Lok Sabha election 2024, BJP and Congress : (Written by Liz Mathew) , અત્યારે ત્રણ રાજ્યોની વિધાનસભા ચૂંટણી માટે મતદાન થઈ ચૂક્યું છે જ્યારે આગામી 10 દિવસમાં વધુ બે રાજ્યોમાં મતદાન થવાનું છે. વિધાનસભાની ચૂંટણીના આ સેટ પર પ્રચાર બે મુદ્દાઓ પર રહ્યો છે – સ્પષ્ટ વિભાજન અને કલ્યાણકારી રાજકારણ સાથે ધ્રુવીકરણ. જો શહેરી વિસ્તારોમાં પક્ષો માટે ધ્રુવીકરણ કામ કરી રહ્યું છે તો ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં કલ્યાણકારી પહેલ પ્રબળ રહી છે.
ભાજપ છત્તીસગઢ અને રાજસ્થાનમાં ફરીથી સત્તા મેળવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે, મધ્યપ્રદેશમાં તેને જાળવી રાખવા અને દક્ષિણ તેલંગાણામાં એક મહત્વપૂર્ણ ચૂંટણી દળ તરીકે ઉભરી રહી છે, આશાસ્પદ યોજનાઓમાં અન્ય પક્ષોની જેમ ઉત્સાહી છે. જેને રેવાડી કહીને નકરાવામાં આવી હતી. (પાંચમા રાજ્ય મિઝોરમમાં ભાજપ હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયું છે.)
યોજનાઓ ઉપર આ ભાર વિશેષ રૂપથી મધ્ય પ્રદેશ માટે સાચો છે. જ્યાં તેમની મહિલા- ઉન્મુખ ઘોષણાઓ ચાર વખતના મુખ્યમંત્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણની મુખ્ય આશા છે. વરિષ્ઠ કોંગ્રેસ નેતા અને કર્ણઆટકના ઉપમુખ્યમંત્રી ડીકે શિવકુમારે તો વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પર ગેરેન્ટી આપવાના કોંગ્રેસના વિચારોને ચોરવાનો આરોપ લગાવ્યો છે. જે કર્ણાટકમાં કોંગ્રેસની જીત એક મોટું કારણ રહ્યું હતું.
છત્તીસગઢમાં જ્યાં ઝુંબેશ ભાજપ અને કોંગ્રેસ બંને તરફથી હિન્દુત્વના મુદ્દાઓ પર ફરતી હતી, ભાજપે 7 નવેમ્બરના રોજ પ્રથમ તબક્કાના મતદાનના ચાર દિવસ પહેલા ઘણા વચનો આપ્યા હતા – જેમાં ગરીબ પરિવારો માટે રૂ. 500માં રાંધણ ગેસ સિલિન્ડર અને પરિણીત મહિલાઓને દર વર્ષે 12,000 રૂપિયાની આર્થિક સહાયનો સમાવેશ થાય છે. પક્ષના સૂત્રો દાવો કરે છે કે વચનો પર તાત્કાલિક હકારાત્મક પ્રતિસાદ મળ્યો છે, જેનાથી રાજ્યમાં ભાજપ ફરી વિવાદમાં આવી ગઈ છે. આનો એક સંકેત કોંગ્રેસ અને તેના પૂર્ણ આત્મવિશ્વાસ વાળા મુખ્યમંત્રી ભૂપેશ બઘેલની પ્રતિક્રિયા હતી. તેમણે ભાજની ઘોષણાના એક સપ્તાહની અંદર જ કહ્યું હતું કે જો કોંગ્રેસ સરકાર ફરીથી સત્તામાં પાછી આવી તો દરેક મહિલાઓને 15,000 રૂપિયા પ્રતિ વર્ષ આપશે.
છત્તીસગઢમાં જ્યાં ઝુંબેશ ભાજપ અને કોંગ્રેસ બંને તરફથી હિન્દુત્વના મુદ્દાઓ પર ફરતી હતી, ભાજપે 7 નવેમ્બરના રોજ પ્રથમ તબક્કાના મતદાનના ચાર દિવસ પહેલા ઘણા વચનો આપ્યા હતા – જેમાં ગરીબ પરિવારો માટે રૂ. 500માં રાંધણ ગેસ સિલિન્ડર અને પરિણીત મહિલાઓને દર વર્ષે 12,000 રૂપિયાની આર્થિક સહાયનો સમાવેશ થાય છે. પક્ષના સૂત્રો દાવો કરે છે કે વચનો પર તાત્કાલિક હકારાત્મક પ્રતિસાદ મળ્યો છે, જેનાથી રાજ્યમાં ભાજપ ફરી વિવાદમાં આવી ગઈ છે.
આનો સંકેત કોંગ્રેસ અને તેના આત્મવિશ્વાસુ મુખ્યમંત્રી ભૂપેશ બઘેલની પ્રતિક્રિયા હતી, જેમણે ભાજપની જાહેરાતના એક સપ્તાહની અંદર કહ્યું હતું કે જો કોંગ્રેસ સરકાર સત્તામાં પરત ફરશે તો તમામ મહિલાઓને દર વર્ષે રૂ. 15,000 આપશે.
બીજેપી પાસે કર્ણાટકનું ઉદાહરણ છે, જ્યાં બજરંગ બલી વિશે સતત વાત કરીને તેની ઝુંબેશ કોંગ્રેસની ગતિને રોકી શકી નથી, જે વિભાજનકારી સંગઠનો સામે પગલાં લેવા સહિતના તેના ચૂંટણી વચનો પર સવાર હતી. ભાજપના નેતાઓ કહે છે કે તેમની ગણતરી એ છે કે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં પાર્ટીના છેલ્લી ઘડીના આક્રમક અભિયાને કોંગ્રેસને બદલે JD(S) પાસેથી મતો છીનવી લીધા.
એવું નથી કે આ વખતે હિન્દુત્વના મુદ્દા ચર્ચાની બહાર છે. તાજેતરમાં મધ્યપ્રદેશના રાઘોગઢમાં એક રેલીને સંબોધિત કરતી વખતે, કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે કહ્યું હતું કે, “તમે રામ લલ્લાના દર્શન કરવા માંગો છો કે નહીં? ખર્ચની ચિંતા કરશો નહીં.” ભાજપને મત આપો અને પાર્ટીની સરકાર તમને અયોધ્યામાં રામ લલ્લાના મફત દર્શન કરાવવામાં મદદ કરશે.
છત્તીસગઢમાં તેમણે વર્ણવ્યું કે કેવી રીતે રાજ્ય “ભગવાન રામનું નાનિહાલ” હતું, કારણ કે કૌશલ્યાનો જન્મ ત્યાં થયો હોવાનું માનવામાં આવે છે. શાહે યાદ અપાવ્યું કે પીએમ મોદી 22 જાન્યુઆરીએ અયોધ્યામાં રામ મંદિરનું ઉદ્ઘાટન કરશે અને કહ્યું કે જો ભાજપ રાજ્યમાં સત્તામાં આવશે તો રામ લલ્લા દર્શન યોજના શરૂ કરશે.
બઘેલ સરકાર પાસે રામ વન ગમન પથ પ્રોજેક્ટ છે, જે તે માર્ગ છે જે રામે તેમના વનવાસ દરમિયાન અનુસર્યો હોવાનું કહેવાય છે. રાજસ્થાનમાં ભાજપે 450 રૂપિયામાં એલપીજી સિલિન્ડર અને ધોરણ 12માં ભણતી હોશિયાર છોકરીઓને ફ્રી સ્કૂટી આપવાનું વચન આપ્યું છે. લાડો પ્રોત્સાહક યોજના હેઠળ, સરકારે કહ્યું છે કે ભાજપ સરકાર એક છોકરી માટે 2 લાખ રૂપિયાના બચત બોન્ડની સ્થાપના કરશે. તેલંગાણામાં પણ ભાજપે અયોધ્યાની મફત યાત્રાનું વચન આપ્યું છે.
મધ્યપ્રદેશમાં પણ કોંગ્રેસના અઘોષિત સીએમ ઉમેદવાર કમલનાથ આ મુદ્દે ભાજપને કોઈ ફાયદો ન થાય તે માટે હિન્દુત્વની પાતળી લાઇન પર ચાલે છે. કમલનાથે, જેમણે રામ વન ગમન પથ પ્રોજેક્ટની પણ ઘોષણા કરી હતી, જે પાછળથી તેમની સરકાર પડી ત્યારે અટકી ગઈ હતી, તેમણે કહ્યું હતું કે જો કોંગ્રેસ સત્તા પર આવશે, તો કોંગ્રેસ ખાતરી કરશે કે શ્રીલંકામાં સીતા મંદિર બનાવવાનો પ્રોજેક્ટ અમલમાં મૂકવામાં આવશે.
કોંગ્રેસે હિંદુત્વના મુદ્દા પર તેની કલ્યાણકારી રાજનીતિ સાથે જોડાવાની તૈયારી દર્શાવી હોવાથી ભાજપને પણ આવું કરવાની ફરજ પડી છે. વિધાનસભા ચૂંટણીના વર્તમાન રાઉન્ડ પહેલા, પાર્ટીએ BPL પરિવારોની મહિલાઓ માટે મફત એલપીજી સિલિન્ડર અને હિમાચલ પ્રદેશમાં ગર્ભવતી મહિલાઓ માટે રૂ. 25,000 વગેરેનું વચન આપ્યું હતું. ગુજરાતની ચૂંટણી પહેલા, કેન્દ્રએ પીએમની ઉજ્જવલા યોજના હેઠળ બે મફત એલપીજી સિલિન્ડરની જાહેરાત કરી હતી. તેણે આને કોંગ્રેસના વચનોથી અલગ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે, અને દાવો કર્યો છે કે તેની યોજનાઓ મહિલાઓને “સશક્તિકરણ” બનાવવાની છે.
આ પણ વાંચોઃ- કોહલીને વર્લ્ડ કપ ફાઇનલમાં પકડનાર પેલેસ્ટિનિયન સમર્થક જૂનો ગુનેગાર નીકળ્યો, અહીં વાંચો તેની કરમ કુંડળી
પરંતુ, ભાજપના આંતરિક સૂત્રો સ્વીકારે છે: “કર્ણાટકએ સાબિત કર્યું છે કે ગેરંટી સ્કીમ્સ મતોને પ્રભાવિત કરી શકે છે. આર્થિક મુદ્દાઓ વધુને વધુ ચૂંટણીમાં કેન્દ્રસ્થાને છે, કલ્યાણકારી રાજકારણ અને ફ્રીબીઝ અહીં રહેવા માટે છે… સાથે જ મધ્યપ્રદેશ, છત્તીસગઢ અને રાજસ્થાન જેવા રાજ્યોમાં જ્યાં 90% થી વધુ વસ્તી હિંદુ છે, સાંપ્રદાયિક ધ્રુવીકરણ તેની મર્યાદા ધરાવે છે.”
એક નેતાએ કહ્યું કે આવી યોજનાઓની પ્રથા ચાલુ રહી શકે છે. “હિન્દુત્વના મુદ્દાઓની વસ્તીના નાના વર્ગ પર થોડી અસર થઈ શકે છે, તે પણ શહેરી અથવા અર્ધ-શહેરી વિસ્તારોમાં. મોંઘવારી અને બેરોજગારી ચૂંટણીની રાજનીતિના પ્રવચનમાં પાછા ફરવા સાથે, ભાજપ લોકસભાની ચૂંટણીમાં પણ લોકપ્રિય રાહતોની જાહેરાત કરવામાં અચકાતી નથી.”
