Bihar Politics : જનતા દળ (યુનાઈટેડ)ના નેતા ઉપેન્દ્ર કુશવાહ બિહારના મુખ્યમંત્રી અને જેડી(યુ)ના સુપ્રીમો નીતીશ કુમાર દ્વારા તેમના નાયબ અને રાષ્ટ્રીય જનતા દળ (આરજેડી)ના નેતા તેજસ્વી પ્રસાદ યાદવને 2025ની રાજ્ય વિધાનસભા ચૂંટણી માટે તેમના ઉત્તરાધિકારી તરીકે જાહેર કર્યા ત્યારથી નારાજ છે. તેમણે નીતીશ પ્રત્યેની નિરાશા વ્યક્ત કરવા માટે કોઈ શબ્દો છોડ્યા નહીં.
તેઓ પોતાનું સંગઠન બનાવીને ભાજપ સાથે હાથ મિલાવશે તેવી અટકળો પણ ચાલી રહી છે. કુશવાહાએ ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસ સાથે ‘નબળા’ JD(U), રાજ્યમાં સત્તારૂઢ ગઠબંધન અને તેમની ભાવિ યોજનાઓ સહિત અનેક મુદ્દાઓ પર વાત કરી હતી. તેના કેટલાક અંશ જોઈએ.
તમારા જેવા વરિષ્ઠ નેતાએ નીતિશ કુમાર સાથે ટોચનું નેતૃત્વ વહેંચવા પાછળના કારણો શું છે?
તેનો જવાબ આપવો બહુ મુશ્કેલ નથી કે હું મારી જ પાર્ટીને કેટલાક અઘરા પ્રશ્નો કેમ પૂછી રહ્યો છું . જ્યારે મેં માર્ચ 2021માં રાષ્ટ્રીય લોક સમતા પાર્ટી (RLSP) ને JD(U) સાથે મર્જ કર્યું, ત્યારે JD(U) રાષ્ટ્રીય લોકતાંત્રિક ગઠબંધન (NDA) નો ભાગ હતો. તે પાછળથી મહાગઠબંધન (RJD સાથે) નામના નવા જોડાણનો ભાગ બન્યો અને મને હજુ પણ કોઈ સમસ્યા નહોતી. પરંતુ ચિંતા ત્યારે થઈ જ્યારે બંને વચ્ચે કોઈ ‘સૌદા’ની વાત થઈ.
મુખ્યમંત્રીએ તેજસ્વી પ્રસાદ યાદવને બિહારના ભાવિ નેતા તરીકે રજૂ કરીને મામલો વધુ જટિલ બનાવી દીધો. જેડી(યુ)ના કાર્યકર્તાઓ અને સમર્થકો પણ તેમની પાર્ટીના ભવિષ્યને લઈને ચિંતિત છે. જેડી(યુ) અને આરજેડીના વિલીનીકરણની ચર્ચાએ મામલો વધુ ખરાબ કર્યો. જો આ બાબતે મારી સાથે ચર્ચા થઈ હોત તો હું તેજસ્વીના નેતૃત્વ માટે સંમત ન હોત.
બિહારના નેતા તરીકે તેજસ્વીની રજૂઆત પછી JD(U)માં તમારી રાજકીય કારકિર્દીના વિકાસ વિશે શું તમે ચિંતિત છો?
આ એક વ્યક્તિ તરીકે ઉપેન્દ્ર કુશવાહાની વાત નથી. હું પાર્ટીનો પ્રાથમિક સભ્ય બનીને ખૂબ જ ખુશ છું. જેડી(યુ) દ્વારા આરજેડી સાથે ગઠબંધન કરવામાં કંઈ ખોટું નથી. જો કે, તેજસ્વીને ભાવિ નેતા તરીકે રજૂ કરવો JD(U) ના અંતનો સંકેત આપે છે. જેડી(યુ) એ અમુક વ્યક્તિઓનો પક્ષ નથી.
સમતા પાર્ટીમાં ભળતા પહેલા તેનું નેતૃત્વ શરદ યાદવ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું, જેનું ગઠબંધન જ્યોર્જ ફર્નાન્ડિસ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું અને બાદમાં નીતિશ કુમાર જેવા નેતાઓ દ્વારા ઉછેરવામાં આવેલી. અમારા જેવા ઘણા કાર્યકરોએ પણ જેડી(યુ)ના વિકાસમાં યોગદાન આપ્યું છે.
ડિસેમ્બરના ત્રીજા સપ્તાહમાં મુખ્યમંત્રી (નીતીશ) સાથેની બેઠકમાં મેં પહેલીવાર આ મુદ્દાઓ ઉઠાવ્યો હતો. મેં કુરહાની પેટાચૂંટણીમાં મારા પક્ષની હારનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો અને દલીલ કરી કે છેલ્લી ત્રણ પેટાચૂંટણીમાં વોટ શેર અપેક્ષા મુજબ ન હતો.
નીતિશ કુમાર બિહારને ખરાબ, જૂના દિવસોમાંથી પાછા લાવ્યા – તેના માટે જવાબદાર પરિવારને લગામ (રાજ્યની) સોંપવી એ સ્વીકાર્ય નથી.
શું તમે નીતિશને એવો પણ સવાલ કર્યો હતો કે તેમણે તેજસ્વીને આટલી જલ્દી મુખ્યમંત્રી પદના ઉમેદવાર તરીકે કેમ રજૂ કર્યા? તેમણે કેવી પ્રતિક્રિયા આપી?
મેં તે મુદ્દો પણ ઉઠાવ્યો હતો. પરંતુ તેમણે કંઈક કહ્યું જે હું અહીં કહી શકતો નથી. એક વાત હું નિશ્ચિતપણે કહી શકું છું કે, એવું લાગે છે કે તે આરજેડીના દબાણ હેઠળ છે. પરંતુ આવો નિર્ણય એકપક્ષીય રીતે ન લઈ શકાય. આખરે, આરજેડીના પ્રદેશ અધ્યક્ષ (જગદાનંદ સિંહ) એ સૂચન કર્યું કે, નીતિશ કુમારે બિહારની ખુરશી આરજેડી નેતા (તેજશ્વી) માટે છોડી દીધી.
તેમણે પક્ષની નબળાઈ વિશેની મારી તમામ દલીલોને એક પ્રકારે ફગાવી દીધી… હું નિરાશ થયો.
JD(U)ના ઘણા નેતાઓ તમને “અતિ મહત્વાકાંક્ષી” અને “દલબદલૂ” કહે છે. તેઓ ઈચ્છે છે કે તમે જલદીથી પાર્ટી છોડી દો. તમારી શું પ્રતિક્રિયા છે?
આ કોઈ એક વ્યક્તિ કે તેની મહત્વાકાંક્ષાનો પ્રશ્ન નથી. મુખ્યમંત્રી સહિત જેડીયુના ટોચના નેતાઓ મારા વિશે શું કહે છે તેની મને ચિંતા નથી. મેં કોઈ પક્ષ વિરોધી પ્રવૃત્તિ કરી નથી જેના માટે શિસ્તભંગના પગલાં લેવા જોઈએ. હું હજુ પણ પાર્ટીને મજબૂત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છું. રાજકીય પક્ષ તેના વોટ બેઝ વગર ટકી શકતો નથી. પછી તે ઓબીસી અને લવ-કુશ (કુર્મી-કોરી) વિભાગો હોય, આર્થિક રીતે પછાત જાતિઓ (ઇબીસી) હોય કે મહાદલિત – નીતિશ કુમારનો કાળજીપૂર્વક પોષવામાં આવેલો આધાર ધીમે ધીમે ખતમ થઈ રહ્યો છે.
2020ની વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામોએ તેટલું જ બતાવ્યું. તાજેતરની પેટાચૂંટણીના પરિણામોએ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે, અમે મેદાન ગુમાવી રહ્યા છીએ. અમારા ભોગે ભાજપ ગતિ પકડી રહ્યું છે. હું આ વાત જાહેર કરી રહ્યો છું કારણ કે નીતીશ કુમારે કોઈ રસ્તો સૂચવ્યો નથી કે તેની ચર્ચા કરી નથી. હું ઈચ્છું છું કે પાર્ટીના કાર્યકરો આ મુદ્દો ઉઠાવે.
આરએલએસપીને પુનર્જીવિત કરવા માટે ભાજપ સાથે પડદા પાછળના સોદાના આક્ષેપો અંગે તમારી પ્રતિક્રિયા શું છે?
હકીકતમાં, મને શંકા છે કે, નીતિશ કુમારને ભાજપ સાથે કોઈ સમજોતો છે કે કેમ. નીતિશ ભલે ભાજપ સાથે ક્યારેય ગઠબંધન નહીં કરવાની વાત કરતા હોય, પરંતુ કેટલાક લોકો તેમના યુ-ટર્નની વાત કરી રહ્યા છે. જ્યાં સુધી મારી વાત છે, હું હજુ પણ આવનારા દિવસોમાં પાર્ટીના નીચલા સ્તરના કાર્યકરોને સામેલ કરીને પાર્ટીને મજબૂત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છું.
પાર્ટીના વડા રાજીવ રંજન (લલન) સિંહે કહ્યું કે, તમે હવે જેડી(યુ)ના સંસદીય બોર્ડના અધ્યક્ષ નથી તે અંગે તમારી પ્રતિક્રિયા શું છે?
POST સાથેનો મારો અનુભવ હંમેશા દર્શાવે છે કે તે માત્ર ઔપચારિક મહત્વનું હતું. લાલન સિંહ હવે જે કહી રહ્યા છે તે મારી વાત સાબિત કરે છે. પોસ્ટ એક ઝુંઝુનથી વધુ કંઈ નથી. હું એ પણ કહેતો રહ્યો કે, JD(U)માં મારી સાથે સારો વ્યવહાર કરવામાં આવ્યો હતો અને મને પેવેલિયનમાં બેસાડવામાં આવ્યો હતો. પાર્ટીની બીજી લાઇન બનાવવાનો કોઇ પ્રયાસ થયો નથી.
આગળ શું થશે? શું તમે 2024ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં ભાજપ સાથે પાર્ટી અને સહયોગી બનાવશો?
મને ખબર નથી કે, આ બધું ક્યાંથી આવે છે. હાલ હું પાર્ટી કેડરને સક્રિય કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છું. મને ખબર છે કે, કેટલાક વરિષ્ઠ નેતાઓ મારા પ્રયાસો પર તીખી પ્રતિક્રિયા આપી રહ્યા છે અને મને પાર્ટી છોડવા માટે કહી રહ્યા છે. પરંતુ હું હજી પણ તેને મારી રીતે કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છું. મને પણ આશ્ચર્ય થાય છે કે, મુખ્યમંત્રી મારા વિશે આકરા શબ્દો કેમ વાપરી રહ્યા છે. હું રાજ્યમાં તેમના યોગદાનને યોગ્ય રીતે સ્વીકારું છું, પરંતુ મને ડર છે કે, તેઓ હાલના દિવસોમાં પોતાના નિર્ણયો જાતે લઈ રહ્યા નથી. પાર્ટી કેટલાક લોકોના નિયંત્રણમાં છે અને મારી લડાઈ તેમની વિરુદ્ધ છે.
