આપ્યો.
2011 માં સત્તામાં આવ્યા પછી, ટીએમસી સરકારે ઇમામો માટે ભથ્થા, મુસ્લિમ વિદ્યાર્થીઓ માટે શિષ્યવૃત્તિ, કલ્યાણ બોર્ડની રચના અને સરકાર દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત મદરેસાઓ માટે રૂ. 50 કરોડની ગ્રાન્ટની જાહેરાત કરીને લઘુમતી મતોને વધુ એકીકૃત કર્યા. મમતાએ ડિસેમ્બર 2019 અને જાન્યુઆરી 2020 વચ્ચે ચાલુ રહેલા CAA (સિટીઝનશિપ એમેન્ડમેન્ટ એક્ટ) -NRC (રાજ્યમાં નાગરિકોની રાષ્ટ્રીય નોંધણી) સામેના આંદોલન પાછળ પણ પોતાનું સ્પષ્ટ વજન મુક્યું.
આવી નીતિઓને અનુસરીને તેમનો પક્ષ બંગાળમાં એક પછી એક ચૂંટણી જીતતો રહ્યો. 2018 અને 2023ની પંચાયત ચૂંટણીઓ અને 2021 ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં લઘુમતી મતદારોએ TMC ને તેમનો સંપૂર્ણ સમર્થન આપીને ફરી તરફેણ કરી. 2021 ની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓમાં આ સ્પષ્ટ થયું જ્યારે કોંગ્રેસ અને ડાબેરી મોરચા બંને નવા ભારતીય સેક્યુલર ફ્રન્ટ (ISF) સાથે ગઠબંધન કરવા છતાં 294 વિધાનસભા બેઠકોમાંથી એક પણ બેઠક જીતવામાં નિષ્ફળ ગયા.
જો કે, 2023 માં, ટીએમસીએ 2021 ની ચૂંટણીઓ પછી રાજ્યમાં તેની પ્રથમ ચૂંટણી હાર જોઈ. ડાબેરી સમર્થિત કોંગ્રેસના ઉમેદવાર બાયરોન બિસ્વાસે ફેબ્રુઆરી 2023 માં સાગરદિઘી વિધાનસભા પેટાચૂંટણીમાં જીત મેળવી હતી.
આ પેટાચૂંટણી નોંધપાત્ર છે કારણ કે, તે મુર્શિદાબાદ જિલ્લામાં યોજાઈ હતી, જ્યાં રાજ્યમાં સૌથી વધુ મુસ્લિમ વસ્તી 66.28% છે. પરિણામને ટીએમસીની ઘટી રહેલી લઘુમતી વોટ બેંકના સંકેત તરીકે જોવામાં આવી હતી. હાર બાદ મમતાએ પાર્ટીના લઘુમતી સેલના નેતૃત્વમાં ફેરફાર કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો. બિસ્વાસ પણ મે 2023 માં ટીએમસીમાં જોડાયા હતા.
મમતાએ તાજેતરમાં જાહેરાત કરી છે કે ટીએમસી બંગાળમાં લોકસભા ચૂંટણી એકલા હાથે લડશે, ત્રિકોણીય હરીફાઈ માટે સ્ટેજ સેટ કરશે જે ટીએમસી અને ડાબેરી-કોંગ્રેસ ગઠબંધન વચ્ચે વિભાજિત લઘુમતી મતો જોઈ શકે છે. રાજ્યમાં ભાજપ મુખ્ય વિરોધ પક્ષ છે.
ભાજપની હિંદુત્વની રાજનીતિનો સામનો કરવા માટે, ટીએમસીને મુસ્લિમ સમુદાયમાંથી શક્ય તેટલું વધુ સમર્થન મેળવવાની જરૂર છે, જે રાજ્યની વસ્તીના 27% છે. લઘુમતી મતો ટીએમસી માટે નિર્ણાયક સાબિત થઈ શકે છે કારણ કે, ભાજપ હિન્દુત્વ અને રામ મંદિર પર આધાર રાખીને તેના હિંદુ આધારને મજબૂત કરવા માંગે છે.
બંગાળની 42 લોકસભા બેઠકોમાંથી 7 બેઠકો એવી છે, જ્યાં મુસ્લિમ બહુમતી ધરાવે છે અને અન્ય 6 બેઠકો એવી છે કે, જ્યાં લઘુમતી મતો નિર્ણાયક પરિબળ બની શકે છે. 2019 ની ચૂંટણીમાં, TMCએ 7 મુસ્લિમ પ્રભુત્વવાળી બેઠકોમાંથી 3 અને મોટી મુસ્લિમ વસ્તી ધરાવતી તમામ 6 બેઠકો જીતી હતી.
કૉંગ્રેસના નેતા રાહુલ ગાંધીએ તેમની ભારત જોડો ન્યાય યાત્રાને બંગાળના મુસ્લિમ પ્રભુત્વવાળા મુર્શિદાબાદ અને માલદા જિલ્લાઓમાં લઈ જતા જ, મમતાએ એવો દાવો કર્યો હતો કે, જૂની પાર્ટી આ વખતે 40 બેઠકો પણ જીતી શકશે નહીં.
શનિવારે બંગાળ કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ અધીર રંજન ચૌધરીએ મમતા પર વળતો પ્રહાર કર્યો હતો. “મમતા બેનર્જી આરોપ લગાવી રહ્યાં છે કે, કોંગ્રેસ મુસ્લિમ મત મેળવવા માટે તમામ પ્રકારની વાતો કરી રહી છે. ભાજપ પણ એવું પણ કહી રહી છે કે આવનારા દિવસોમાં જૂની પાર્ટી નબળી પડી જશે, અને દીદી (મમતા) કહી રહ્યા છે કે કોંગ્રેસ માટે કંઈ જ હવે શક્ય નથી… ઈન્ડિયા ગઠબંધન ગ્રુપમાં રહેલા એક નેતાને આવી વાતો કરતા જોવું ખૂબ જ દુર્ભાગ્યપૂર્ણ છે. ચૌધરીએ કથિત રીતે પાર્ટીના મુર્શિદાબાદ કાર્યાલયમાં મીડિયાકર્મીઓને જણાવ્યું હતું. “એવું લાગે છે કે મમતા બેનર્જી ભાજપથી ડરે છે અને તેથી જ તેઓ દરરોજ પોતાનું સ્ટેન્ડ બદલી રહ્યા છે.”
રાજ્ય કોંગ્રેસના પ્રવક્તા સૌમ્યા આઈચ રોયે ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે, મમતા “સ્પર્ધાત્મક સાંપ્રદાયિકતા” માં સામેલ છે. “જ્યારે ભાજપ રામ મંદિરના ઉદ્ઘાટન પર મત માંગી રહી છે, ત્યારે TMC પણ જગન્નાથ મંદિરના ઉદ્ઘાટન (દિઘામાં આ વર્ષના અંતમાં યોજાનાર) પર તે જ કરી રહી છે. ભાજપની આગેવાની હેઠળની NDA સરકારની સાંપ્રદાયિક ધ્રુવીકરણ અને વિભાજનકારી રાજનીતિ સામે કોંગ્રેસ ભારત જોડો ન્યાય યાત્રા કાઢી રહી છે. તેમને શા માટે લાગે છે કે, રેલી લોકોને વિભાજીત કરવા માટે આયોજિત કરવામાં આવી રહી છે? તે ભાજપને શ્વાસ લેવાની તક આપવા માટે યાત્રા પર હુમલો કરી રહી છે. વાસ્તવમાં, તે લોકોને ગેરમાર્ગે દોરવા માટે ધાર્મિક આધાર પર વિભાજીત કરવા માંગે છે. તે ભાજપને ખુશ રાખવા માંગે છે.
તેમણે ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને કહ્યું કે, રાજ્ય ભાજપના પ્રવક્તા સમિક ભટ્ટાચાર્યએ કહ્યું કે, તેમની પાર્ટી માત્ર “નિર્ણાયક” રાજનીતિમાં જ વિશ્વાસ રાખે છે. “તેણી (મમતા)ની બિનસાંપ્રદાયિકતાની બ્રાન્ડ એ છે કે તે સવારે ‘જય મા કાલી’નો નારા લગાવશે અને સાંજે મુસ્લિમ રેલીઓમાં ભાગ લેશે.” તેમણે કહ્યું, તેણીને આ પ્રકારની રાજનીતિની આદત છે. કોંગ્રેસ પણ તેનાથી અલગ નથી. તેમનું રાજકારણ વિભાજનકારી રાજકારણ છે અને અમારૂ રાજકારણ નિર્ણાયક રાજકારણ છે.”
