સૌરવ રોય બર્મન: Assembly Elections 2023 નવા વર્ષ 2023માં ભારતના નવ રાજ્યોમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજવાની, જેમાં ચાર રાજ્યો પૂર્વોત્તર ભારતના છે. વર્ષ 2024ની લોકસભાની ચૂંટણી પહેલા યોજાઇ રહેલી વિધાનસભાની આ ચૂંટણીઓ બહુ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવી રહી છે. નરેન્દ્ર મોદીની આગેવાની હેઠળના ભાજપની જ્યાં સુધી આ પૂર્વોત્તર રાજ્યો પર નજર ન હતી ત્યાં સુધી આઝાદી બાદ મોટાભાગે કોંગ્રેસનું પ્રભુત્વ હતુ. પણ વર્ષ 2016માં આસામમાં ભાજપે પ્રથમ વાર સરકાર બનાવ્યા બાદ હવે તે અન્ય પૂર્વોત્તર રાજ્યોમાં સરકાર બનાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.
ચૂંટણી 2023 બની રહેશે મહત્વપૂર્ણ
વર્ષ 2023ના પ્રારંભમાં ત્રિપુરા, મેઘાલય અને નાગાલેન્ડમાં તેમજ વર્ષાંતે નવેમ્બરમાં મિઝોરમમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની હોવાથી તે બહુ જ નિર્ણાયક રહેશે. આમ આ 4 પૂર્વોત્તર રાજ્યો સંયુક્ત રીતે માત્ર છ સાંસદો જ લોકસભામાં મોકલી શકે છે, પરંતુ ભાજપ માટે તેની વિવિધતા અને આસ્થા ધરાવતો પ્રદેશ તેના આઇડોલોજિકલ એજન્ડા સાથે સાથે દેશમાં એક મોટા રાજકીય પક્ષ તરીકેની રાજકીય કહાણી માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
ભાજપ પાર્ટીએ આ લક્ષ્યને હાંસલ કરવા માટે પ્રાદેશિક પક્ષો સાથે જોડાણ કર્યું, માત્ર કોંગ્રેસ જ નહીં પ્રાદેશિક ખેલાડીઓ તેમજ તૃણમૂલ કોંગ્રેસ જેવા પક્ષોને પણ પાછળ છોડીને આગળ વધી ગઈ છે. ગયા વર્ષે નવેમ્બરમાં કોંગ્રેસના 13 ધારાસભ્યોએ પક્ષપલટો કર્યા બાદ તૃણમૂલ કોંગ્રેસ મેઘાલયમાં રાતોરાત મુખ્ય વિપક્ષ તરીકે ઉભરી આવી હતી.
પૂર્વોત્તરના આ ચાર રાજ્યોમાં સૌથી કટ્ટર હરીફાઈ આસામ બાદ ત્રિપુરામાં થશે, જ્યાં ભાજપે પોતાની તાકાત પર સરકાર બનાવી છે. ભાજપ વર્ષ 2018માં ઇન્ડિજિનિયસ પીપલ્સ ફ્રન્ટ ઑફ ત્રિપુરા (IPFT) સાથે જોડાણ કરીને સત્તામાં આવી, અને ત્યાં CPI(M)ના નેતૃત્વ હેઠળના ડાબેરી મોરચાના 25 વર્ષના શાસનનો અંત આવ્યો. જો કે, પરિસ્થિતિઓ બદલાઈ રહી છે. ભાજપના પાંચ સહિત સત્તાધારી ગઠબંધનના આઠ જેટલા ધારાસભ્યોએ તાજેતરના ભૂતકાળમાં રાજીનામું આપ્યું છે, જે એ વાતના સંકેત આપે છે કે પવનની દિશા બદલાઇ રહી છે.
રાજ્યના લોકપ્રિય રાજવી પ્રદ્યોત માણિક્ય દેબબરમનની આગેવાની હેઠળના IPFT આદિવાસી હરીફ TIPRA મોથાના ઉલ્કા ઉદય દ્વારા આમાંનો મોટો ભાગ પ્રેરિત છે. મોથા હવે રાજ્યના 20 ST-અનામત મતવિસ્તારોમાં પરિણામને પ્રભાવિત કરવા માટે તૈયાર છે, જો વધુ નહીં. જેમ જેમ ટોળાંએ તેમનો આત્મવિશ્વાસ વધાર્યો તેમ, દેબબરમને ભાજપ સાથે પૂર્વ-ચૂંટણી ગઠબંધનની લાગણીઓને ઠુકરાવી દીધી છે, અને હવે તેઓ કોઈપણ ભાવિ ભાગીદાર પાસેથી લેખિતમાં તેમની માંગણીઓ અંગે ખાતરી માંગી રહ્યા છે.
તેમાંથી મોટાભાગના IPFT ટ્રાઇબલ હરિફ TIPRA મોથાથી પ્રેરિત છે, જેની આગેવાની રાજ્યના લોકપ્રિય રાજવંશ પ્રદ્યોત માણિક્ય દેવબર્મન કરી રહ્યા છે. મોથા હવે રાજ્યના 20 એસટી – અનામત મતવિસ્તારોમાં પરિણામને પ્રભાવિત કરવા માટે તૈયાર છે. જેમ જેમ જનતાએ તેમનો વિશ્વાસ વધાર્યો તેમ તેમ દેવબર્મને ભાજપ સાથેના ચૂંટણી પૂર્વેના જોડાણને તોડી નાંખ્યું અને હવે તેઓ કોઈપણ ભાવિ ભાગીદાર રાજકીય પક્ષ પાસેથી લેખિતમાં તેમની માંગણીઓ અંગે ખાતરી માંગી રહ્યા છે.
મોથા હવે ભાજપના તેના બદલે સીપીઆઈ(એમ) અને કોંગ્રેસ તરફ ઝોંક રાખી શકે છે, જે ભૂતકાળના અનુભવમાંથી બોધપાઠ શીધીને ચૂંટણી પહેલા પોતાની માંગણીઓ મનાવવા માટે ગંભીરતા પૂર્વક કામગીરી કરી રહ્યા છે. મંગળવારે, બંને પક્ષોએ એક સંયુક્ત નિવેદન જારી કરીને “લોકશાહીની પુનઃસ્થાપના, કાયદાના શાસનની પુનઃસ્થાપના અને મુક્ત ચૂંટણીઓના સંચાલન”ની માંગણી કરી હતી.
મેઘાલયમાં, ભાજપ બે ધારાસભ્યો સાથે, નેશનલ પીપલ્સ પાર્ટી (NPP) ની આગેવાની હેઠળના સત્તાધારી મેઘાલય ડેમોક્રેટિક એલાયન્સ (MDA) નો હિસ્સો છે. જો કે, કોનરાડ સંગમાની આગેવાની હેઠળની એનપીપી, જે એનડીએ સાથે જોડાણ ધરાવે છે, તેણે એકલા હાથે ચૂંટણી લડવાની તૈયારી દર્શાવી છે.
કોંગ્રેસમાંથી પક્ષપલટો કરી આવેલા ધારાસભ્યો ટીએમસીમાં જોડાતા આ રાજકીય પક્ષ ચર્ચામાં રહ્યુ છે. ડિસેમ્બરમાં પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્યમંત્રી અને ટીએમસીના વડા મમતા બેનર્જીએ તેમના ભત્રીજા અને પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય મહાસચિવ અભિષેક બેનર્જી સાથે મેઘાલયમાં બે દિવસ ગાળ્યા હતા.
નાગાલેન્ડમાં ભાજપ પ્રમાણમાં આરામદાયક સ્થિતિમાં છે. 26-ધારાસભ્ય એનડીપીપી (નેશનલ ડેમોક્રેટિક પ્રોગ્રેસિવ પાર્ટી)ના નેતૃત્વમાં સત્તાધારી ગઠબંધનમાં તેના 12 ધારાસભ્યો છે. બંનેએ 2018માં ચૂંટણી પૂર્વે જોડાણ કર્યું હતું, અને જાહેરાત કરી છે કે તેઓ આગામી ચૂંટણીઓમાં પણ તેનું અનુકરણલ કરશે. ભાજપ 20 અને એનડીપીપી 40 સીટો પર ચૂંટણી લડશે.
મિઝોરમની 40 સભ્યોની વિધાનસભામાં ભાજપનો માત્ર 1 ધારાસભ્ય છે અને તે મિઝો નેશનલ ફ્રન્ટ (MNF) ની આગેવાની હેઠળના શાસક ગઠબંધનમાં છે. 2022માં આગળ વધતા ભાજપે મારા ઓટોનોમસ ડિસ્ટ્રિક્ટ કાઉન્સિલની ચૂંટણીમાં 12 બેઠકો જીતી અને સૌથી મોટી પાર્ટી તરીકે ઉભરી આવી હતી. જો કે, તેનાથી એમએનએફ સાથે ઘર્ષણ થયું હતુ તેમ છતાં MNFના ત્રણ સભ્યોનું સમર્થન મેળવ્યા બાદ ભાજપે કાઉન્સિલની કમાન સંભાળી છે.
ભાજપ તાજેતરમાં ‘અરાજકતા’નો આરોપ મૂકીને મિઝોરમમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવાનીની માંગ કરી રહ્યું છે.
પરંતુ તેના સાથીદારો – જે તમામ ભાજપની આગેવાની હેઠળના એનડીએના નોર્થઇસ્ટ ગઠબંધન – NEDA અથવા નોર્થઇસ્ટ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સનો ભાગ છે – તેની સાથે રહે કે ન રહે, ભાજપ અહીં ટકી રહેશે. ગત ડિસેમ્બરમાં જ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ મેઘાલય અને ત્રિપુરા માટે રૂ. 6,800 કરોડના વિવિધ પ્રજાલક્ષી પ્રોજેક્ટ્સની જાહેરાત કરી હતી.
