Bhupendra Pandey : યોગી આદિત્યનાથે ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રીનો ચાર્જ સંભાળ્યો ત્યારથી તેમણે પોતાના રાજ્યમાંથી ગુનાખોરીને નાબુદ કરવા માટે ભાર મૂક્યો છે. યોગી આદિત્યનાથે ગુનાખોરીને ડામવા માટેની કાર્યવાહીને પ્રાથમિક્તા આપી છે.પોલીસ એન્કાઉન્ટર અને કથિત ગુનેગારોની મિલકતોને બુલડોઝિંગ એ ઉત્તર પ્રદેશને “અપરાધ મુક્ત” અથવા ગુનામુક્ત બનાવવાની કડક સરકારના દૃશ્યમાન પ્રતીકો બની ગયા છે.
ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસ દ્વારા પોલીસ રેકોર્ડની તપાસ દર્શાવે છે કે માર્ચ 2017 થી જ્યારે યોગી આદિત્યનાથે ચાર્જ સંભાળ્યો હતો અને આજ સુધીમાં રાજ્યમાં 186 એન્કાઉન્ટર થયા છે. આ દર 15 દિવસે પોલીસ દ્વારા એકથી વધુ કથિત ગુનેગારોનું એન્કાઉન્ટર કરવામાં આવે છે.
આ છ વર્ષોમાં જ્યારે પોલીસ ગોળીબારની વાત આવે છે (સામાન્ય રીતે પગમાં), ત્યારે આંકડો 5,046 સુધી પહોંચે છે. દર 15 દિવસે 30 થી વધુ કથિત ગુનેગારોને ગોળી મારીને ઘાયલ કરવામાં આવે છે.
પોલીસ એન્કાઉન્ટરમાં માર્યા ગયેલા 186ની યાદીમાં રેકોર્ડ્સ દર્શાવે છે કે, 96 જેટલા કથિત ગુનેગારોએ હત્યાના કેસોનો સામનો કર્યો હતો, જેમાંથી બે છેડતી અને ગેંગરેપ અને પોક્સોના કેસોનો સામનો કર્યો હતો.પોલીસ અધિકારીઓ નિર્દેશ કરે છે કે 2016 અને 2022 ની વચ્ચે સમગ્ર બોર્ડમાં ગુનામાં તીવ્ર ઘટાડો થયો છે, સત્તાવાર રેકોર્ડ મુજબ, લૂંટમાં 82% ઘટાડો અને હત્યામાં 37% ઘટાડો થયો છે.
પરંતુ થોડા આને એન્કાઉન્ટર સાથે જોડી રહ્યા છે. વાસ્તવમાં જ્યારે આ તારણો વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે પ્રશાંત કુમાર, સ્પેશિયલ ડીજી, ક્રાઈમ એન્ડ લો એન્ડ ઓર્ડર, ઉત્તર પ્રદેશ પોલીસ (ઈન્ટરવ્યુ જુઓ) ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને કહ્યું કે “પોલીસ એન્કાઉન્ટર્સ ક્યારેય જઘન્ય ગુનાઓને અંકુશમાં રાખવા અથવા રાખવાની અમારી વ્યૂહરચનાનો ભાગ નથી રહ્યા.”
રેકોર્ડ્સ દર્શાવે છે કે મોટા ભાગના એન્કાઉન્ટરમાં મૃત્યુ અસરકારક રીતે નિઃશંક અને પડકાર વગરના થાય છે.
મેજિસ્ટ્રિયલ ઇન્ક્વાયરી
દરેક પોલીસ એન્કાઉન્ટરમાં ફરજિયાત પ્રક્રિયા જે મૃત્યુમાં પરિણમે છે. 161 જેટલા એન્કાઉન્ટરમાં પૂર્ણ કરવામાં આવી છે અને રેકોર્ડ્સ અનુસાર કોઈના દ્વારા કોઈ વાંધો ઉઠાવ્યા વિના તેનો નિકાલ કરવામાં આવ્યો છે.
નોંધપાત્ર રીતે મેજિસ્ટ્રેટની તપાસમાં મેજિસ્ટ્રેટે કાર્યવાહીમાં સામેલ પોલીસકર્મીઓ અને અન્ય કોઈપણ લોકો કે જેઓ જુબાની આપવા માંગતા હોય તેમના નિવેદન રેકોર્ડ કરવા અને તેમના પોતાના તારણો સાથે રિપોર્ટ સબમિટ કરવાની જરૂર છે. 161 કેસો (25 હજુ પેન્ડિંગ) માંથી કોઈ પણ કેસમાં મેજિસ્ટ્રિયલ ઈન્ક્વાયરી રિપોર્ટમાં કોઈ પ્રતિકૂળ ટિપ્પણીઓ નથી.
દરેક એન્કાઉન્ટર પછી બીજી પ્રક્રિયાગત પ્રવૃત્તિ પોલીસ દ્વારા માર્યા ગયેલા ગુનેગાર(ઓ) સામે કેસ દાખલ કરવા અને કોર્ટમાં ક્લોઝર રિપોર્ટ ફાઇલ કરવા સંબંધિત છે. સત્તાવાર રેકોર્ડ દર્શાવે છે કે પોલીસે 186 એન્કાઉન્ટરોમાંથી 156માં ક્લોઝર રિપોર્ટ દાખલ કર્યા છે. સંબંધિત અદાલતોએ અત્યાર સુધીમાં 141 કેસોમાં આનો સ્વીકાર કર્યો છે,15 બાકી છે. રેકર્ડ મુજબ બાકીના 30 કેસમાં પોલીસ તપાસ બાકી છે.
એન્કાઉન્ટરના ડેટાની તપાસ દર્શાવે છે કે આમાંથી લગભગ ત્રીજા ભાગના અથવા 65 કથિત ગુનેગારોને મેરઠ ઝોન હેઠળના જિલ્લાઓમાં પોલીસ દ્વારા ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી. વારાણસી અને આગ્રા ઝોન અનુક્રમે 20 અને 14 માટે જવાબદાર છે.
‘ઓપરેશન લંગડા’માં (જેમાં એક કથિત ગુનેગારને પગમાં ગોળી વાગી છે અને ઈજા થઈ છે), રેકોર્ડ દર્શાવે છે કે માર્ચ 2017 થી એપ્રિલ 2023 વચ્ચે એન્કાઉન્ટર દરમિયાન 5,046 જેટલા ગુનેગારોને તેમના પગમાં ગોળી વાગી હતી. અહીં ફરીથી મેરઠ ઝોન ટોચ પર છે જેમાં 1,752 વોન્ટેડ આરોપીઓ પોલીસ ગોળીબારને કારણે ઘાયલ થયા છે.
જ્યારે પૂછવામાં આવ્યું કે આ યાદીઓમાં મેરઠ શા માટે પ્રભુત્વ ધરાવે છે, પ્રશાંત કુમાર, સ્પેશિયલ ડીજી, ક્રાઈમ એન્ડ લો એન્ડ ઓર્ડર, ઉત્તર પ્રદેશ પોલીસ (ઈન્ટરવ્યુ જુઓ) એ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું હતું કે, “પશ્ચિમ યુપી પરંપરાગત રીતે ગુનાખોરીનું વલણ ધરાવે છે.”
રેકોર્ડ્સ અનુસાર આ છ વર્ષના સમયગાળા દરમિયાન માર્ચ 2017થી એપ્રિલ 2023 રાજ્યમાં ગોળીબારમાં 13 જેટલા પોલીસકર્મીઓ માર્યા ગયા અને અન્ય 1,443 ઘાયલ થયા. 13 પોલીસકર્મીઓમાંથી એક માર્યો ગયો અને 405 જેટલા પોલીસકર્મીઓ ઘાયલ થયા.
યોગી આદિત્યનાથે 31 માર્ચ, 2017 ના રોજ યુપીના મુખ્ય પ્રધાન તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળ્યા પછી પ્રથમ ગુનેગારની ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી હતી. ગુરમીત તરીકે ઓળખાય છે, તે સહારનપુરના નાંગલ પોલીસ સ્ટેશન વિસ્તારના નંદનપુર ગામનો રહેવાસી હતો, અને ગોળીબારમાં માર્યો ગયો હતો.
તાજેતરની પોલીસ એન્કાઉન્ટર 14 મેના રોજ થયું હતું જેમાં કાનપુર ઝોન હેઠળના જાલૌનમાં બે માણસો, ઉમેશ ચંદ્ર ઉર્ફે કલ્લુ, 27, અને રમેશ, 40, પોલીસ કોન્સ્ટેબલ ભેદજીત સિંહની હત્યા માટે વોન્ટેડ હતા. પોલીસે જણાવ્યું હતું કે સિંહની હત્યા 9 મેના રોજ કરવામાં આવી હતી જ્યારે તે બંનેનો પીછો કરી રહ્યો હતો.
Disclaimer : આ આર્ટિકલ ફાઇનાન્સિયલ એક્સપ્રેસ પરથી અનુવાદીત છે, મૂળ આર્ટિકલ વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો
