CASTE CNSUS PITCH : પાંચ રાજ્યોની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં વિપક્ષી પાર્ટીઓની જાતિ ગણતરીની માંગ મુખ્ય મુદ્દો છે. આ મુદ્દાની પૃષ્ઠભૂમિમાં આરએસએસ “સમાજ સમરસતા” (સામાજિક સમરસતા) નો કાર્યક્રમ લઈને આવ્યું છે. જેને આરએસએસના પ્રોજેક્ટ તરીકે જોવામાં આવી રહ્યો છે. આરએસએસની આ યોજના હેઠળ તેના કાર્યકરો ગામડાઓમાં ફરશે અને હિંદુ એકતાની ભાવનાને પ્રોત્સાહન આપવાનું કામ કરશે. આ યોજનાના ભાગ રૂપે, RSS કાર્યકર્તાઓ ગામડાઓ, શાળાઓ અને મંદિરોમાં લોકો સુધી જ્ઞાતિ ભેદભાવ અને અસ્પૃશ્યતા (અસ્પૃશ્યતા) સામે જાગૃતિ ફેલાવશે.
આરએસએસના જનરલ સેક્રેટરી દત્તાત્રેય હોસાબલેએ મંગળવારે જણાવ્યું હતું કે, આરએસએસની બે દિવસીય અખિલ ભારતીય કાર્યકારી બોર્ડની બેઠક દરમિયાન આ મુદ્દા પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આ બેઠકનું આયોજન ગુજરાતના ભુજમાં કરવામાં આવ્યું હતું. બેઠકમાં આરએસએસ દ્વારા કરવામાં આવેલા કામો અંગે પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આરએસએસના તમામ ટોચના નેતાઓ ઉપરાંત તેના તમામ 45 પ્રાંતો (પ્રદેશો) અને અન્ય સહયોગીઓના પ્રતિનિધિઓ પણ બેઠકમાં હાજર હતા.
‘જન્મના આધારે ભેદભાવ નાબૂદ થવો જોઈએ’
હોસાબલેએ આરએસએસના સમાપન દિવસે મીડિયાને કહ્યું, ‘બેઠકમાં અમે પાંચ મુદ્દાના કાર્યક્રમ પર ચર્ચા કરી, જેને સંઘની શતાબ્દી ઉજવણીને ધ્યાનમાં રાખીને પૂર્ણ કરવાની જરૂર છે. આમાં સામાજિક સમાનતાનો સમાવેશ થાય છે, એટલે કે અસ્પૃશ્યતા અને જાતિના ભેદભાવ દૂર કરવા, આપણે બધા સાથે છીએ અને એક સમાજ છીએ, આપણે આ સંદેશ લેવો પડશે અને જન્મના આધારે ભેદભાવ દૂર કરવો પડશે.
લોકોને સાથે જોડાવા ઉપરાંત, હોસાબલેએ કહ્યું, “અમે મંદિરો, શાળાઓ અને અન્ય સામાજિક સંસ્થાઓની પણ મુલાકાત લઈ રહ્યા છીએ, જેથી તેમની સાથે ચર્ચા કરી શકાય કે, આપણે તેમના પોતાના વિસ્તારોમાં સામાજિક સમરસતા માટે કેવી રીતે કામ કરી શકીએ.”
RSS એ ભેદભાવ શોધવા માટે 13 હજાર ગામોનો અભ્યાસ કર્યો
આરએસએસના સૂત્રોએ જણાવ્યું કે, છેલ્લા એક વર્ષમાં, સંઘે અલગ-અલગ કૂવાઓ, સ્મશાન અને મંદિરોમાં દલિતોના પ્રવેશ પર પ્રતિબંધના સંદર્ભમાં જાતિ ભેદભાવના પ્રચલિતતાને શોધવા માટે 13,000 થી વધુ ગામડાઓમાંથી કેસ સ્ટડી કર્યા છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું કે, સામાજિક સમરસતા પ્રોજેક્ટની જવાબદારી સંઘની શાખાઓને સોંપવામાં આવી છે. આરએસએસના જણાવ્યા અનુસાર, હાલમાં દેશમાં તેની 95, 528 શાખાઓ ચાલી રહી છે, જેમાં દરરોજ 37 લાખ લોકો ભાગ લે છે.
આ વર્ષે માર્ચમાં તેની અખિલ ભારતીય પ્રતિનિધિ સભા (ABPS) ની બેઠક દરમિયાન, સંઘે તેના પોતાના વિઝનને પ્રોત્સાહન આપતો ઠરાવ પસાર કર્યો, જેમાં ભારતની ‘સાચી કથા’ બનાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું અને સામાજિક ક્રિયા-પ્રતિક્રિયા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો.
આરએસએસના એક નેતાએ કહ્યું, ‘જો કે તે સ્પષ્ટ છે કે, લોકો જાતિના આધારે નરેન્દ્ર મોદીને મત આપી રહ્યા છે, પરંતુ એવી શક્તિઓ છે જે વિચારે છે કે, તેમને હરાવવાનો એકમાત્ર રસ્તો હિંદુ સમાજને ઓળખના આધારે વહેંચવાનો છે. તેથી, તે મહત્વનું છે કે, આરએસએસ વધુ તાકાત સાથે રાષ્ટ્રીય ઓળખની ભાવના બનાવવા માટે તેના પાયાના સ્તરે કાર્ય ચાલુ રાખે.’
80 ના દાયકાના અંતમાં સામાજિક ન્યાય પક્ષોના ઉદભવથી, રામ મંદિર ચળવળ આકાર લેવાનું શરૂ થયું, તે સમયની આસપાસ, મંડલ અને કમંડલની વિચારધારાઓ વચ્ચે સંઘર્ષ થયો, જે રાષ્ટ્રીય રાજકારણના વિવિધ તબક્કામાં ચાલ્યો. બીજાને પાછળ છોડી દીધા. વિપક્ષી શિબિરમાંથી રાષ્ટ્રીય જાતિની વસ્તી ગણતરીની વધતી જતી માંગ હિન્દી પટ્ટામાં લડતને ફરીથી જાગવાની ધમકી આપે છે અને તેથી આ મુદ્દા પર સંઘનું ધ્યાન રાખવું મહત્વપૂર્ણ છે.
RSS ના વાર્ષિક અહેવાલ 2022-23 માં સામાજિક ભેદભાવ પેદા કરવાના પ્રયાસો પર પણ ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, ‘ભારતની એકતા અને પ્રગતિનો વિરોધ કરનારી શક્તિઓ નવા ષડયંત્ર રચે છે અને ખોટા નિવેદનો આપીને અથવા ભ્રમ ફેલાવીને સમાજને તોડવાનો પ્રયાસ કરે છે, જે તેમનો એજન્ડા બની ગયો છે. જેના કારણે સમાજની કોઈપણ પરિસ્થિતિ કે ઘટનાને બહાના તરીકે ભાષા, જાતિ કે જૂથ વચ્ચે વિખવાદ ઉભો કરવા અને યુવાનોને અગ્નિપથ જેવી સરકારી યોજના સામે ભડકાવવાના બહાને વિવિધ જગ્યાએ આતંક, દ્વેષ, અરાજકતા અને હિંસાની જઘન્ય ઘટનાઓ બની.
તાજેતરના મહિનાઓમાં RSS ના ટોચના નેતાઓએ વારંવાર જાતિનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો છે. આરએસએસના વડા મોહન ભાગવતે સપ્ટેમ્બરમાં કહ્યું હતું કે, 2000 વર્ષના જાતિ ભેદભાવનો સામનો કરવા માટે લોકોએ વધુ 200 વર્ષ આરક્ષણ માટે તૈયાર રહેવું જોઈએ. ત્યારથી ભાગવત તેમના લગભગ તમામ ભાષણોમાં આવો જ દાવો કરતા આવ્યા છે. તેમણે કહ્યું કે, ભારતની વાર્તા “વિવિધતામાં એકતા” વિશે નથી, પરંતુ એક એવા રાષ્ટ્ર વિશે છે જે “એકતામાં વિવિધતા” ધરાવે છે, ત્યાંથી “હિન્દુ સમાજની એકતા નિર્વિવાદ છે” એ ભાર મૂકે છે.
સપ્ટેમ્બરમાં પુણેમાં યોજાયેલી RSS સંકલન બેઠકમાં, “સામાજિક સમરસતા” પર સંઘ સાથે સંકળાયેલા તમામ સંસ્થાઓની ક્રિયાઓના સંકલનનો મુદ્દો ચર્ચા માટે તેના એજન્ડામાં ટોચ પર હતો.
‘ભારત હિન્દુ રાષ્ટ્ર છે, રામ મંદિર તેની અભિવ્યક્તિ છે’
ભારત હિન્દુ રાષ્ટ્ર ક્યારે બનશે? આ પ્રશ્નના જવાબમાં હોસાબલેએ કહ્યું, ‘ભારત પહેલેથી જ એક હિન્દુ રાષ્ટ્ર છે અને અયોધ્યામાં રામ મંદિર એ ચેતનાની અભિવ્યક્તિ છે. કહ્યું કે, આપણે પહેલાથી જ હિન્દુ રાષ્ટ્ર છીએ અને ભવિષ્યમાં પણ હિન્દુ રાષ્ટ્ર જ રહીશું. તેમણે કહ્યું કે ડૉ. હેડગેવાર (આરએસએસના સ્થાપક)એ કહ્યું હતું કે, જ્યાં સુધી આ ધરતી પર એક પણ વ્યક્તિ હિંદુ છે ત્યાં સુધી તે હિંદુ રાષ્ટ્ર જ રહેશે. જો કે, હોસાબલેએ સ્પષ્ટતા કરી હતી કે, આ બંધારણ દ્વારા વ્યાખ્યાયિત કરાયેલા ભારતીય રાજ્યના સંદર્ભમાં નથી. તેમણે કહ્યું કે, બંધારણ દ્વારા વ્યાખ્યાયિત રાજ્ય વ્યવસ્થા અલગ છે, પરંતુ એક રાષ્ટ્ર તરીકે આપણે હિન્દુ રાષ્ટ્ર છીએ. ઉદાહરણ આપતાં તેમણે કહ્યું કે, જ્યારે અહીં અંગ્રેજો હતા ત્યારે બ્રિટિશ રાજ હતું, પરંતુ હિન્દુ રાષ્ટ્ર હતું.
જો કે, આરએસએસ નેતાએ સૂચન કર્યું હતું કે, હિન્દુ રાષ્ટ્રનું માત્ર અસ્તિત્વ જ પૂરતું નથી અને તેનું અસ્તિત્વ પણ સાકાર થવું જોઈએ. ઉદાહરણ તરીકે, અયોધ્યામાં રામ મંદિરનું નિર્માણ એ રાષ્ટ્રીય સ્વાભિમાનની અભિવ્યક્તિ છે. આ (વિચાર) આ દેશમાં હંમેશા હતો. તેમણે કહ્યું કે, અહીં સોમનાથ મંદિર બનવું જોઈએ અને ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદે અહીં આવવું જોઈએ, શા માટે? એ રાષ્ટ્રીય સ્વાભિમાનને જાગૃત કરવું પડશે. જય સોમનાથ રાષ્ટ્રીય સ્લોગન બની ગયું હતું.
‘આપણે પહેલેથી જ હિન્દુ રાષ્ટ્ર છીએ’
હોસાબલેએ એ પણ ભારપૂર્વક કહ્યું કે, હિન્દુત્વ એ બીજું કંઈ નથી પરંતુ રાષ્ટ્ર, સમાજ અને સંસ્કૃતિ માટે કંઈક કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ બનવાનો વિચાર છે. તેમણે કહ્યું કે, અમારો ઉદ્દેશ્ય દરેક વિભાગમાં પાંચથી છ લોકો હોય જે આ માટે સંપૂર્ણ પ્રતિબદ્ધ હોય. સંઘ જે કામ કરી રહ્યો છે તે હિંદુ રાષ્ટ્રની ચેતનાને જગાડવાનું છે. આપણે હિન્દુ રાષ્ટ્રની સ્થાપના કરવાની જરૂર નથી. આપણે હિન્દુ રાષ્ટ્ર છીએ.
તેમણે એવો પણ દાવો કર્યો હતો કે, આરએસએસનો “હિંદુ”નો વિચાર સર્વસમાવેશક હતો. તેમણે કહ્યું, ‘એવા હિન્દુઓ પણ છે, જે મંદિરોમાં નથી જતા. કેટલાક લોકો ચોક્કસ મંદિરમાં જાય છે. પછી એવા લોકો છે, જેઓ ગુરુદ્વારા સહિત તમામ મંદિરોની મુલાકાત લે છે. અમારા મતે, તમે મંદિર જાઓ કે ન જાઓ, તમે હિન્દુ રહી શકો છો. અમારી એક જ વિનંતી છે કે, તમે કોઈપણ ધાર્મિક સ્થળે જાઓ, તો ત્યાંની પરંપરાનું પાલન કરો.
હોસાબલેએ કહ્યું કે, આરએસએસ એક “રાષ્ટ્રીય ચળવળ” છે, જેણે રાષ્ટ્રીય પ્રવચનમાં ઘણા મુદ્દાઓ લાવવાનો પ્રયાસ કર્યો. તેમણે કહ્યું, ‘રાષ્ટ્રીય સ્વાભિમાન અને રાષ્ટ્રીય ઓળખને લઈને એક આંદોલન ચાલી રહ્યું છે. આ છે અયોધ્યામાં રામ જન્મભૂમિ પર ભવ્ય મંદિરનું નિર્માણ. આ કાર્ય પૂર્ણ થઈ રહ્યું છે અને 22 જાન્યુઆરી (2024) ના રોજ અભિષેક કાર્યક્રમ નક્કી કરવામાં આવ્યો છે.
હોસાબલેના જણાવ્યા અનુસાર, મંદિરનું નિર્માણ કરી રહેલા રામ જન્મભૂમિ તીર્થ ક્ષેત્ર ટ્રસ્ટે પીએમ મોદી અને ભાગવતને અભિષેક સમારોહ માટે આમંત્રણ આપ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે, દેશભરમાં આરએસએસના કાર્યકરો અયોધ્યા આંદોલન સાથે જોડાયેલા છે. હવે તેની ઐતિહાસિક ક્ષણ આવી ગઈ છે. તેમણે કહ્યું કે, અમે ટ્રસ્ટને કહ્યું છે કે 1 જાન્યુઆરીથી 15 જાન્યુઆરી વચ્ચે અમે દેશવ્યાપી સંપર્ક અભિયાન ચલાવીશું. મકરસંક્રાંતિના દિવસથી અમે મંદિરના ગર્ભગૃહ (ગભગૃહ)માં પૂજા કરીશું. આ પ્રાર્થનાના અંતિમ દિવસે 22 જાન્યુઆરીએ પવિત્રતાનું કાર્ય પૂર્ણ થશે. દેશભરમાંથી સંતો ત્યાં પહોંચશે.
હોસાબલેએ જણાવ્યું હતું કે, આરએસએસના તમામ કાર્યકરો 22 જાન્યુઆરીની ઉજવણીમાં હાજરી આપી શકતા નથી, તેથી તેઓએ દેશભરમાં ઘરે-ઘરે જઈને લોકોને ભગવાન રામ અને મંદિરનો ફોટો પાડવો પડશે અને પછીની તારીખે તેને જોવાનું કહેવું પડશે. આમંત્રણ સોંપવામાં આવ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે, આ વિચાર વ્યાપક રાષ્ટ્રવ્યાપી જાહેર પહોંચ બનાવવાનો છે. અમે બેઠકમાં આ કાર્યક્રમની વિગતોની ચર્ચા કરી છે.
